www.armiarma.eus
idazleak eta idazlanak Herri literatura TESTUAK Corpus arakatzailea Klasikoen Gordailuari buruz



Bertsoak
Xenpelar
(-1869)

      [liburua osorik RTF formatuan]
      [inprimitzeko bertsioa PDFn]
      [Literaturaren Zubitegia]

 

Iturria: Xenpelar bertsolaria, Xenpelar (Antonio Zavalaren edizioa). Auspoa, 1969

 

aurrekoa hurrengoa

BERTSO BERRIAK
SENPELARREK JARRIAK

 

Agoztuaren ogei ta biyan

para dirate lazua,

kantatutzeko ia daukadan

memoria animosua,

Ondarrabian txalupa bati

gertatu zaion kasua;

bertso berriyak jartzera nua,

badago zeñek jasua.

 

Probentziyako gobernadore

Gipuzkoako burua,

legiak ongi dakizkiyena,

au da gizon segurua;

onen ordenaz artu genduen

txalupa bat agurua,

guziyak ala izan balute

ametitzeko gogua.

 

Probentziyako portu geienak

abisatuak ziran-ta,

deliberatu degu jartzia

korajetsua izanta;

alkate jaunak agindu zigun

ofizioak esanta

amabost lagun Getariyara

presentatzeko sin falta.

 

Amabost lagun txaluparekin

Ondarrabiyan jarriyak,

Getariyara abiyatzian

bederatzi ta erdiyak;

gure txalupa ekusi zuten

zuzen dauzkala neurriyak,

zumaiatarren kontra jartzeko

agindu zigun erriyak.

 

Txalupa ontzat juzgatu eta

nai bagenduen artzeko,

esan ziguten Zarautza joan ta

geren puntuan jartzeko;

zumaiatarrak izan zirala

gure kontra jokatzeko,

beldur ziraden aiek baño len

premiyua ekartzeko.

 

Getariyatik Zarautza joan ta

kayian giñaden jarri,

Ia, mutillak, jorajez asi!

esan geniyon alkarri;

gero mudantza partikular bat

ezpaligute ekarri...

azkenian zer gertatu zaigun

esango dizutet sarri.

 

Elkar artuta dudarik gabe

aitzaki billa zebiltzen,

gizon bat deika kaia gañetik

etzen beñere isiltzen;

lagun bi joanta jarri giñaden

aren esanak aditzen:

«Zuen txalupa ametitzia

eztit barrenak agintzen».

 

Guk beriala esan geniyon:

«Aizazu, adiskiria,

onekiñ ere ezta pasatzen

eragiñ gabe biria»;

beste batekiñ jokatutzeko

utzi nezala neria,

naiago zuen bitorioso

ateratzia beria.

 

Munduan askok agindu naia

badu besteren mayian,

gure txalupa, eztet ukatzen,

ona da bere gayian;

joan da urtian jokatua da

Donostiyako playian,

aurten orrela erabiltzeko

desanparatu nayian.

 

Askok badegu besteren ona

begiz ekusi eziña,

gure txalupa desanparatu

Ondarrabiyan egiña;

laguntzalliak izan ezkero

lijerua ta ariña,

kontrariyuak jarriko ziran

motelak izan bagiña.

 

Ondarrabiyan bizi gerade,

iñork nai badu ikasi;

esan goguan daukazutena,

arrokeriyan ez asi;

joan dan urtian galdu zuena

aurten gutxi galerazi,

oraingua zen orduan ere

nai bazuten irabazi.

 

Bizkaiatik bi ekarri eta

badira ontzat emanak,

geiago're bai guriak bañon

luziyaguak ziranak;

probentziyako portuetatik

txalupak ziran esanak,

kanpokuaren biarrik eztu

etxian ona daukanak.

 

Gure txalupa abilla dala,

au jendiaren mingaña!

indarrarekin artutzen zaio

urian bere tamaña;

arraungilliak onak jarrita,

patroia berriz bikaña,

bestela zeñek ondu biar du

aurten egin dan azaña?

 

Getariarrak ontzat emanta

oraiñ oiek debekatu,

irabazteko beldurra zuten,

bestela eziñ kejatu;

barku igualak, eskuak berdiñ,

kondeziyuak markatu,

amabost lagun jarriko gera

iñork nai badu jokatu.

 

Desafiyo au botatzerako

ez naute gutxi biartu,

txalupa jarri berdiñak eta

león-castillo zeñ artu;

probentziyako erri batetik

iñork nai badu agertu,

amabost lagun jarriko gera

zeñ nekezago aspertu.

 

Gure txalupe subiyeta da

jabiak nai du armatu,

joan dan urtian Atxularrek du

auziya bereganatu;

amasei bertso Ondarrabiyan

orrak euskeraz paratu,

obligatuta esanak dira,

ez iñor inkomodatu.

 

aurrekoa hurrengoa