AXULAR EDO LURRAREN KANTUA
Ene apezgai anaieri
Oletako gainetan Larrun zolaraino
Zoin ardura nindoan larrez larre kantuz,
Bihotza hegal eta behakoa lano,
Amest-lur zabal hortan gogoa alatuz!
Etxe kaxko apalean, haitzen eta gainen
Gozoari begira eta hurrupaka,
Oletako xokorat noiz ote naiz ganen
Patarrez patar eta errekaz erreka?
Ez ote naiz geiago arrats apalean
Larrunak xoraturik haitz pean jarriko?
Gaineri amets-kea doakotenean
Ez ote zait geiago arima urtuko?
Atsegiñez urtua, gezoz lanotua,
Erdi lo, erdi zoro, iratzen artean,
Noiz ote dut entzunen Lurraren kantua,
Gauak azken lillurak zeruan histean...
* * *
Oi orduan da gozo Larrungo pe hoitan
Euskal-lurrari soinuz eta amets-kantuz
Petik darionean arima airetan,
Azken arrotz-urratsak urruntzen adituz...
Orduan...ilargia gorri den gauetan,
Gaupean ixildurik Sarako ezkila,
Haize-sistuka eta gaineri herrestan
Axularren itzala larretan dabila.
Hantxet Euskal-Arima atxeman orduko,
Zelaiez-zelai eta errekaz-erreka
Biak gauez-gau arin, mendiak lekuko,
Zirimolan doatzi elgarri besarka.
Zirimolan, airean eta zirurika
Bira-bira doatzi amodio irriz
Iratzeri fereka, gaineri musuka,
Oteak harrotuz ta haitzak daldaraziz.
Zirimol-errabian, zorion-auhenez,
Etxez-etxe gau-dantzan lerratuz dabiltza;
Aitasok xutiturik, «Aitaren» eginez,
Su ondotik diola: Haurrak, has otoitza.
Izarrak su-pindarka, haitz eta errekak
Atsegin marrumaka, gain guzietarik
Arbasoen gogoak, zintzurtzat harrokak,
Tanpez irrintzinaka dauzkiotelarik.
Su-zirimolan eta inguruz-inguru
Larrungo buruari sutan doazkote
Airez-aire gateko eta zeruz-zeru,
Zirimiromirolan Jainkoratu arte...
* * *
Otoi, Axular, Euskal-Herrien betiereko Apeza,
Galerna haizez, izar-su beroz sugar zadazu bihotza,
Gaupetik entzun zure gogoaz goraki nadin gaur mintza.
Hedoietarik gorago gauaz adituz zure izena,
Hezurrak gozoz urtuak dago amets-nigarrez Larruna,
Ez baitu segur ahanztekoa zoin maiz zitzaizkon igana.
Argia gabe Jainko odola bihotzeratu ondoan,
Oihanpez eta larreri goiti barnea sutan zindoan,
Beha ta beha baitzinauden han Larrungo mendi kaxkoan.
Iduzkipean handik ikusiz Euskaldun etxe xuriak,
Itsasoaren urdin zabala, pentzeak eta mendiak,
Gozoen gozoz lilluratuak bazagozkitzun begiak.
Lilluraturik bai eta laster bihotzmin lanbroz beteak
Orroituz peko zelai, itsaso eder hoitako semeak
Zoin jakitatez gabeak diren eta lurkeriz goseak.
«Euskal-Herriak egin ditutzun zeruetako Jainkoa,
Entzun zazu ba nere egungo apez-deiadar beroa:
Zabaldu gabe ez utz hiltzerat Euskal-Arima gaixoa.
»Urrikal ziten, ene otoitzak zutaraino joan ditzala
Su, fedez, gozoz gaindika bete Euskal-bihotzean zabala
Eta Herri hauk busti dituen Kristo Jaunaren odola.
»Orroit Lur hunen zutaratzeko apez nauzula hautatu.
Oi, zuri esker, goi jakitatez eta iduzkiz sugartu
Asmu berriak Euskal-mintzoan nik sartzen ahal banitu!
»Bai, Jauna, onar Euskal-Arimak egiten dautzun oihua
Menderen mende zerurat zabal, Euskarak garbi zaindua,
Jaun Goikoraino helaraz dezan, Euskal-Lurraren kantua».
* * *
Haize burrunba, ortzi karraska, Larrungo gaina su-pindar...
Eta hedoien artetik jautsiz itzultzen zinen, Axular,
Bihotz gogoak Jainkoz beterik, dena su, amets eta kar.
Gaua orduko bazaudelarik xirola-sistuz artzainak,
Ostatuetan kantu-orroaz rau-de-rau itsas-gizonak,
Supazterretan boz-daldaraka amatxi gazte izanak.
Zuk belauniko, lantuz Euskara, zabalduz Euskal-goga,
Burua sutan moldatu duzu, Axular apez beroa,
Hil-hurren ziren Euskal-Herrien betiereko Geroa.
* * *
Saran dugu, Axular, zure hil-errautsa,
Bihotz barnean aldiz zuk piztu Ametsa,
Zu lagun mendez mende
Euskaldun baikaude
Oi Axular!...
Gora Euskal-Gogoa, Gora Jaun Goikoa!
Gora Gora Euskara, gurea Geroa!
Huna mende berriak argitzen zaizkola
Eta Euskal-Gogoa herrestan dabila,
Orai beharko baitu
Hil edo gaztetu
Oi Axular!...
Hasi duzun lanari bihotz osoz lotuz,
Gu ere aiko gare, pertsuz eta kantuz,
Euskaldunen bihotzen
Euskaraz zabaltzen
Oi Axular!...
Suz eta zeruz Euskara apainduko dugu
Nausi xutitu-eta egin dezan oihu:
Doala ba erdara
Herritik kanpora!
Oi Axular!...
Kantuz jinen gitzaitzu Euskaldun anaiak
Ikasle, laborari eta apezgaiak
Euskal-Gogoa sutan
Altxatuz airetan
Oi Axular!...
Denak soinu, orduan berpiztuko zare,
Iduzkia soineko, Larruna aldare,
Euskal-Lurra betiko
Jaun Goikoratzeko
Oi Axular!...
Gora Euskal-Gogoa, gora Jaun Goikoa
Gora gora Euskara, gurea Geroa!
15-6-43
|