ZUAITZ ETZANA

Zuaitz bat, urtezua, lurrera botea...

Zaarra izanagatik bazun ark osasun betea!

Ondoan orra agiri, zomak ezotua,

aizkora ankerraren ebaki sarri-berritua.

Erorkoa bigundu-bearrez autsiak,

adarretarik zenbait lur urratuan yosiak.

Goruntz, luze-luzerik, gaiñerontzekoak,

otoi erruki bekiela zeruko Yainkoak.

Zuaitz lagunak begira agozkik ixilik,

erroak dardarati, adaburua geldirik.

Lurra naigabez zegok, aizea zinkuruz;

txoriak urrun aldegiñik, izuaren izuz.

                   * * *

Arbaso pakezale agurgarri orrek

iñorentzat onginaia besterik izan ez dek.

Betidanik, eskale labur, emale eder:

ire bizi guztian, txarkeri bat al-duk ager?

Eskatu?... Aizeari, laztan bat oxkiro.

Txoriari, kanta zezala goizetan eztiro.

Andre lurrari, zertxo? Ezegai-ttanto bat.

Zer-eskaturik ez uan, soilki... gizonarentzat.

Eman, ordea?... Txoriari, abaroa;

aize adiskideari, ots eztirik nun-yoa;

lurrari, bustibide ta zimaurkigaia;

ar berberak arki ditek igan babes alaia.

Ta gizonari?... Geien orretxek iri zor:

ari ainbat ik emanik etzegok iñun iñor.

Ire itzala, ire egurra, ire edergarria,

ta arnaririk artu-ala, gizonaren zatia.

Azpian duk ikusi aren gorabera:

aurtzaroan yolasti, mutilletan amets-bera;

lan-izerdiak eta ondo-atsedena;

ille-urdinue ta aguretzea; ta azkenik... azkena.

Bitartean, zuraren biribilkietan,

ainbat mende esku sendoaz idazten iardukan.

Amaika aldiz lurpera gizonek gizonak...

Zuaitza bizkor beti ere zedukan Yaun onak.

                   * * *

Izadiari zizkiok kendu-alak ken...

Aren irentsi-bearra ez dik ezerk asetzen.

Larreko zezena, oianeko basauntza,

40 odeietako txoriak... Oro gizonak eiza...

Azkenik, beartu duk zuaitz zaarraz ere,

yauregi bat eraikitzeko zutikako ta abe...

Belarpeko txuloa kilkerrak bai eder,

baiña gizontxoa —alegia!— ez izaki kilker.

Ta an datorkik beiñola, eskuan aizkorez:

zitalak nai au eratxi, burruka koIdar-bidez!

Ark yo ta ik eán baituk burua geriza,

amildu aiz goitik, atereaz lertu-ots gaitza.

                   * * *

Idiak or. Kate bat lotu dik itzaiak.

Zerrak, ozen, urrundik, irrika dizkik erraiak...

Lurra ta biok elkarri munka zaudate:

ain adiskide zaarrek azken-agurra bai neke!

                   * * *

Ba'aramakete, eraman!, zuaitz eroria...

Errukia garaituz, betor nerekoikeria.

Ba'aramakete, eraman!, bestela, mendia

ezpainikek geiago begiaren pozgarria.

1930