MALKÜ ETA MALKÜLINA

(Arue, 1807, 15-II. Bordeleko Herri Liburutegia, MS 1695, 21.)

La maniere darriber auo Triate (sic.)

        1eme compagnie

Enseñe

Don Feliz

Rixilde

Bifroi

Ferdinand

        2eme compagnie

Arieder

Arihün

Benüs

Polina

Majiziene

Malkülina

Malkü

        3eme compagnie

Liki

Khoxo

Barbera

Belot

        4eme compagnie

Bründemor

Satan

        5eme compagnie

Grefierra

Münstro

Abokatia

Konxelliera

Presidenta.

        * Beste zerrenda (f. 135)

1. Malkü

2. Malkülina

3. Polina

4. Arieder

5. Albino

6. Bründemor

7. Satan

8. Grefierra

9. Bifroi

10. Don Feliz

11. Rixilde

12. Barbera

13. Khoxo

14. Belot.

PREMIER PROLOGUE

Jinkuak egün hun deiziela

ene entzüle maitiak,

hünki jin ziriela

xipiak eta haundiak.

Satifamenthü haundi bat

egün badüt bihotzian

zeren güre ikhüstera

oro jin ziradian.

Galtho egiten deiziet

istant baten atenzionia

eta esplikatüren deiziet

süjetaren senxia.

                Marche

Mispeit Monxaretako montaganian

ermithain bat bazen

eta haren izena

Jean Gerein deitzen zen.

Exatoki ari zen bethi

penitenzia egiten

bena izpiritü gaistuz

tentarik izan zen.       

Andere seintha Graziari han

komentü batzian bastitü

eta andere Rixilde han

solitüdan baratü.

                Erdian

Permeti ezadazie jenthe hünak

amiñi bat phausa nadin

eta ene plazan jaun haur

orai mintzatzen has dadin.

Hünek ere badaki

zerbeit erraiteko,

jaun anderiak etzirie

segürk(i) debeiatüko.

                Bestiak

Jaun hünek eztü nahi

bere büria fatigatü

zeren auher laket beita

orai nahi düt phausatü.

Bena nik nai deiziet

istoria kontinatü

orano jaun haur ezpeita

erdiaz ere minzatü.

                Phaseia

Jenthe hünak, ikhüsi düzie

esplikatzen süjet bat,

bena orano badügü beste

manifektüra eder bat.

Permeti ezadazie, arren,

bi hitzez esplikatzia

egün jokhatüko dügün

phezaren beste phartia.

Iragüan Hauster goizian

ezarri ükhen ginian,

ogen haundirik gabe

Phanzart presüntegian.

Geroz erreport hanitx

izan da haren kuntre,

eta krima suerte oroz

aküsatzen dizie.

Gormant dela lehenik

eta gero pütaner,

hanitx afrüntegile

neskatila gaster.

                Jaux zola zalara

Egün ikhüssiren düzie

jaun hüra kondenatzen,

eta zenbat krima suertez

aküsatia izan zen.

Aküsatzen die Jaun hüra,

hürez horditürik

eta borda hüxetarik

ahariak ebaxirik,

Neskatilak izorratürik

fraiden komentian,

eta presünera libratürik

herri hüntako (Arue) gastelian.

Mendi horietako dühüriak

oro ebaxi dütü,

güre elizetako graneraak ere

oro bihiz gabetü.

Plaza hüntan sarthü da

kontregiltzak eginik,

eta merkhatia ereman,

biskarrian hartürik.

Ikhussiren düzie,

ene popülü maitia,

zenbat gosta izan zen

Phanzarten atzemaitia.

Lan izigarririk

izanen da jüstizian,

Jenthe hünak egin,

Jaun haren kondenatzian.

Ikhüssiren düzie egün

beste espedienzia bat ere,

hartaz ere enauke

bi hitz erran gabe.

Ezagütüren düzie

mithil gastek beno

maitiago dütiela neskatilak

alhargünek orano.

Gastiak behin beno lehen,

zaharra ezkuntzen berritan.

Ezta possible egon giten,

orai ixilik gisa hüntan.

Ikhüsiren düzie Malkü

bere neskatüeki,

zenbat tratü egin zien

jaun harek haieki

Bai eta bergisan

Polina haren ama,

semiaren ezkuntzetan

hüra oposatüren da.

Albina, Arihün, Arieder

emazte gei zütien

düda gabe bazizün

münizione ororen.

Arihünek eta Ariederrek die

eginen batailla haundirik,

bilhüetarik lothürik

Malkü gaizüaren gañetik.

Arieder barberian

bere plagen sendotzen

ikhüsiren düzie,

tristerik minzatzen.

Barber hüra date

izigarri sabanta,

trünpatürik emanen dü

xilo handiti ajüta.

Jente hünak, eztütüt

esplikatzen ahal oro,

zeren behar beinüke

hanitx denbora haboro.

Ikhüsiren düzie Malkülina

dolore haunditan,

duelian eraunxirik

bürüzagiarekilan.

Gero eritarzünez

hanitx atakirik,

sabelaren barnian

hexürrak eginik.

Ikhüsiren düzie

gaitzetik libratürik,

bena harekati

eztate dolütürik.

Gizün alhargün batez

hanitx agrada date?

Bena harek khasürik

eztiro egiten batere.

Ikhüsiren düzie

nüla izan zen jokhatü,

bai eta zer gisaz zien

gizün hüra gorteiatü.

Bere esortak oro

nahiz egin zütian,

erresaz bestiak oro

galdü ükhen zütian.

Gero emazte batek

beste bat zeon xerkhatü,

eta haren ondoti zen

mementian abiatü.

Ikhüsiren düzie

ordian etxe ikhüstia,

eta hartarik landa

gero errejistratzia.

Beste hanitx artikülü

bere segidetan,

bena eniz sartzen ahal

xehetarzünetan

        Erdian

Jenthe hünak, pharka

izan baniz lüzeki.

Banüa lagünen xerkha

zien premisianiareki.

                (Fin de la prologue 89 vers.)

                Figure 1. Polina.

        Polina

Jenthe hünak, banüa

bidaie bat Maulera.

Neskatuareki üzten düt

ene seme jauna.

Areta enüzü trankil,

algarreki üzteko,

zeren ene semia pallart

beita ezinago.

Nahi likezü naski

neskatuareki ezkontü,

bena ni bizi balinbaniz

behar dizü kitatü.

Arramarki dit semia

khorte egiten neskatüari,

ezpeilero harek ützi

ahünza mothüareki.

Bena begiratüren dütüt

alkharreki egoiteti,

jauzeraziren derot

neskatua etxeti.

Ah, neskatila arraka,

debrü zankharte berüak,

ezteitzie freskatüren

balinba ene semiak.

Emaztiaren mina hori

ahazen ziozü bertan,

josirik denaz geroz

neskatila horietan.

Bere lanaren segida

güzia oro galdürik,

khorte egitia beizik

eztü phenxatzen besterik.

Jenthe hünak, othoi,

ikhüsten badütüzie

nüla ajitzen diren,

erran ezadazie.

                Sonez. Retira.

                Bründemor. Satan.

                Alhargüna eta neskatüa jelki.

                Figure 2. Albina eta Marko.

        Marko

Albina, erradazü

etzireia gonbertitzen?

Eztakizü segürki

zenbat düdan sofritzen.

Züre ikhüstiak berak

begien aitzinian

egiten ditadazü

mobimentü zankhartian.

Uste nizün banakiela

amodiüaren berri,

bena eztit nik ükhen

seküla hain borthizki.

Ezkontürik izan nüzü

dakizün bezala

..................................

..................................

        Marko

Zer phenxatzen düzü

erradazü, Albina.

Arrazü hori bihotzeti

eztüzü erran balinba.

Uste düzia badakidala

bi figüraren egiten,

gogüan düdan gaizaren

beste gisa bat erraiten?

Hartako naizia arren

orai zük etxekiten.

Ah, ene xarmangarria!

Enaizü ezagützen.

Üste düzü eztüdala

kunplitürik adina

amaren gati egiteko

nihaurek nahi düdana?

Balinbanitz ere

herriko püxantena

eta behar banezazü ere

soñeko mantharra,

eztezazüla phenxa

khanbia laitiala

bihotzian sarthürik

düdan amoriua.

Nik ezpalinbazüt

ene besüen artian,

edireiten nüzü segürki

dolügarri ni mündian.

Zerk üste düzü, Albina,

naiala estonatzen?

Bertanago zeren eni

etzeitan behatzen?

Hanbat zirade basa

enetako bethi.

Areta nitan konfida har

ordü zünüke ingoiti.

Enkas eta zütan

malürrik hel baledi,

badakizü eztatiala

okherrik ene aldeti.

Hainbeste denbora hüntan

arterik ezin ükhenez,

güztian elhe egiteko

egon gütüzü hain nekez,

eta orai harzara

artia ükhen dügüneko,

zük badüzü hainbeste

petresta emaiteko.

Güre ama Mauleti

ingoiti hüna zeiküzü,

ene xarmagarria arren

othoi, soleia nezazü.

        Albina

Marko, enezazüla

zentzüti jauzerazi.

Aski pena eta erregret

nik badit bihotzeti.

Zük bezainbat, ene üstez,

sofritzen dit nik ere,

bena zük eztüzü

hirriskatzen deus ere.

Tripa betherik

bara banindadi,

eta ezpanündüzü

gero zük hartü nahi,

ordian lükezü ene

malerüs errendatzia.

Arren, hobe dit orai

nahirik egoitia.

        Marko

Horren düda handirik

othien zerk emaiten deizü?

Gaur espüsa zinzaket

ahal balin banü.

Bena, ene amoriuaz

segür izaiteko,

eman nahi deizüt

aski seinhale hartako.

Emazte zenaren pendentak

züre beharrietan

ezarten deitzüt, eztezazün

gero düdarik ükhan.

Eta haren arropetarik ere,

zerbait haita ezazü.

Eztüdala maleziarik

phenxa ahal dirozü.

Eta mentian

güazen khanberala,

güre ama Mauleti

ingoiti hüna beita.

                Donez, retira. Besoz beso.

                fig. 3

        Satan

Bründemor, güre fraide,

izan dük konbertitü,

zeren eta penitenzia

garratzik egin beitü,

eta Rixilde ere,

bizirik kunxerbatü,

Santa Grazia malerüs harek

hori khausatü beitü.

Güre efort güziak

oro auher dütük,

balinba beste zenbeit

orano izanen dük.

        Bründemor

Sira, üste nikezü

hantxe khanbera hartan

partida zenbeiten egiten,

ari diren sisetian.

                Sendi

Sira, ürrineti nik

hüak zer ari diren,

ezagützen dütüt nik eta

ziek badakizia nür diren.

        Satanek (Sendi)

Arrazü dük, Brandemor

ürrina seindi diat,

eta hüak nür diren

ere bazakiat.

Albina eta Marko

ari ahal dütük sisetian,

zeren eta egün

ama ezpeitik etxian.

Bena ünxa egiten die

beren tresnen ibiltzia,

zeren erdoiltzera üztia

ezpeita zühürtzia.

        Bründemor

Sira, arrazü düzü

hün dizie ibiltia.

Markok bildürik zizün

orai apetitia,

eta bestiak ere,

düdarik batere gabe,

zeren haren ükheitia

ezpeita hanbat aise.

Sira, güazen gü ere

hantxeko haietala,

orai heben berian

dantza bat eman eta.

                Sonez. Retira.

                Albina eta Marko jelki.

                Fig. 4. Albina, Marko.

        Marko

Albina, behar dizügü

lana abanzatü.

Ingoiti güre ama

etxerat horra zeiküzü.

Ene püxüña orai

trenpü hünian düzü,

zola haur hüra bezala

trankatzen dizü.

        Albina

Adesako pünxian harek

josi behar balü,

oren bat eta erdi hüntan

aizina har lirozü.

        Marko

Albina, arrazü düzü,

batere eztüt seindi

adesako mobimentürik,

orai khorpützeti.

                Sonez. Potina jelki,

                phaseia eta retira.

        Albina

Aiei, aiei, Marko!

Züre amak, zer othe dü?

Güri deus erran gabe

retiratü düzü.

Behar dit bai jüan

lanen egitera,

zerbeit egiteko ütziz

segür nüzü khexü dela.

                Albina retira.

                Polina jeiki.

                Fig. 5.

        Polina

Erran ezadak, Marko.

Badakika zer ari hizan?

Zer tratü egin ditak

neskatila horrekilan?

Hire zentzüti arauez

jauzten ari hiz presentian,

etxekiten dianianian

maneria hori etxian.

Pendent hüak, zeren trükü

eman ditzok neskatüari?

Aferen xüxentzeko,

ekar ezak errieri.

Zer partitü hünari

hitzaitan jarreikiten,

balinba ezteitüzie

erri haundirik eginen.

Ekhia sarthü gabe,

kanpua hartüren dik,

beharrietan dütien

pendentak heben ützirik.

        Marko

Ama, zer zütü arren

hüla koleratzen?

Enüzü ni orano

zük ünxa ezagützen.

Üste düzia, arren, nik

güretako hün eztenik

ekharriren düdala

etxe hüntarat ihüntik?

Nik erranagati

zenbeit elhe flako,

bazakit, bai, arrestan

zer den hün enetako.

        Polina

Bai, bai, hik badakik

hire plazeren phasatzen

den gütizia hüxartia

dienian atzemaiten.

Ahalke behar hüke

hire itzal haundiaz,

ez ardürago ez orhitzeko

emazte hil zeianaz.

Haren arropez hizanian

ari besten feiratzen,

zentzia etzeik arauez

seküla arranjatüren.

                Albina jalki laniala.

        Polina

Mementian harrezadan

etxe hüntarik kanpua,

hizan bezalako fripu,

pendarda gaistua.

Exenplü hünik emaiten dün

neskatila lagüner,

ari beihiz eragiten

fin gaistua gizüner.

        Albina

Ezakit solamente

zerzaz naizün aküsatzen.

dakidalarik deus ogenik

ihüri eztit egiten.

Ari nüzü lanian

ni ene ahalian,

aski dizie exenplü

hartzia horren gañian.

        Polina

Ale, seserata hi,

nahi hükia ezabatü?

Üste düna ene bista

arras düdala galdü,

eta eztüdala nik

phenxatzen deusere?

Arauez, bazakinat

ikhüsiak bedere.

Bena, erraiten deiñat

kanpua har dezanan,

begien bistan haboro

ikhüs ehezadan.

        Marko

Zer balio din, ama,

horren kanpuan ezartzia,

eta beste baten

gero xerkhatzia?

Beste baten ara hartzia

aisago dükezia?

Egün eztüzü aise

jenthiaren ezagützia.

Khanbiatzen aritziak

güti balio likezü,

zeren eta haur orai

ezagützen beitügü.

        Polina

Eta preseski ere

ezagützen dügülakotz,

jauziak eginen ditik

mementian hartakotz.

        Albina

Ogenik egin badüt

parka ezadazie,

eta orano etxen

etxeki nezazie.

Khanbiuak zientako

deus eztü balio ükhenen,

eta mündiak ere

ezkitüzü entzünen.

        Polina

Hitzaz eta bestezaz

ünxa trüfatzen nün,

eta hik mementian

kanpua hartü behar dün.

                Albina retira nigarrez.

        Marko

Arren, ezarten deitazü neska

ogenik gabe kanpuan,

ohart etxekiren deizüt nik

daigün bi ostiralian.

        Polina

Etxekezak nahi badük

üdüri bazeik hobe,

khexatzen bahiz ere,

eztiat axolik batere.

Ni orobat biziko nük

eztiala düdarik,

eta nahi ezpahiz eneki

heure gisa egik.

        Marko

Aski düzü erranik

nik eginen dit eniaz,

eta etzizela zü mela

ene ezkuntziaz.

                Retira khexü.

                Ama ere gero. Sonez.

                Albina paketarek jelki eta minza.

                Fig. 6.

        Albina

Maradiakatü dela

orena eta mementua,

behar badüt kitatü

Marko gizagaizüa!

Harek erakuxi deit

eni hanbat amorio,

eta behar düta erran

sekülakotz adio?

Ezteia hori, arren,

zorthe ezinago tristia

behar düdala kitatü

Marko ene maitia?

Adio, ene plazerak

eta kuntentamenthiak,

hainbeste phenxa dezan

emazte gaisto hark.

                Sonez. Retira.

Nürat jüanen dira ene (...)

edo zer bide hartüren düt?

Marko ene adiskidia.

beraz, kitatü behar düt.

Banüa, jenthe hünak,

orai errephausatzera,

bestela ene xangrinak

ekhar nindiro hiltzera.

                Sonez. Retira.

                Marko jelki. Sonez.

                Fig. 7

        Marko

Jenthe hünak, haur zer da?

Eztüta pazenziatüren,

zeren düt hainbeste amodio

emazte debrü horien.

Zer xarma die, arren,

horiek enetako bethi?

Eztüta pairatüren

zenbeit egün bateki.

Bata maite düt eta

bestia maitiago.

Üdüri zeit behar tüdala

herriko emaztiak oro.

Jenthe hünak, badakizie

orok alhargün nizala,

zenbeit denbora hüntan

tristeki bizi nizala.

Iragan bi urthian

ene emaztia hilik,

jüja ezazie, jenthe hünak,

badüdanez penarik.

Behin kostümatüz geroz

emaztiareki etzaten,

eztüzü hanitx aisa

gero gabe egoiten.

Xarma, mila debria,

sarthü zeit khorpizian,

ezpeinite gabe egon

balinbada etxian.

Eta presentian han ere,

gabe niz edireiten,

ezpeitüt sobera güstian

denbora eremaiten.

Bena baten xerkhatzen

abiatü behar niz,

gero harekila

trankil izanen beiniz.

                Phaseia. Arihün jelki.

                Marko, Arihün.

                Fig. 8.

        Marko

Nürat ari zira,

andere Arihün,

bide bazter horietan

ageri zena zenbeit egün,

ala lanak egiteti

etxerat horra zira?

Nik ere lan banikezü,

jin nahi bazina.

        Arihün

Orobat jinen nüzü

mila plazereki.

Nülaz eniz ariko

ni lanian züreki?

Ilkhiko baniz ere,

bestia egin den bezala,

khexa erazi ondüan

züre ama zaharra.

        Marko

Eztüzüla anziarik

ene amarentako.

Neskatüez eztüzü

haboro oküpatüko.

Nik eniaz egiten dit

eta beriaz harek ere.

Eztizügü harentako

axolarik batere.

Eta orai behar dizügü

hebenti retiratü,

eta kondizione horiez

minzatüren gütüzü.

                Sonez. Biak retira.

                Bründemor bera jelki.

                Fig. 9.

        Bründemor

Jenthe hünak, badakizieia

ene bürüzagiaren berri?

Lephüa eta biskarra hausteko

debrü figüra hari.

Hainbeste denbora hüntan

hi haren zerbütxia,

bost liberako bat ere

ezpeitüt behar ordian.

Hainbeste lan eginik

iragüan aspaldian,

hobeki egin nükian

auher egonik etxian.

Bena nahi niz abiatü

orai haren xerkhatzen

eta laurdengatüren de (...)

ezpalinbanai phakatzen.

                Sonez. Retira.

                Arihün eta Marko jelki.

                Fig. 10. Arihün, Marko.

        Marko

Arihün, badüt gaiza bat

züri erraiteko,

eta heltü bada zük

enaizü sinhexiko.

        Arihün

Nülaz eztüt sinhexiko,

Marko, nik züre errana?

Zer profeitü düzü, zük ere,

gezürra balinbada?

Zük eni gezür bat

sinhex erazirik ere,

etziniro ez egin

balentriarik batere.

Erradazü, arren, bertan,

zer düzün phenxamenthian.

Aski sinheste hartzen dit

nik züre erranetan.

        Marko

Arihün, erradazü

eia maite naizünez,

ene phenxamenthian

trünpatzen nizanez.

Seküla presünarik

eztit, eztit ükhen mündian

zü zütüdan bezain barna

sarthürik bihotzian.

Lanian ari nintezü

bi begiak zerratürik,

zeren züri soz aritzen

beiniz kostümatürik.

Ez lanian, ez janian,

eztit oküpazionerik,

hain egia züri so

egitiaz besterik.

Zü ezpalinbazütüt

begien aitzinian,

hasperen beizik eztüzü

ene bihotzian.

Posible balin baliz,

Arihün, nahi nikezü

ene denbora arrasta

zürekila phasatü.

Erradazü, arren, othoi,

komenitzen zeizünez,

bestela nik behar dit

züti aihartü xangrinez.

        Arihün

Konfida ahal banendi

züre erranetan,

plazer haundiagorik

enikezü mündü hüntan.

Bena gizünek badüzie

habitüda erraiteko

gogüan eztüzienaren

güre ilüsitzeko.

Nik banaki züre

bihotzaren berri,

elükezü faltarik

segürki ene aldeti.

Bena erraiten dizie,

jenthek, elhe frango

emaztegeiak badütüzüla

hamar beno haboro.

Azken neskatila ere,

hartakotz zela elkhi,

sarthü zelakotz sobera

amoriotan züreki.

Emazte zenaren pendentak ere

hari eman züntian,

düda haundirik gabe

ordian maite zünian.

Hüra zela khasü zinen ere

samürtü amareki.

Nüla nahi düzü, arren,

fida nadin züri?

        Marko

Ah, Arihün maitia,

horren xipi zireia?

Eztakizia gizünari

khanbiatzen dela ideia?

Nik ordian hüra

maite ükhenagati,

zü etzinzaket kita

mündüko hünegati.

Eztit zü bezain barna

hüra ükhen bihotzian

Hain egia, nüla hil behar b(...)

orai hebetxe berian.

        Arihün

Gizünak, hala khanbiakor

balinbadü ideia,

phenxatzen düt hori

dela ene bespera.

Harez bezain ünxa nizaz

desgüstatüren zira zü,

zeren orano beste bat

maithatüren beitüzü.

        Marko

Hain egia erraten deizüt,

nüla ikhüsten benaizü.

Ene amoriua sobera

finkatürik düzü.

Arihün, eztükezü

seküla mankarik nitan,

fidatzen ahal zira eni

zer nahi okasionetan.

        Arihün

Eztüzüla erregretik

aski familier gütüzü,

nahi bada malürrik

orano etzeikü heltü.

Bena, haregati

hanitx loxa nüzü,

amorio berri batek

engana zitzan zü.

        Marko

Arihün, ingoiti

aski badizüt erranik,

ahal banü jüra nirozü

zankhüak bürian ezarririk.

Behar dügü retiratü

denboraren phasatzera,

eta zük gose denari

emozü asetzera.

                Sonez. Retira.

                Arieder jelki bera.

                Fig. 11

        Arieder

Jenthe hünak, badakizieia

ziek Markoren berririk?

Harek othe lükenez

langile baten beharrik?

Biskandi jüaitia

ükhen dit deliberatü,

eta Marko ganat jüan ninte

harek beharrik balü.

Zeren eta hüra

alhargüna beita,

zerbeit tratü egin niro

hareki heltü bada.

Nik ere orai gizün bat

ahal banü gorteiatü,

seküla egitekotz

orai ordü nikezü.

Etzaitan gero jiten

nahi bezalakorik,

nihaurek hasarda bat

hobe dit eginik.

Heltü bada, Marko

nitzaz kuntenta letake.

Halaxe agi baladi,

ene abantalla lizate.

Bena, ez enetako,

eztate fortünarik,

orai artino ere,

enüzü kostümatürik.

Banüa, jenthe hünak,

esperantza haundi gabe,

bena nahi nüzü

iseiatü bedere.

                Phaseia. Marko jelki.

                Sone. Fig. 12.

                Arieder, Marko.

        Arieder

Jinkuak deizüla egün hün,

Marko, plazer badüzü,

nülaxe ekharten ziren

erran ezadazü.

        Marko

Ünxa nüzü, Arieder,

züre zerbütxüko.

Zü eri bai gisala

dispost ezinago.

Etzintüdan ikhüsi

aspaldi haundian,

areta berriki orono,

ükhen zütüt memoriuan.

Inplegü hanitx badizügü

eta lan güti egiten,

neskato baten biharrian

nündükezü edireiten.

Gero orhitü zitadazü

jinen othe zinenez zü,

phenxamenthü hori berri

iraganik nüzü.

        Arieder

Marko, gogo hünez

jinen nüzü züre ganat,

nahiz enizan kapable

zük behar bezanbat.

Bena, ene ahal eztit

behin ere gorderen,

hortaz erreporxürik

eztitadazü eginen.

        Marko

Arieder, segürki zütan

nik badit esperantza.

Barnen minza gitien,

hox, gitien retira.

                Sonez. Retira.

                Arihün jelki. Sonez.

                Fig. 13.

        Arihün

Zer behar düt nik egin

edo zer behar düt phenxatü,

güre Markok beste neskatilak

ükhen beitü xerkhatü?

Malerüski harek

hüra maithatzen badü,

ene fortünak aphür

balia ükhenen dü.

Debrüsa gaisto hüra

zerk erakharri dü hüna?

Agertü gabe haux bala (...)

lephüa eta biskarra!

Ah, ene bihotza,

eta zertan hizate hi,

Marko neskatila hareki

amoriotan sar baledi?

Haren menajü güzia

nik egiten beitüt,

gaizen gustian egitera

iseiatü behar düt.

Bestiari aldiz ez ützi

eskurik sartzera batere.

Bugresa, begiratüren ait

hortarik bedere.

                Sonez. Retira.

                Arieder. Marko jelki.

                Fig. 14. Arieder, Marko.

        Marko.

Arieder, badüzia

zük deus erremediorik

ene pena doloren

solajatzeko gai denik?

Bestela ene biziaz

nik behar dit exitü,

ene gaitzaren erremediorik

zük beizi ihürk ezpeitü.

Othoi, behar naizü

entzün konpasionez,

bihotza hünkirik dit

pena eta dolorez.

Züre entrada ederrak

ezari deit bürian,

ordü düdala ükhen

emazte bat saihexian.

Ene alhargüntziak orai,

badizü denbora hanitz,

eta gerozti hünat

bethi saje izan niz.

Eztit segürki enplegi

auherretan elherik,

ez gaiaz, ez egünaz

ihürat egin ürhaxik.

Eta orai, bati

nahi nikezü adrezatü,

eta ene denbora

harekila phasatü.

Zük harrerazi ditazü

hainbeste phenxamenthü,

eta ene proposamenthia

plazer düzia atzetatü?

        Arieder

Marko, nik merexi beno

hobeki minzo zirade,

nihaurek erranen neizün

izan banitz kapable.

Bena malerüski

inkapable nüzü,

nik deusere erran gabe

zihaurek ikhüsten düzü.

Plazer nikezü izan

zü ziren beno haboro,

gero atzetatzeko

züre galthüa oro.

        Marko

Seküla enüzü nahi

mündüko hünez gidatü,

bena ene gogüa

nahi dit satifatü.

Zük ezpalinbanaizü

presentian atzetatzen,

ni seküla ezkontürik

eztizie ihürk entzünen.

        Arieder

Ene menxian ezkuntzeko

egon behar bazünü (...)

sekülako erregreta

bihotzian banikezü.

Ez, ez, nik etzütüt

nahi errefüsatü,

axülütoki eneki

ezkontü nahi badüzü.

Acuntraire zütüt

hanitx erremestiatzen,

beste ororen arteti

naizülakotz preferatzen.

Enakike zer egin

züre phakatzeko,

zeren düzün enetako

hainbeste amorio.

Bena beste neskatilak ha(...)

ezpadü hartzen penarik,

nahi nikezü jan ditzazün

gaizak nihaurek prestatürik.

        Marko

Arieder, ene desira ere

segürki hala lükezü,

ene menajia heben harat

arren, zük egin ezazü.

Orai, güazen barnialat

mementian hebenti,

jenthe horiek ezkitzen

amenx aprezebi.

                Sonez. Biak retira.

                Arihün jelki, bera

                Fig. 15.

        Arihün

Jenthe hünak, ni nun niz

edo zertan othe niz?

Marko Ariederreki

amoriotan da berriz.

Eni hanbat amorio

erakuxi ondüan,

nüla khanbiatü zeitan

beste debrüsa jin denian?

Leheneko abantallak

oro dütüt galdü,

etxeko menajia ere orai

harek egiten dü.

Ene büriaz beste

egin niro presentian,

hain gogo hünez sar ninte

naza baten barnian.

Bena, ez orano,

eztit fin gaisto eginen,

lehenik düt nünbeit

aztaparra phausatüren.

Gero hilen baniz ere

nahi nüzü mendekatü.

Ariederreki behar dit

orano elhestatü.

Ikhüsiren naizie lothürik

ni haren bilhüetarik,

nüla laharra lotzen beita

ardiaren ilhetarik.

                Malkülina eta Liki

                jelki eta sar.

                Malkü, Liki.

        Liki

Malkülina, ene maitia,

domestiko fidela,

züri badit aspaldian

gaiza bat erran nahia.

Bena behar düzü, othoi,

atenzionez behatü,

zer nahi deizüdan züri

egün proposatü.

Malkülina, aspaldian

güre etxen zira zü,

ene imüra ingoiti

ezagützen düzü.

Badakizü enizala

minzazale gezürrez,

eta orai, erradazü

sinhexiren naizünez.

        Malkülina

Orai artio ere nik

sinhexi ahal zütüt,

eta sinhexiren zütüdala

segürtatzen zütüt.

Othoi mementian,

zer plazer düzün errazü,

eta gero mementian,

züre neskato nükezü.

        Liki

Züre edertasünak

ükhen nizü xarmatü,

eta züre karaterak

ene amoriua doblatü.

Nün ezpeitzeit üdüri

besterik seküla,

ene bihotzak haboro

maitha lirüela.

Malkülina maitia,

enezazüla errefüsa,

ükhen dezadan bizitzeko

zerbeit erresürsa.

Bestela eztikezüt

erresürsarik mendian,

zü ezpalinbazütüt

bi besüen artian.

        Malkülina

Züre arrazüak sobera

jenerüs dütüzü,

azeta ahal baintza

kunten nündükezü.

Kuntrariorik erraitera

enüzü ausartatzen,

bena züre bihotzak mihiareki

eztereizü erraiten.

Aparentzia balikezü

jauna, züretako,

hüla minzo zirela

ene trünpatzeko.

Badakizü eztüdala

hüntarzünik aski,

eta ezkuntzak egiten tüzü

haren amorekati.

Segürki bihotzeti

maite züntüzket zü,

bena malerüski

inkapable nüzü.

        Liki

Zük badüzü hüna franko,

eztüzüla erregretik,

ezpazünü ere

züre büria beizik.

Nik zü behar zütüt

zer nahi beita jinen den,

güre etxerik etzira

seküla elkhiren.

Behar dükezü heben

bürüzagisa sarthü,

eta züre oraiko plaza

beste batek hartüren dü,

eta jinen nitzaizü

sarri züre ohera,

zürekila besarka,

gaiaren phasatzera.

        Malkülina

Nik ünxa plazer dit

egoitia züreki,

bena gaistua zira

ezinago segürki.

Etzira egon nahi

ükhürü behin ere,

eta eztit bihotza

nik trankil batere.

Adin süspetian nüzü,

dakizün bezala,

eta malürriz heltzeti

Jinkuak begira nezala.

        Liki

Erretira gitien, othoi,

amiñi bat khanberala,

eta gero hünat

jinen gütüzü berhala.

                Sonez. Retira.

                Bründemor. Satan jelki.

                Fig. 16.

        Satan

Holaxe, jaun anderiak,

emazie askarki,

eta popüla mündia

ahal bezain abondanki.

Bründemor, sendi dütügün

jenthe egile hüak hik,

nülaxe ari diren

ohen gañen etzanik.

        Bründemor

Ützi itzazü, sira.

Traballa bite askarki,

agian ezarriren dizie (Arhuen)

hirüna liberaz peti.

Hortzeko saldo hori ere,

oro birazka jarririk,

sarri ikhüsiren tüzü

erdiak lürrian etzanik.

Beste erdiak oheti

ezpeitükie jeikitzerik,

ez eta kota iphürdien

batere xahatzerik,

eta bihar goizian,

berdin phünzela tüzketzü,

oheti jeiki ondüan

galdegiten badütüzü.

        Satan

Arrazün dük, Bründemor,

ükhatzen die azkarki,

nun eta eztiradien

ahoradino ernari.

Ordian ere eztikeie

eraunxi behin beizik,

eta bera lo delarik

gizatzar batek sarthürik.

Bestek beste gisa bat,

aldiz erraiten die,

bena eztütük heltzen

aldi bat beizik batere.

        Bründemor

Sira, arrazü düzü,

nihaurek ikhüsi dit

sei ürtheren bürian gerthatzen

errenkuntriak emanik,

eta phünzela züzün

bethi arte hartan,

nahiz traballatzen zen

astian ehünetan.

Ikhüsiren dizügü

espidentzia berhala,

bena gitien retira

dantza bat eman eta.

                Sonez. Retira.

                Malkülina jelki izor...

Ah, ezteia malerüs

emazten zorthia?

Izan behar phünzela

edo tripa bethia.

Nik, aldiz, hainbestetan

entzün dit zaharretarik,

eta konfüsionetan orai

izan behar düta nik?

Biskitartian, bada zenbeit

arrosa elhorri gabe,

ezpeitira gaiski heltzen

libertitürik ere.

Haien zorthia da

mündü hüntan üros,

atzetatzen ahal beitie

parada düten oroz.

Bena, ünxa gostürik

parada ükhen ondüan,

haur da hantüra tristia

düdana khorphitzian.

Egia da. Orai eztüt

deusere hirriskatzen,

bena hoztarzün handi bat dit

bürüzagiari ezagützen,

zuiñen ohartziak benai

ikharagarri tristatzen,

eta haren sentimentia

ezin beitüt ezagützen.

                Phaseia Liki jelki.

        Malkülina

Zer erraiten ditazü orai?

Lehengo disküsetik

etzireia minzatzen

elhe eder haietarik.

Züre kondizionetan

ni fidatü nüzü,

eta ene üstez orai

dolütürik zira zü.

Ene amoriua oro

bai eta floria ere,

ereman diztadazü

batere ützi gabe.

Ene estatü tristia

orai ikhüsten düzü,

eta ene malürra, othoi,

errepara izadazü.

Bestela ene biziaz

exitzen ahal düzü,

ezpanaizü nahi

orai ni espüsatü.

        Liki

Malkülina, badakizü

ene nesesitatia,

eztüdala erremediatzen ahal

züre ganik etxia.

Züre jenthe ororeki

ni minzatürik nüzü.

Bi mila libera beizik

zük doterik eztükezü,

eta zer nahi beita den,

nik mila luis nahi dit.

Ene nesesitatiaren

berri nik bazakit.

        Malkülina

Etzirela ohartzen zü

züre promesez batere,

hartü gei beinündüzün

doterik gabe ere?

        Liki

Ene haur maitia,

ene ezin bestia düzü.

Nik hartü züntükedan

mila luis ükhen bazünü.

                Liki retira. Sonez.

                Fig. 17.

        Malkülina

Adio ene bizia,

adio ene izaitia,

adio ene floria,

eta Liki maitia.

Neskatilak, nitan

exenplü har zazie.

ükheiten ahal tüzien

presünak maitha itzazie.

Orai eni bezala,

hel eztakizien

zien berriak xüxen

segretian ororer.

        Ager kartak.

Karta horien berthütez

nik düt phenxatüren,

zien bizi orotan

zer zaizien agitüren.

                Malkülina jelki.

                Fig. 18.

        Malkülina

Anderia, plazer badüzü

ni bertan hüna nüzü,

jakitera zerbeitez

plazer naizünez sabantü.

        Majiziene

Mila plazereki,

ene anderia, bertan

güazen, arren, jartera

kaidera haietan.

                Sone. Biak jar.

                Majizienak soegin ünxa.

        Majiziene

Karta horiek kopa itzazü

ezkerreko eskiaz,

eta bertan zirate

instruitürik nitzaz.

                Kopa. Majiziena minza.

Anderia, segürki

dolügarri zira,

zeren eta astoti

(...)nari beitzira.

(...)ezko astüa düzü

trünpatü zütiena,

bena eztikezü haundi

harek ere fortüna.

Haren esperantzarik

eztüzü zer ükhan,

bena ezkontüren zira

fite beste batekilan.

Bena ordian ere

xangri behar düzü,

ezkontü eta labürzki

senharra hilen zeizü.

Gero beste alhargün bat

hasiren zira elhestan,

bena etzira ezkontüren

orano harekilan.

Berrogeita hamar luis

idokiren ditzozü.

Heltü bada marxandizaz

phakatüren dütüzü.

Harekila ezkuntzeko

eztükezü aski dote,

bena beste alhargün bateki

ezkontüren zirade.

Emazte brünet batek

xerkhatüren deizü hüra,

seküla ikhüsi düzün

gizünik ederrena.

Beste zerbeit nahi deizü

deskubritü segretian.

Jarreiki zite eneki,

erranen düzüt khanberan.

                Sone. Biak retira.

                ............................

zerbeit gisaz nik hüra

behar düt jauzerazi.

Haren loxarik gabe

nahi nüzü trankil bizi.

Adio, jenthe hünak,

banüa mementian.

Othoi, ezkitzaziela pharti

lotzen nitzakonian.

                Retira. Barbera jin kam...

Bon jour, tous le monde,

haur naiziela barbera,

plusieurs operasions,

egiten düdana.

Mesieurs, je suis eta

mündiaren bost parthetan,

et plusieurs operations

egin dit haietan.

Je suis eté en Portai,

Parisen eta Madrillan,

le premierus operacions

egin (ükhen) nütien haietan.

Toute sorte de maladies

nik sendotzen dütüt,

aprobaçion de tous lieu

sinatürik heben düt.

Queri partit daroue

hamasei ürthetan,

pramu guere lu bilage

iñorantzia haunditan.

Enta dise la bertat,

banian adin hartan

mei que tout le monde du

zentzü haboro bürian.

Quelesei trabersax

Hongria eta Normandia,

queliy bisitat encore

Etzarreko bortia.

Han ikhasi ükhen dit

hagin idokiten,

eta hanko ahünzer

elkhiten beinitien.

Beste hanitx erremedio

emanen deiziet orano,

seküla ezpeitzirie hilen

haxak manka artio.

Bena, permiti ezadazie

triatü hortara jüan nadin,

zeren ene arribanxako

ükhen beitie egin.

                Sone. Igan triatiala.

                Fig. 19.

        Barbera

Beste erremedio bat

nahi deiziet erakuxi,

zeren espidentzia beitüt

bortü hortan ikhüsi.

Hanko horek nuiz ere

sabelian min beitzien,

beren erremediua oro

huistü belharra zirien.

Hanko behieki, aldiz,

señatzen dit ikhasi.

Batak bestiari sartzen zizi (...)

adarra phankollati.

Hanko marrüek bürüti,

nuiz ere beitzien sofritzen,

bürüz bürü jar eta

alkar joiten zizien.

Jenthe hünak, ziek ere

halaxe egiten badüzie

aski zinez joiten bada

sendotüren zirie,

eta ardi miserable hüak

eritzen zirenian,

marrüa gaira iragan eta

sendotzen ziren ordian.

Jenthe hünak, irüski nik

beitüt hori ikhasi,

eta pratika haundirik

ükhen dit gerozti.

Ala solejü haundia

neskatila gastentako,

bere eritarzün

ororen sendotzeko.

Ah, ene xarmagarriak,

erri düziela egiten?

Areta üsütto zaizie

eritarzüna lotzen.

Nik ahal bazüntiet

oro solejatzen,

Amerika haundirik

banikezü heben.

Beste operazione bat ere

ikhasi dit berriki.

Nüla behar den eman ajüta

edo kristela üzküti.

Biskitartian ikhüsi dit

malür heltzen haregati,

xiringa mokua sarthürik

kuntreko xiloti.

Ikhüsi dit hartarik

inkropisia lotzen,

eta bederatzi hilabethez

ez erremediatzen.

Operazione garratza

ezteia hori othian?

Seküla ezta behar ezarri

hatza dien xilüan.

Jenthe hünak, banüa

mortifikatürik,

operazione horrek

osoki harritürik.

                Sonez. Retira.

                Arieder jelki eta lanen

                egiten ari, gero jelki

                Arihün.

                Fig. 20.

        Arihün

Arieder, abilüa,

hire laniala,

hebenkuen egiteko

ni nün kargütia.

Ene bürüzagiak,

hala emanik odria,

eta ützi behar dün

kostüma hartia.

        Arieder

Hik zer egiteko dün

hebenko lanetan?

Ni hi bezain akort nün

bürüzagiarekilan,

züñek eman beiteit

ordre hori eni,

eta aldizka gitien

ahal dün komeni.

Eztütün, ez, hik ere

errüak hain azkar.

Aitzineti sobera

eztün bantatü behar.

Üste balinbadün ere

bürüzagisa hizala,

nik segürtatzen ait

hori gezürra dela.

        Arihün

Gezürra müthürreti

hik hori erranen dün,

eta ni hi beno

lehenxago heben nün.

        Arieder

Horrek eztin inporta

deusere hiretako,

eta ünxa kapable niz

bertan kanpua hartzeko.

        Arihün

Ale, hizan bezalako

fripuna debria,

hitzaz behar düta

izan gobernatia.

Zer abantalla debriak

hartü deiztanan heben?

Bürüko bilhüak galdüren tük

hori egin beno lehen.

        Arieder

Kapable hiza, erran,

hi ene bilhoti lotzeko?

Aigü, hüllen adi,

bertan dün esprabatüko.

                Batalla eta lothürik retira oro

                Sonez. Arieder jelki.

                Fig. 21.

        Arieder

Ala malür haundia,

beitzeit eni agitü,

neskatila maradikatü hüra

ezin beitüt garhaitü.

Horiek dira kolpiak

deiztadana burratü,

horietarik behar düt

arauez bizia galdü.

Kolpü horiek behar nütüzke

ahalaz fite sendoerazi,

ihür ere enük behar

aprezebitzera ützi.

Behar düt, arren, phartitü

barber baten gana,

eta ari egin erazi

sendotzeko behar dena.

                Sonez. Barbera jelki.

                Arieder, Barbera.

                Fig. 22.

        Arieder

Jinkuak deizüla egün hün,

jaun barber ilüstria,

ünxa desiratzen nizün

züre etxen ikhüstia.

Ene plazera lükezü,

ezpazina ihürat presan,

haur naizüla eri miserable,

tristerik züre presentzian.

        Barbera

Anderia hartüren dit

behar den denbora,

Güazen, arren, jartzera

kaidera haietala.

                Sonez. Biak jar

                Fig. 23.

        Barbera

Anderia, elhe emaitia

pena ezpazaizü,

zer gisaz kolpatürik ziren,

othoi, erradazü.

        Arieder

Jauna, lüzegi lizate

ororen khündatzia.

Othoi, permeti ezadazü

pharte baten labürtzia.

Jauna, ezkuntzera

orai abian nündüzün,

eta boskariuaren haundiz

ene lekhürik etzüzün.

Jauna, hortxe etxe batian

lanian ari nündüzün,

eta bürüzagiak

khortia egin zitazün.

Bena, nüla han beitzen

beste neskato bat ere,

düda gabe egin ziozün

khortia hari ere.

Harek egiten beitzien

etxengo menajia,

bürüzagiak eman zitazün

gero eni kargia.

Ene fede hünian

hasi nüzü lanen egiten,

eta bürüzagiaren

menajiaren preparatzen.

Gero, hüra jin zitazü

eta kargüti idoki.

Nik üste nizün libro ninzala

hüra beno hobeki.

Ordian, bühürtü nitzozün

egia erraiteko,

bena lürrian ezarri nizü

üste beno lehenago.

Zihaurek ikhüsazü,

orai, ene estatia.

Etzitazü posible

haboro minzatzia.

        Barbera

Aiei, eta anderia,

hola agitü bada,

segür nüzü borthizki

kolpatürik zirela.

Bena, haregati

harrezazü koraje,

sendotüren zirade

labürki behar ere.

                Sonez. Bisita eta minza Ba.

Aiei, eta anderia,

phikotak heltü zeitzü,

ageri tüzü elkhiten

bilhüa bezain üsü.

        Arieder

Jauna, eztüzü posible,

eztit phikotarik.

Xartatürik nüzü mila aldi

bi azpien artetik.

Bai, eta gero orano

segürki hanitx barberek.

Jauna, horiek kolpiak tit

eginik bügresa harek.

        Barbera

Arren, ezarri zütü, anderia,

kolpüz güzia ünitü,

oro hartürik ikhüstiareki

aise nüzü trünpatü.

                Sone. Berriz bisita.

        Barbera

Aiei, eta oro kolpüz

bat eginik zira.

Orai enüzü segürki

adesa bezain fida.

Behar zünüke orai

sangre bat zankhoti,

ezpadüzü odola

arras harritürik.

                Sonez. Seiña eta minza

        Barbera

Anderia, etzeizü elkhiten

batere odolik.

Behar dizügü phenxatü

beste erremediorik.

Bizpalaur ajüta hartüz

bihar arte hüntan.

Haiek kurriaraz lirozie

odola zañetan.

Zeren züre odola

beita gatzatürik.

Harentako eztüzü

beste erremediorik.

Jenthe horietarik

bizpahirur etxekiek,

anderia, behar ginizketzü

ezpazina ahalke.

        Arieder

Jauna, eztit batere

etxekizale beharrik,

nihaur egonen nüzü hortxe

üzküz gora jarririk.

        Barbera

Alo, arren, anderia,

zük bihotza hün düzü.

Prepara zite berhala,

ni orai prest nüzü.

                Emaitiareki Arieder minza.

Jauna, xilho hori

aise atzeman düzü.

Horren gañeko briulet kolorea

xipi hori düzü.

        Barbera

Zaude ükhürü, anderia,

atzemanen dit berhala.

Nihaurek ere etzela hain haundi

banizün bai beldürra.

Züaza, anderia, horraxe,

ene ohiaren gaira,

eta ni jin artino

egon han üzküz gora.

                Arieder retira.

        Barbera

Jenthe hünak, ikhüsi düzie

ene operazionia.

Nüla hatzeman deodan

xilho xipiñi hüra.

Bena, orai han beitüt

khaka ezin atxikiz,

üntziaren pharatzera

bertan jüan behar niz.

                Sonez, retira.

                        ...

                Jelki Rixilde, don Feliz

                eta phaseia. Gero jelki

                Polina eta Marko.

                Fig. 24.

        Don Feliz

Jinkuk deiziela egün hün,

ama eta anajia,

bai eta algüarreki

deiziela ünionia.

        Polina

Hünki jin ziriela,

ene haur maitiak,

plazer egiten deit zien

osagarritan ikhüstiak.

        Rixilde

Hanitx penareki

ükhen dügü kunprenitü,

ama semen artian zerbeit

ükhen düziela phasatü.

.......................................

.......................................

ustez hala egiten zien

bere amaren errana.

Bere ohe zeliareki erori

züzün khanbera zolala,

eta abiatü ziozün

belarreti odola.

Abiatü zen marraskaz

bere amari erraitez,

etzakiela zer gisaz

odola (züen) ekharten.

Amak, ai, asto haundia

Hik eztük ezagützen,

odola jauzi ziak

gaxüa phüsten beitzen.

Andere miserablia züzün,

ohe zelia gañian,

beste kokart bürü haundia

heiagoraz lürrian.

Jenthe hünak, orai

debeiaerazi bazütiet,

othoi, pharkamenthü

galtho egiten deiziet.

                Retira. Sonez.

                Ganeton jelki eta phaseia.

                Gero Benüs jelki.

                Fig. 19.

        Benüs

Ale, hizan bezalako

ürde nahasia,

hik edan behar hiana

gure gophor esnia!

        Ganeton

Zer mintzo hizan badakiña,

erho zar oihatia?

Nik nuiz edan düt, erran,

zien etxian esnia?

        Benüs

Heure etxian jan dün

Satürnak ekharririk.

Phenxatü banü, ezpeihian

segurki eginen errürik.

Hik üzten ahal hian

hura gorteatü gabe,

orobat eztün ükhenen

profeitürik batere.

        Don Feliz

Hox, gitien retira.

Behar dügü minzatü,

eta lehen bezala

behar düzie akordatü.

                Sonez. Retira.

                Markulina jelki.

                Fig. 26.

        Markulina

Jenthe hünak, jiten niz

zien ikhüstera,

aspaldian egon nüzü

ünxa jin nahia.

Hüna gabe nahi nizün

ene egitekuak arranjatü,

bena, ene jenthe maitiak,

inposible zitazü.

Malerüski, jaun anderiak,

alhargünxa nüzü,

eta hori dela khausa,

behar dit hanitx sofritü.

Presüna baten gaira

ene begiak dütüt egoxi,

bena amoriotan ahal da

besta zenbeiteki.

Hara aski beitüt

desolatürik jartzeko,

bena nahi nikezü

zerbeit phenxatü orano.

Khoxo deitzen düzü

gizün hüra segürki,

zeiña maite beitüt

bihotzaren erditi,

eta harek, aldiz,

ez khasürik egiten.

Ene xangrinik haundiena

khorrek beitü khausatzen.

eta harek, aldiz,

ez khasürik egiten.

Ene xangrinik haundiena

khorrek beitü khausatzen, (sic.)

eta orano, bestalde,

alhargüna delakotz,

elgarren erraitekorik

ezpeitükegü hartakotz.

Mithil gaste horieki,

aldiz egonik ere,

honek eztizie

adrezürik batere.

Gizün alhargünak aldiz

oro dirade hartako,

eta elütüzketzü hün

gabe egoiteko.

Eta alhargünxena

phenxa zazie ingoiti,

debriek elezake etxeki

ohian sarthüz gerozti.

Üsatziak emaiten dü

errabia haundia,

Jinkuak begira nazala

kostümatü izaitia.

Hartakotz, jaun anderiak,

behar düt hasardatü,

eta gizün alhargün hüra

nihaurek gorteiatü.

Estaküriaren behar deot

soma, büxi bat galthatü.

Gero zer erranen deitan

ikhüsiko dügü.

                Phaseia. Sonez.

                Phaseia Khoxo jelki.

                Malkülina Khoxo.

        Malkülina

Salütatzen zütüt hanitx,

jauna, plazer badüzü,

eta nüla ziradian

erran ezadazü.

        Khoxo

Hünki jin zirela,

Malkülina anderia.

Badüzü mila egün

züre hüna jitia.

        Malkülina

Bai, jauna, hala düzü,

enüzü jiten hain üsü,

eta ene bidajiaren süjeta

bertan jakinen düzü.

        Khoxo

Ziauri lehenik jartzera

kaidera hautara,

phausüz elhestatzeko

badizügü denbora.

                Biak sar. Sone.

        Malkülina

Jauna, zenbeit sosen

beharrünian nündükezü,

eta züri zerbütxü xipi bat

nahi nükezü galthatü.

Oligazione xipi bat badit

phakatü beharrik,

eta memento hüntan

eztizüt muienik.

Egia erraiteko hati,

nahi banitz arranjatü,

ene aferak aise

üni ahal nitirozü.

Bena, orano ja

eztit atzetatzen,

zeren eta presünaz

ezpeiniz satifatzen.

Alhargünxa nizalakotz

alhargün nahi nikezü,

ordian erratekorik

batere elükezü.

        Khoxo

Züre phenxamenthia

ezpazünü traditzen,

bertan has nintezü

züri zerbeiten erraiten,

eta, plazer badüzü,

zük enekila ezkontü,

desein berian ni

edireiten nündükezü.

Orai, ahal badügü

elkar erremediatzen,

zeren gira biak ere

bestetan ebiliren.

Nik badit dühürü,

orai, memento hüntan,

eta zerbütxatüren zütüt

ibili gabe bestetan.

Zenbat behar zünien,

erradazü, dühüria

nik emanen deizüt,

behar düzün güzia.

        Malkülina

Berrogeta hamar luisez

erremediatzen nüzü,

eta ahal bezain bertan

turnatzera jinen nüzü.

        Khoxo

Eztüzüla anxiarik

horren turnatziaz batere,

algar gana behar dügü

orobat gero ere.

eta orai, memento bat

gitian retira

dühüria khünta eta

billetaren sinatzera.

                Sone. Retira biak.

                Majiziena jelki.

                Fig. 28.

        Majiziene

Jenthe hünak, banüa

bidaje haundi batian.

Nahi ziriela ihür jin

ene biskarrian?

Ikhüsiren düzie

lekhü agradablerik,

haniz müsizien tinbala

eta danzari ederrik.

Oren batez eginen dügü

hirur ehün lekhüa,

enplegatzen balinbadüt

ene majiziengua,

eta ützüliren girade