BALA ETA BILOTA

(Jouanic Hobe eta Arlaita-ren barnean , 1788,

Bordeleko Herri Liburutegia, MS 13)

                Bilota, bala jalki

        Bala

Bilota la nouste vin

abu conde baben balait

que meriteren de

de pla aigaa.

Merke eman dügülakos

gure mahatsarnua

dizogün ezar hur

honzeko gozua.

        Bilota

Bai Bala onxa düzü

hur mahaxarnuari ezartia

merke atzaman beteikie

dezagün egin tronperia.

Bost fereta mahaxarnus

amenx hogei libera

egin behar ginikezün

bai onxa juaitera.

        Bala

Zer nahi düzü egin

eskinizün haboro emailerik

estüna ikhusten zoinen

araro diren diharik.

Bost heretas halere hemezorzi

hemesorzi libera eta hamabos sos

doidoia egin dizigü

bai gasteria erris

asetzen ahal düzü. (sik.)

        Bilota

Espere gure alhaba ere

suin libertitüren düzü

danzan edo sogiten

ariren düzü.

        Bala

Estit nahi juan dadin

sonilat batere

Estüzia ikusten defendatzen

pheredikietarik ere.

Bena hotz emazie bertan

mahaxarnuri hur ezartera

amurekati nitan gastia

estitin alegera.

        Bilota

Baita bai hotz

arduaren hurtatzera

ihurk ere ikhusi gabe

egin behar dügü segretü segi.

                Retira. Bilota, Bala jalki

        Bala

Eta zertako ützi düzü

gure alhaba balirat,

hartakos merexi düzü

hiruspalau kohat.

Nik defenda eta

zük ützi behar zünina

merexi zünüke

jaux erazitia bürüko hüna.

De lessa la gouaita

quani liberti

per despieit de jou

defendut que pari.

        Bilota

Que voulet que han

qui voule here ana

evoulet que lenagi

morta changrina.

Juan nahi züzün hanis

libertitzera

behar niozün egin

ala badere plazera.

        Bala

Diable debougresa

que quale lessa

behar tün phakatü

aleta pandarda.

Thüpinak ere

onxa herakitzen din balima

bai onxa herakitürik düken

tüpinako aragia.

        Bilota

Bai laxüki zupa hunik

badikezügü segürki

aragi eta azak

onxa (...)

        Bala jausi

Ale diablesa

lessame gaha

dabe un colp de pun

quipe bou trembla.

                Bataila. Biak lotürik. Üskin

        Bala jar

A diablesa flambesa

Et que mas getat

Lou toupin you crei

belein houradat.

        Bilota

A urde büria

biarnes ifernia

ezagützerik

batere gabia.

                Tüpina hau. Haur bat jin.

        Bilota

Haura, abilua

gure alhabaren erekartera

eran izon jin dadin

papakan ari girela.

        Haura

Bilota banuazü

zien alhabaren xerka

eta erekariko dit

emeki jin nahi bada.

Eranen diot bilhos

bilo lotürik ziriela

eta thüpina ere

hauxerik düziela.

                Haura retira

        Bala

A bougresa diable

thüpina hauxe deia,

adio adio

gure aihari güzia

        Bilota

Bai bai hauxe düt

biarnes torpia

hire zanko zabales

egin düt balentia.

        Bala

Bai pürü hik,

diable bugresa,

zerentako üsten hin

paseüra alhaba.

        Bilota

Gat hon hon

jaten die kosiña

oro bareiatürik

hau dün aidia dena.

Debrü mathür haur,

eni jin dadin lotzera

hartakos orai

bareiatürik da gure salda.

        Bala

Baita beris lothüren

loxarik batere gabe

nahi bada pelatünaia

ni ja enauke

                Bataila. Bilota

Ai, ei, aieia hel

Ardoibürü huna,

jin zite orai

gure phartitzera.

                Bara. Ardoibürü jalki

Zer düzie erazie

zer ükan düzie

thüpina hauxerik

aragik irailirik dütüzie

Etzira deia ahalke

alo pharti zitie.

.............................

.............................

Jakiten badie gasteriak

astolasterkak eginen dütie

oro desuhuratürik

jariren beizirie

                Bilota har tüpin buxi bat

Estik axolik batere

thüpina hauxe hurekila

nahi diot ahal badot

hauxe maxela.

                Bataila. Jo thüpina buxias

                maxelan.Ardoibürük begira.

Üsten düzia Bilota

zure senharra

uste dit hauxe dozün

mazhelako ezürra.

Retira zite hebeti

bertan barnilat

bestela nik ere emanen deizüt

hiruspalau kohat.

Zuaza barnilat

zure profeitütan berhala,

onxa kolpatü düzü

Bala zure senharra.

        Bala

Uste dit hauxerik düdan

maxela ezürra

thüpina buzi harzaz

desalokirik jo bada.

        Bilota

Estik axolik ükanen

zien bientako

nahi zütiet tüpina buxis

bai biak erho.

Eskapa zitie berhala,

hebeti zuaste,

zien profeitütan

laster egizie.

                Retira oro. Bataila lotürik.

        Haura jalki, Haura

Haria, huna nüzü

zure xerka

aita eta ama

phanpaka ari dira.

Thüpina ere hauxe dizie

phanpakan ari direla

gatia eta xeriek

jan düzie kosinageja.

        Haria

Posible daia hori

egia erraiten deitadala

eta zer iküsi düe

(...) süjeta.

Behar düt etxerat

danza ützirik

jolas (...)

(...) handirik.

Adio...ko jentiak

behar düt etxerat

segür nis kexü direla

ene aita eta ama.

                Paseia aita eta ama, jalki hersirik.

        Haria

Zer düzie aita amak

eta zer helthü da,

zer kestione zen

zien bilhaka.

Thüpina hauxerik

bilaskan eraunsi düzie

gaur aharitako

zer eremedio dükezie.

Arauz (...) bürialat

igaran (...)

mithil gastena

(...) düela.

Ezi entzün düt nihaurek

eraiten züela

ardua hurtatürik

(...) ahal züela.

        Bala kexü

Ale fotu de hardiene

que parle tu

que ben boutat aiga au vin

qui los aitatu.

Eta hi non ebili hiz,

kota hori zer egin don

hire amak hanbeste urthes

holakorik egin estion.

        Haria

Aita lohi haniz

egün badüzü

kotaren lohistatzia

ezinago aisa düzü.

        Bilota

Eta estüna eran nahi

non etzanik egon hizan

ala borokan erauxi dien

mithil batekilan.

        Haria

Ama eraiten deizüt

enizala ihon etzan

ez eta eraunxi

ihureki borokan

Nonmait arimatü banis

eta lohistatü

ekitatü düdanian

balima juanen ziozü.

        Bala

Türkes lañassa

zeren ützi his balilat,

eia orai nizüla

janen dütügü onak.

(...)

Bertsio honen iturria: Patri Urkizu, Zuberoako irri-teatroa. 1998.