ITXAS-ALDIAN

Zeinbat bidar zur'onduan

umetxua nintzanian,

zeinbat bidar, itxasua,

egin ete dot ames!

Zeinbat bidar ibilli naz

ondartzeta bigunian

egin nairik etxetxuak

desegiteko berez!

Zeinbat bidar goyetatik

txori aldrak ikustian

egaka arutz ta onuntz,

eta neuk egurik ez,

pentsau dot, Jaunak zergaitik,

gizona egin zanian,

emon ez eutsan egurik,

izan ezkero añ errez!

Zeinbat bidar, neu bakarrik

jarririk aitzen gañian,

ikusi dot aitza bera

dana zuritzen bitsez,

t'olatuaren indarrak

berunzkuan, aitz tartian,

daruazala arriak

biraka nai ta nai ez,

geratzen zirala batzuk

arri andiyen azpiyan,

beraren leguntasuna

eskatzen balebe lez!

Zeinbat bidar, zeinbat bidar

aitzetan ta ondarrian,

juan jataz ordu onak

laguntxuakin barrez!

            *  *  *

Baiña juan zan umetasuna,

ju[a]n ziran ume-kontuak,

ta juan dira orduko amesak,

ta ez dira amesak oinguak.

Arri ta arantzak billatzen ditu

Adanen ondorenguak:

eztau zapaltzen ondar bigunik

ibilleran nire orpuak.

Munduko gauzak gizonak gaukez

guztiak zereginduak;

lurrian zelan bizi pentsetan

duaz udak ta neguak...

Ta bitartean, txori aldra asko

len lez, zabalik eguak,

urrin dabiltza. Ze urrin diran!...

Ta urriñago zeruak!

Itxas ondoko arriyak legez,

munduan garan artian,

bira-biraka gabiltza danok

lurreko ujol tartian;

eta alperrik ibilten gara

laguntasunen atzian:

ezta, nai arren, zeri eldurik

beti billatzen bidian.

                *  *  *

Gaur bere nago zuri begira, itxas altsua;

zagoz gogorra, bildurgarriya, orroetsua.

Zu aña ezta sekula izan mendi altua,

zu aña ezta izan sekula dana mundua.

Gerralariyak euki ba'dabe lurra goitua,

nork goitu zaitu, oraiñ artian, zu itxasua?...

Ara emen dator danen gaiñetik, zure olatua,

bits irakiñez guzti-guztia koroetua...

—Alper-alperrik, jasorik gora zure besua,

nigana zatoz. Desegingo da, gizarajua,

burrunbadaka, aitz-ondarretan, zure amorrua.

Zure ganetik, danen gañetik, da Jaungoikua;

Berak emonda artu zenduan toki neurtua;

nai eta nai ez bete biozu bere agindua.

                    *  *  *

Bildurgarria bazagoz bere oraingo unian,

gustagarria zeinbat bidar egoten zarian,

leun, baketsu eta urdiña zagozanian!

Eta ze pozik egoten nazan illun aldian,

eguzkiyaren argiya agurka iya danian,

ikusten zelan urre-kolorez jazten zarian,

begira zelan kaira txalopak etorten dian,

aize biguna sentitzen gozo neure arpegian

t'olatuaren zarata urriñ bake bakian!

Orduan iñoiz entzuten badot elsz-gañian

kanpai-danbada kristau guztiai erregu eskian,

nik entzuten dot kanpaien otsa biotz-erdian,

t'erregutzen dot bizitsuago, modu obian.

                    *  *  *

Garratz ta gozo beti daukadaz zure onduan

neure umetako, sasoi dontsuko gauzak goguan;

eta agiri ezpada inor nire inguruan,

zerurañoko egaak egiten ditut orduan,

zeren, nai bada igo ta igo txori moduan,

naikua egu daukagu gure pentsamentuan.

                        Euskal Erria 22 (1890) 390-393;

                        Euskalzale 2 (1898) 58-59;

                        Ondarrak, 146-149.