www.armiarma.eus
idazleak eta idazlanak Herri literatura TESTUAK Corpus arakatzailea Klasikoen Gordailuari buruz



Aurrekoetxea, G. eta Videgain, X.: Haur prodigoaren parabola Ipar Euskal Herriko 150 bertsiotan. 2004

 

aurrekoa hurrengoa

[1217]

Canton d'Ustaritz

Commune de St Pée sur Nivelle

Haour prodigoa

 

        1. Guiçon batec ez citouén bi chémé baïcic. Gaztenac erran cion béré aïtari: «Ordou da içan nadién néré naouchi éta içan déçadan diroua. Néchéchario da gan ahal içan nadién éta ikouch déçadan moundoua. Parti çaçou çouré ontachouna éta éman daoutaçou néri béhatcén çaïtana. — Baï, éné chéméa, cion erran aïtac; nahi doukan béçala. Gaïchto bat haïz, éta içanén haïz gaztigatoua». Guéro, idékitcén couélaric tiréta bat, partitou çouén béré ontachouna éta éguin citouén hartaz bi parté bardinac.

        2. Handic égoun labourric barnéan, chémé gaïchtoa gan cén hérritic bouroua goraric, éta nihori adioric erran gabé. Trébéchatou citouén larré haïnitz, oïhanac, erribérac, éta éthorri cen hiri handi batérat, çoïntan gachtatou baïtçouén béré dirou goucia. Cembéit ilhabéiten bourouan bortchatoua içan cén béré pouchkén chaltcérat émaztéki çahar bati éta béré bourouarén éngayatcérat mouthil guicha: igorri çoutén landétarat achtoén éta idien han çaïntcérat.

        3. Ordouan içan cén arrach dohacabé. Ez çouén guéhiago içan ohéric gabaz lo éguitéco, èz éta éré chouric béré bourouarén bérotcéco hotz cénéan. Batçouétan harén gochia hoïn handia cén noun yanén baïtcitouén ongui gogotic chérriéc yatén ditouztén aça hochto éta frouitou ouchtéldou horiec; baïnan nihorc ez cion déouchic émaïtén.

        4. Arratch batéz, tripa houtcha çouélaric, outsi çouén béré bouroua érortcérat alki batén gaïnérat, aïrean arinki hégaldatcén cirén choriéi léïhotic béhatcén ciotélaric. Guéro ikhouchi citouén aguértcén cérouan ilharguia éta içarrac, éta nigarrétan érran çouén béré bourouari: Han, néré aïtarén étchéa béthéa da ogui éta arno, arroltcéac éta gachna, nahi doutén bécembat doutén chéhiéz. Démbora béréan ni hémén gochéz hiltcén hari naïz.

        5. Eta bada, choutitouco naïz, ganén naïz néré aitarén ganat, éta erranén diot: «Békatou bat éguin nouén çou outci nahi içan cintoudanéan. Falta handia içan nouén éta néchéchario da gaztiga néçaçoun, hori badakit ongui. Ez néçaçoula guéhiago déith çouré chéméa, trata néçaçou çoure chéhiétaric azkena béçala. Içan nincén hobéndoun, baïnan hiratoua nindagon çouré ganic ourroun».

        6. Aïta baratcéan cén, béré lorén arrochatcéa akhabatcén çouélaric: bichitatcén citouén chagar ondoac éta mahatchac. Noïz éta éré ikhouchi baïtçouen bidéan béré chéméa déna échtalia icérdiz éta érraoutchéz, çangoa errechtan, doïdoya chinéchten ahal içan çouén houra céla. Galdétou couén béré bourouari éyan behar çouén houra gaztigatou édo hari barkatou. Azkénéan, nigarrac béguiétan citouélaric hédatou ciozcan béchoac, éta béré bouroua artikitcén çouélaric harén léphorat, éman cion mouchou handi bat.

        7. Guéro yaraci çouén béré chéméa, déïthou citouén béré yéndéac éta béré haouçoac: «Nahi dout maïtatou léhén béçala, haour gaïcho haou, ciotén érran bildou cirénéan. Achki gaztigatoua içan da: oraï ez déçola nihorc érréportchouric éguin. Çatozté harén ikhouchtérat, ékhar çoçoué béréhala camichola pouillit bat, éçar étçotçoué éréztoun bat érhian éta çapata bérriac çangoétan. Har détçaketçoué éré, oïlharrac, ahatéac, éta ékhar déçakéçoué chahal bat hiltceco on déna: édan, yan béhar dougou élgarrekin, éta bechta handi bat éguin».

        8. Chéhiéc obéditou ciotén bérén naoushiari, éta éçarri çoutén dafaïla édér bat mahaïnéan. Méménto béréan chémé çaharréna ethortcén cén ihicitic béré chakourrékin: «Cer da, bada, haro hori? çouen érran youraméntouka. Ouchté dout cantatcén douçouéla hémén; ez da goïcégui éthor nadién. Errhotou çaré néré aïta?».

        9. «Ez, éné chéméa, ez naïz ala, ihardétchi cion guiçon çaharrac. Hori éguiten dout bozcarioz béthéa naïcelacotz. Cantatcén dougou éta ourouch garé cérén baïtougou hartaco ongui arraçoïn. Nahi içan déçakan édo ez, béharco douc cantatou hic éré, éta gourékin bozcariatou, cérén hiré anaya, hila céna, bicirat éthorri baïta. Oraï chortou berria balitz béçala da: atço galdoua cén, égoun horra noun dén atchémana».

 

L'instituteur de St Pée,

L. Darré

 

Remarques sur la prononciation de quelques sons et articulations:

        1. Le son français ou se rend ici par u; nous l'avons souligné d'un trait.

        2. L'articulation française ch se figure en basque par un ou deux s suivant le cas; mais pour des non basques, ce n'est ni l'un ni l'autre. Pour bien prononcer l'articulation que dans le travail précédent nous avons figurée par ch, il faut, tout en prononçant le ch français, appuyer le bout de la langue derrière les dents supérieures, sur la gencive, vers le palais, et la faire siffler dans cette position.

        3. Le son in final se prononce comme le in latin dans in sécula.

        4. Toutes les lettres se prononcent en basque, et les finales surtout.

        5. Les e sont ou fermés ou ouverts, suivant l'accent qu'ils portent. L'e muet est inconnu.

        6. Les h sont aspirées et font prononcer avec aspiration les consonnes à droite desquelles elles sont placées.

 

aurrekoa hurrengoa