ASTARLOA ASKO JAKIÑARI ALABANTZAK
Saritua izan zan Durangon 1886an
Sinismen osorikan ezin artu oni,
Euskera ezagutzen ez debanak ongi,
Baña autortuko da gogoz eta garbi,
Bera ikasitzera nai debanak jarri.
(Iztuetak Gipuzkoako kondairaren 10en planan)
Ezin kantau nei ezelanbere
Astarloarik ill zala,
Ezpada txiki begitandurik
Mundu au itxi ebala;
Osterantzean odeiez gora
Begiratuten dodala
Zelan dakust an eder ederrik
Aingeru baten erara,
Izarrik izar iges egiñaz
Usobat dirudiala?
Nire bular au isiotzen deust
Berak alako modutan,
Adimentu au argitasunez
Ainbesteraño betetan;
Orren sarturik zerren daukadan
Astarloa nik burutan,
Enaz aurkitu zoro bat legez
Sekula modu onetan,
Gogoa ezin dodalako gaur
Ipini beste lekutan.
Bere gorputza lo euki arren
Eriotzeak besuan;
Suberte ori daukagulako
Jaiotakuok soruan;
Aren izena, zeiñ obik baña
Ezkutau daike barruan?
Eriotzea badabilkio
Ikaraturik albuan,
Izen argi au bizi dalako
Ill-ezgarrien munduan.
Agaitik kantau daioguzan gaur
Garaitzak Astarloari,
Paradisuan sortutakotzat
Euskera daukan Jaunari,
Eta sinisten deutsadalako
Bene benetan berari,
Gura neuskioz jo alabantzak
Euskeldun eguzkiari,
Ene eretxiz iñoz Illargi
Izango etxakunari.
Erdue bada gipuzkoatar
Menditar maite maiteak,
Erdue Araba zelaietako
Euskera zale zaliak,
Pirineo ta Ebro artetik
Erdue napar anaiak,
Erdue bere Bidasoatik
Beste aldeko aidiak,
Zuek eta guk garealako
Aita Tubalen semiak.
Zuen biotzak taupa bai taupa
Ez aldeutzue egiten?
Durangoruntza urreratzeko
Ez deutzue gaur esaten?
Ene anaiak otallu baten
Ingurura arin guazen,
Ots egitera Astarloaren
Izena galdu ez daiten,
Oin aulki baten deutzagula gaur
Irudi on bat jarriten.
Ekarrizuez al dituzuen
Lurrungei usaintzuenak,
Ekarrizuez aztu-bagarik
Palmarik dotoreenak,
Ekarrizuez ereñotzezko
Arorik albait onenak,
Baita bertsorik euskera gogoz
Ondoen moldatuenak
Eskiñiteko Astarloari
Doerik eregienak.
Jo, jo soñuak pozen, pozagaz
Orain musika zaleak,
Jo euskeldunen aire politak
Zortziko alegereak;
Jo soñu orrek direalako
Bakar bakarrik gureak,
Direalako gure Amari
Jaio jakozan umeak,
Erbestekoen soñuetatik
Izpirik artu bageak.
Etxapleruak bota aidera
Igo dagien zerura,
Gure kantuak jaso daiezan
Paulo dagoan tronura,
Eta begira zelan jausiten
Jakuzan lorak sorura;
Zuri gorriak, urdiñ oriak,
Ta argiak izar modura,
Bere irudi miragarria
Dagoan aulki ingurura.
Zelako gauza arrigarriak
Daukaguzan gaur Durangon?
Ikusitera etorri baga
Eneban gura nik egon,
Ene anaiak, alabau bada
Gizon andiren bat iñon,
Bear deutzaguz alabantz asko
Guk bere Paulori emon,
Etxakolako oraiñ artean
Zor geuntzan legez jaramon.
Jainko fama zabaltzaillea,
Etzaitez jardun orren ur,
Zoaz lurraren kabuetara
Joizu Nordea, joizu Sur,
Eguzkiaren ondoren gero
Zabiltz zoli ta zabiltz zur,
Mundu danari egiñaz jira
Atzera zakidaz biur,
Ereindakoan Astarloaren
Otsa tronpetaz ur ta lur.
Esan egizu Paulo gureak
Probau ta itxi ebala,
Izkuntzetatik antxinakoen
Zelan dan gure Euskera,
Esan egizu errazoiagaz,
Deituten jakola zarra,
Esan egizu onik aurrera
Deitzeko beroni Ama,
Leku urriñetan zitualako
Nozbaiten umeak laga.
Esan egizu Euskeraz dala
Asia zein da Asiria,
Irlanda legez Olanda berdin,
Dala euskera garbia,
Afrikan eta Europan bere
Badala euskal-sustraia,
Paulo andiak dirauskun legez
Barriz España guria,
Duda bagarik dago euskeldun
Izenez bete betia.
Esan egizu beroni arren
Emon daitzela gloria,
Larramendi ta errok zegaitik
Dauken erdia jarria,
Irurak andi badira bere
Au dala aiñ miragarria,
Dariolako iturri bati
Legetxe jakituria,
Agaitik eban jaso zerura
Euskera miragarria.
Irakurri bei bestelan nai nok
Euskeldun apologia,
Baita lenengo berbetearen
Gañeko errazoi-aldia,
An topauko dau zolia danak
Paulo ikastun andia,
An topauko dau aren buruak
Zelan dan arrigarria,
Zeñi ezin nik ipiñi neion
Noraño daukan neurria.
An ezagutu leike edonok,
Ez dala iñor ikusten,
Euskerearen susterrak ziatz
Pauloren gisan astertzen
Gure jakitun danetatik bat
Onegaz ez da bardintzen
Au da ain gora euren artetik
Bere buruaz urteten,
Pirineoak dituen legez
Gure mendiok apaltzen.
O! gizon andi eta illezkor
Durangon jaio ziñana!
Milla zazpireun berrogei eta
Amabiko urtea zala,
Paregabako Paulo azkarra
Euskaldunetan zu zara,
Jaio ziñandik eunda ogeta
Amairu urte dirala,
Kantau gurarik gloria zuri
Ni bere nator zugana.
Gloria zuri, o eleisgizon
Birtutez argi argia!
Gloria zuri fede jagola
Arima guztiz zalia!
Gloria zuri, euskeldun danen
Maisu ta irakaslia!
Gloria gabaz ziñana egoten
Goiz arte iratzarria!
Liburuetan zendualako
Biotza josi-josia.
Ai albaneizu emon gloria
Dagotzun legez guraiña!
Ai baneuka nik bizkorrago ta
Zoliagoa mingaiña!
Baña, ezin dot enazalako
Bertsolaritzat egiña.
Ezin dot ezin geiago añ naz
Kantari oso txikina
Jaso zaitzala zurrago batek
O! Paulo asko jakiña!
* * *
Jaso zaitzala zurrago batek
Nik baño taiu obian,
Ez dalako bat zu duiñ zolirik
Euskal zaleen artian.
Jaso zaitzala azkoz gorago
Zuri dagotzun aiñian,
Jaso zaitzala, jaso bai, jaso
Merezi dozun neurrian,
Jarririk paulo Astarloako
Euskaldun danen gaiñian.
|