www.armiarma.eus
idazleak eta idazlanak Herri literatura TESTUAK Corpus arakatzailea Klasikoen Gordailuari buruz



Koplak
Joakin Lizarraga
1793-1821, 1983

      [liburua osorik RTF formatuan]
      [inprimitzeko bertsioa PDFn]
      [Literaturaren Zubitegia]

 

Iturria: Koplak, Joakin Lizarraga (Juan Apecechea Perurenaren edizioa). Euskaltzaindia, 1983

 

 

aurrekoa hurrengoa

Eukaristia

 

 

                Ango errege emen

 

Ango errege emen

dagona altxaturik

duenak amatzen,

an gero agerturik

ikusko duela

bego fiaturik,

ta gozatuko duela.

 

Nai bauzu lurrean

gozatu, gizona,

ama bitartean

ama Jesus ona,

iturri bizia,

beti darraiona

gusto, gozo ta on guzia.

 

Emen estalirik

Jesus amablea,

dela sinetsirik

zure amazalea,

goza zaite, dela

ori señalea,

salbatuko zaituela.

 

Uztargia ze len

paratu zuena

mostra bakearen:

Dateken obena

emen uztargia

dugu Jesus, dena

guzis garbia ta argia.

 

Jaun bera beira emen,

aita, ama ta esposo

gurea nola den

guzis poderoso,

altxaturik ala

ta txoil amoroso,

berze nior ez bekala.

 

Txuri, gorri, eder,

ain gora ta ain apal

batean, ta alaber

abrats ta liberal

gureki sines bai

erreal ta leal,

nola duen esku, du nai.

 

Beira ta entenda:

Nola prisionari

emen ematen da

Jesus arimari,

naiz ura gorena,

naiz au bekatari:

O amore sobra dena!

 

Beira nola hostian

zeruko Jaun bera

uzten den humil an,

nola gora bera

noiznai ermatera,

baitare sartzera

gaixtoaren barrenera!

 

 

                Preso Jangoikoa

 

Preso Jangoikoa,

kautibo bekala!

Nork lan alakoa

in zuke, nork ala

paratu? Amoreak,

ines eginala

guri sobra faboreak!

 

Nere prisionari

Jesus emen eman!

Nola bekatari

naike ni ia izan?

Nola ia bizi naiz

kontentus ariman?

Nola amores iltzen ez naiz?

 

Judas traidorea,

zergatik diru truk

Jaun ezin obea

entregatu nai duk?

Apa falsu gura

baño len, berez duk

eman bera gure eskura.

 

Ain andi ta txipi,

Jaun ta prisionari

Jesus, ta klaroki

ongi naies niri!

Nola ia ni ez naiz

emanen berari,

naiz bizi, naiz iltzen banaiz?

 

Noraño, noraño

Jesus apaltzen da!

Eztena egundaño

aditu, estaltzen da

dena amen batean,

janari sartzen da

probearen barrenean!

 

Len reklinaturik

ganbela probean,

ta gero loturik

erru pilarean;

guzia bildurik

orai aldarean

manso beti ta humildurik!

 

 

                Nola eguzkia

 

O Jaun onegia,

nola ala altxaturik?

O! nola eguzkia

belos tapaturik?

Iten du bai naski,

Jauna, amorosturik

amorosteagatik ni.

 

Eguzki gau bada

nik ikusten eztut,

baña bai flamada

batzutan senti dut:

Biotz gau erre bez,

Jesus, eskatzen dut,

otoi, erre ta erraustu bez.

 

Nork in du alakorik?

Nork ere zuke egin?

Niork ez gogorik

orren izan ezin:

Au in du nereki

Jaunak; bada mezkin

ez izan ni berareki.

 

Baldin milletatik

bat nik in banue

ala beragatik,

kontatuko zue

berak bereala,

pagatuko zue

ongi Jangoiko bekala.

 

Zein diferentea

da nik beragatik

al guzia egitea,

berak enegatik?

Nik zor faboreak,

berak eneganik

ez baizik deshohoreak!

 

Maite gaituela,

barin badakigu

batek, nornai dela,

biotza ia dugu

berla arren fabore:

Suak su bizten du,

bai, ta amoreak amore.

 

Baña barin bada

errege edo jaundi,

ta enpeñatzen bada

faboratzen guri,

zein da biotz txarra,

non ezten itxeki-

tzen amoresko sugarra?

 

Non da ezaumentua?

Non nobletasuna?

Non biotz prestua,

kristiotasuna?

Berze nornaieki

egiten duguna,

ez egiten Jesuseki!

 

Errege da bera,

ta jaundi gorena

an gora, emen bera

manatzen duena,

zein gabe deus ezin,

zeñeki txarrena

daiken poderoso egin.

 

 

                Nork ez bekala

 

Jaun gonek badigu

bai sines amore,

egin ta iten digu

millaka fabore,

niork ez bekala,

naiz garen traidore,

onean du bere gala.

 

Aguantazea gu

nola guti balitz,

ones garaitzen du

gure gaizki anitz:

Merexi azoteak

guk, ta berak berriz

ematen guri dulzeak!

 

Merexi sua guk,

ta amores pagatzen!

Infernuaren truk

zerua brindatzen!

Merexi paloak,

eta emen gustutzen

gloriako erregaloak!

 

Nola bada nola

Jesus ez amatzen,

beiratus dagola

beti faboratzen?

Guk nola itsuturik

eztugu beiratzen

gutas bera amorosturik?

 

Zer du, zer falta du

Jesus onegiak,

nai ezpaititugu

goratu begiak,

beiratzeko bera,

bere geiegiak

ta moduak gure aldera?

 

Quadratzen bazaizu

podore erreala,

au guzien duzu

errege kabala;

egin ta desegin,

nai duen bekala,

dezake, ta gaitzik ezin.

 

 

                Eman ta eman

 

Aberats nai duzu?

Jaun eta jabea

guzien au duzu;

au gabe probea

da mundua guzis;

au itsas betea

eztena probetzen utzis.

 

Nauzu liberala?

Liberal sobra da,

nior ez bekala,

eman ta eman ai da,

ta eman naiak dago

eta kejatzen da

ez guk eskatzeas iago.

 

Emanik guzia,

guti zekiola,

eman du bizia,

gorputza ta odola,

an guregatik len,

orai on dagola

guri jan-edanarazten.

 

Edertasuna nai?

Ederra da sines:

Zerukoak berai

beira beira egones

kontino gozatzen

dire ta beñerez

aspertzen, beti admiratzen.

 

Baita iago dena,

edertzen ere du

beiratzen duena,

komunikatzen du

beretik, argiak

nola argitzen baitu,

beraren ala aurpegiak.

 

Nai bauzu gozoa,

gozoa ematen du

ta alegria osoa,

ta konsolatzen du

arima tristea,

gustos bañatzen du

zegona dolus betea.

 

Osasun eta indar

berak ematen du,

eta zirenak zar

gaste eder itentu,

heriak sendatzen,

sendotzen ere tu,

bekatariak sandutzen.

 

Zara beldurtia?

Zaude lotsaturik?

Arimo gutia,

Jesusek arturik,

bere biotzean

zaude guardaturik

bizitzan ta eriotzean.

 

Neke nik dudana

ta pena, nork kendu?

Atozte enegana,

Jaunak oiu iten du.

Inen eztu gezur,

itza kunplitzen du;

nagoke ni beras segur.

 

Llano, humil, afable

nai zuk erregea:

Ontan da admirable

bai ta ezin obea

Jesus guzieki,

ain nola probea

iten txipi ta andieki.

 

Ta sufrimentua

bear ta nai duzu:

Or sakramentua

testigo ona duzu

sufritutuenen,

ta progu ikusazu

beti sufritzentuenen.

 

Ofenditu duzu;

miserikordia

bear ta nai duzu:

Andi bai andia;

andia du egiaz;

in duen gutia

pasatzen du geiegias.

 

 

                Ezta bekaturik

 

Ezta bekaturik,

ezpaitu barkatzen,

non ta penaturik

duzun konfesatzen,

naiz andi eta anitz,

guziak tu atzentzen,

nola deus izan ezpalitz.

 

Onen progutako

Jaun bedeikatuak,

anitz urtetako

gaixtofikatuak

ta etsiak gaitz zarres,

uzten sendatuak

ordu bateko negarres.

 

Ta kulpes beteak,

bein ia purgatuak,

nola inozenteak,

daude estimatuak

Jaunaren aurrean,

ta faboratuak

zeruan eta lurrean.

 

Orra Magdalena,

naiz len bekatari,

sandaen len lena

orai, ta alzindari

penitenziaren,

iteko arimari

esperanza graziaren.

 

San Pedro ikusazu,

naiz ark ukaturik

Jesus, Jesusek du

gora goraturik;

eman itz ta eskua:

Zer zuk lazaturik

den emen, da an lazatua.

 

Ikusazu Saulo

len persegizale

eginik san Paulo

ia predikazale

mundu guziaren,

ta karraiazale

zerurako jendearen.

 

An publikanoa

beira merkatari:

Jesus humanoa

da mintzatzen ari;

ura bereala

bere ebanjelari

ta apostolo du leala.

 

Jaun maitagarria

Malkok arrapatu

nai; ta belarria

zion lurreratu

san Pedrok an arri;

Jaun onak sendatu

ta buruan berla ezarri.

 

Berant naiz bai, zion

eskatu ladronak;

berla agindu zion

grazia Jaun onak,

bai ta arimareki

gozatu gizonak

egunartan berareki.

 

Jesus il zelarik,

batek ondorean

lanzas idikirik

bularra an berean:

Orren mendekuan

Jaunak amorean

artu ta dauka zeruan.

 

Judas ta juduak

etziren logratu;

baña Jaun sanduak

sobra trabajatu

zuen bai ortako,

ta deus ez ukatu

gaixto gaien onerako.

 

Nor da, nor munduan

eskatu dionik

bear den moduan,

eman eztionik?

Eskatu ez izanik,

bada eman dionik

asko ta asko bereganik.

 

Non majestadea

bera ellegatzen den,

bere piedadea

ezin duda baden,

purgatzeko suan,

goiti ta beiti emen,

baitare naski infemuan.

 

 

                Aita amoroso bekala

 

Birtute guziak

tuelarik bardin,

miserikordiak

tu iagotan egin,

ezin konta-ala,

berex gizonekin,

aita amoroso bekala.

 

Au bere gloria,

ontas iten gala,

nobleza propia

du au ta erreala:

Piedade obratzea,

ta guk pensa-ala

baño iago barkatzea.

 

Ontasuna nauzu?

Jesus guzis ona,

fede barin bauzu,

Jangoiko gizona,

prinzipio eta fin,

buru eta korona

on guzien iago ezin.

 

Ezta nion onik

zeruan, lurrean,

baizik beraganik;

beraren aurrean

on dena bildurik

guzia batean,

iñar bat da itsas anditik.

 

Nori eman dion,

ura da ditxas on;

nori eman iago,

ura da onago;

nori eztion eman,

au eztaike on izan,

naiz gora ta gora igan.

 

Eztu nai gaizkia,

ez niolatere,

ez andi, ez txipia,

eztu nai batere;

eztaki alakorik,

eztu posible ere,

ez falta edo exzesorik.

 

Zein ona den ori,

nere Jesus ona,

gaizkirik niori

egin eztiona,

ongi bai guziei

beti iten dagona,

prinzipalkiro gizonei.

 

 

                Gizonen fabore

 

Izanik fedea

segur denarena,

nork karidadea

Jesus onarena

gizonen fabore

ponderatu dena

inik gure redentore?

 

Tronotik jautsi ze

gure onagatik;

zamarra jaintsi ze

gurea gugatik;

emen bizitu ze,

gu bizteagatik,

ta gugatik finitu ze.

 

Milagro obratzea

ta milla fabore,

heri kuratzea

ta milla dolore,

eskatzea Aitari

gugatik ze amore,

inik onera kidari:

 

Bai ta erakustea

zeruko bidea

ze gu onestea,

ze karidadea;

eta barkatzea

gure maldadea,

guzia ze gu amatzea.

 

Arritzen duena

iago gizonaren

ezaumentu dena,

da Jesus Jaunaren

pasio alakoa,

ta naturalaren

dena guzis kontrakoa.

 

Nori gogoratu

zeruko Jaun bera

zeikela entregatu

pena pasatzera,

berak naizuelaik,

ta ala akabatzera

bizia, bear etzelaik?

 

Nolako amorea,

mogitu duena

erredentorea

pasatzera pena!

Erragun egia,

dela berorrena

amorea geiegia.

 

Berori baño gu

iago onetsi gaitu;

onen progu dugu,

zeren erman baitu

pena anitz gugatik,

bai ta etzena aitu:

Il, nola, nor, norengatik!

 

Non zute munduan

indarrik iltzeko,

iltzuten moduan

ta penarazteko

Jesus? Amorea

kausa, renditzeko

berak bere podorea.

 

 

                Amoreak il du

 

Nork penarazi du?

Amoreak in du.

Nork il zur gartan du?

Amoreak il du.

Nork dauka gureki?

Amore berak du

lotu urresko kateeki.

 

Gau artan berean,

noiz preso in bear zen,

berori amorean

suturik prestatzen

erregalo obena

guri ta pagatzen

ones gaizki gizonena!

 

Nork, oh, beiraturik

orren goraberak,

eztu admiraturik

ikusko manerak

nola nai dituen

bere etsaiak berak

salbo ta salbatzentuen?

 

Goiti goraturik

goren gorenean,

beiti paraturik

gaixtoen menean!

An errege ta emen

modu txarrenean

preso golpeka eramaten!

 

An gora adoratzen

dute ta laudatzen,

ta beira beiratzen

dire eden gozatzen

Jesus onegia;

baña emen golpatzen

bofetadas aurpegia.

 

An gora aingeruak

daude kortejatzen

kurturik buruak;

emen blasfematzen

txarrek, akusatzen,

begiak bendatzen

ta anitz modus ultrajatzen.

 

Errege dutena an

ta enperadorea,

preso da bera eman:

O zer amorea!

Beira azotaturik

—o zer dolorea!—

ta aranzes koronaturik!

 

Proklamatzen dute

sandua zeruan;

emen deitzen dute

gaixtoa munduan;

ta ala trataturik,

guzien buruan

iltzen kruzifikaturik!

 

Guzis poderoso

delarik, uzten da;

guzis amoroso

dela mostratzen da:

Ez gaitzen galdu gu,

amores iltzen da,

bere bizia galdu du.

 

Ta nola aingeruek

iltzera utzi dute?

Ta nola zeruek

libratu eztute?

Jesus Jauna bera

obeditu zute,

naizena eman eriotzera.

 

Amore alakoa

nork estimatzen du?

Nork gañarakoa,

Jauna, pagatzen du?

Nork, diot oraño,

pensatzen ere du,

zenbat den eta noraño?

 

aurrekoa hurrengoa