AMA EUSKERIARI AZKEN AGURRAK!

                Saritua izan zan 1879an Elizondon

Neure biotzeko Amatxo zarra,

Aintxiñako ama Euskera,

Seme leial bat oraiñ datortzu

Azken agurra emotera;

Ainbeste gerra goitu ezinda

Danori atsotu zara,

Zaurien zauriz galdu galduta

Amatxo zuaz iltera!

Zori gaiztoan negargarrita

Dot sentimentu andia,

Geure lur maite dakustadalako

Gaztelatuta jarria;

Bestela erdu erdu ikustera

Tubal euskeralaria,

Baña, ez dozu ezagutuko

Oraiñ zure jatorria.

Nundira bada zure semiak

Foru ta euskera zaliak?

Nundira bada Tubal gure aita,

Zure ondorengo garbiak?

Nun dira bada, zure ume zintzo

Eta leialen legiak?

Nun dira orain negarrak

Nun dira nire begiak?

Agur illun bat egin deuskue

Guraso zarren legiak,

Umezurtz batzuk gelditu gara

Billoxik foru bagiak;

Izan bagiña eurak legetxe

Euskeriaren zaliak,

Oso ta garbi gordeko ziran

Oitura aiñ miragarriak.

Errazoigaz esango dabe

Gure urrengo umiak,

Izan giñala duda bagarik

Ero ta zoro garbiak;

Jakingo dabez euskeriagaz

Genduzan eskubidiak.

Erdera zale giñalako egiñ

Galdu zirala guztiak.

Zorioneko arkaitzak eta

Zorionekko mendiak,

Oraiñ artian zuek zare izan

Foruen gordelariak;

Zuek goietan beti euskeldun

Ez alan beian erriak,

Orra zer gero ekarri deuskun

Azkenian erderiak.

Beietan iya ez dot ikusten

Tubalen ume zintzorik.

Ez dalako gaur emen entzuten

Erderaz baño besterik;

Onexek dauka nire biotza

Naibagez erdibiturik,

Ez dodalako gure euskera

Osatuko dan usterik.

Euskeriari gorrto eta

Gozau nai bere foruak,

Dirala uste dot barru barrutik

Auterestia zoruak;

Izan leiteke ori alan baña,

Niri ezetz dinost goguak,

Baldin euskera bizitzen ezpada

Illtzat daukadaz foruak.

Geure erruz bada, ekarri dogu

Eriotzako unera,

Berbeta eder gozo ta leun au

Beste munduko atera;

Norbait ezpada laster minduten

Osasuna emotera,

Mundutik laster juan bear dau

Ama euskerak bestera.

Ainbeste seme emon zituzan

Itxasorako zoliak,

Liorrerako ez gitxiago

Gerrari bildurgarriak;

Liburuetan ta izkuntzetan

Ugari miragarriak,

Ill ziran danak, ta oraiñ ill biar

Euskera maitegarriak.

Or, Gernikako arboliaren

Oñian dago etziñik,

Estu ta larri iya illian

Arnasaz bete eziñik;

Au ikusita ez ete deutsa

Iñok artuko errukirik,

Ez ete datoz bere semiak

Osagarriak arturik?

Ai! neure Ama gaurko semiak

Deritxat dagoz aztuta,

Estura onetan lagundutera

Iñor ez da agertuta;

Ill zaite bada bakar ta soillik

Paradisuko izketa,

Sei milla urtian ainbeste damu

Garratz mingots iruntsita.

Zer aldaiketzut Ama bakarrik

Agonia estu orretan?

Zotin, zizpuru, megarrez urtu

Etziñik zure oñetan;

Parka eskatu seme danentzat

Biotzez bene benetan,

Zure arimia lagun ipinten

Jainkoaren eskuetan.

Zuaz mundutik orban bagarik,

Zuaz mundutik garbia,

Zuaz mundutik adorau baga

Ez idi eta beia;

Beti gorrotau, beti zapaldu

Zenduan idolatria,

Ta oraiñ zagoz Jaunari emoten

Fedian zintzo bizia.

Ill da Euskera! ill da Euskera.

Betiko itxi dauz begiak!

Negar Arabak! negar Gipuzkoak!

Negar egin bei Bizkaiak!

Negar arkaitzak! negar mendiak!

Agortu arte iturriak,

Ainbeste geixo, ainbeste gatxen

Osasun emongarriak.

Negar Naparrak geure anaiak,

Ta euskaldun Frantziakuak!

Neugaz batera danok urratu

Sentimenduz soñekuak,

Aztu istoria edo kondairak

Emengo antxiñakuak,

Ta euren lekuan asi barriak

Aurrera erderazkuak.

Eta nun dozuz zeruko arbola

Zuk bere jantzi berdiak?

Zure erramok billox dakustaz

Igar ta ezkur bagiak;

Ai mingarria! Gaztelako arrak

Jandeutsuz sustrai guztiak,

Baita biotza, baita barruak,

Azala itxita bestiak.

Zagoze oraindik zutik arkaitzak?

Dollortu baga mendiak?

Samur emoten Somorrostrogaz

Zeuen ondasuntegiak?

Errotak klanklan, taun taunka olak,

Eta pillpill iturriak,

Biziro errekak baita itxasuak

Opaka arraintza ugariak?

Geiegi da ta ausi arkaitzak,

Onegi ez izan mendiak,

Lurpetuteko Euskera illa ta

Bere ondasun biziak;

Bera tontorrak, bete arruak,

Erdue Gaztel-lau igarrak,

Agortu errekak. lurtu itxasuak,

Agur, euskeldun ibarrak.

Geure Erria gizaldi danak

Zugaz dira gomutauko,

Ez dabelako beste erri bat

Zu duiñ garbi aurkituko;

Etsai batzuek alper alperrik

Zure izena zikinduko,

Zeure Jaungoiko egi bakarrak

Dau oso garbi gordeko.