|
Ipuin 18.a
Otso eta antxumiarena
Auntz batek eukan kortaan beragaz antxume bat, ta amak urten biar eban laar edo basora jaatekua billatutera. Urten baño leenago dirautsa antxumiari:
—Begira, arerijo mausari, gogor ta asko jakin bat daukagu, zein dan otsua. Etorri oi da etxe onduetara, ta topetan bada nundi sartu kortara, eruan daruez giberrijak. Alan, bada, ni basuan nasan artian badator inor, dana dala, ez edegi aterik; ain da gaisto ta askotakua otsua, zeinda sinistu eragin gurako deutsu neu nasala.
Urten eban auntzak, gorde-bidiak emonik. Arik laster juanzan otsua, dei egin eban atian ta irudin eragin bere bai ama auntzaren illeta edo beeia. Gomutau jakon antxumiari guraso onaren esana: atia edegi baga, begiratu eban inzirrikatu bateti ta igarri eutsan nor zan, ta erantzun eban barruti:
—Bantzut amaren berbaro edo illetia legezkua; baña bazaut zariala geure arerijo gaisto odolzalia, amaren estalki ta irudinaz zeuretu gura nozuna. Zuaz ordu gaistuan etorri zarian bideti, ez deutsut aterik edegiko.
Ipuin onek erakusten deutsee umiai guraso onen irakatsi onak entzun, artu ta gorde biar diriala, galdu gura ezpada; arerijo asko dagozala adiskiden estalkiz jantzita: ezti berbaak ekarri daruela askotan biaztuna. Dongeen auan entzun oidala berba bigun ta labana, ta eskubetan gauza onik ez dabeela.
Guraso onen esanak artutia,
da arrisku askotati buruba gordetia.
Ipuin bera erezija, lelo barri edo bersoz
Aunz bat joian basora
antxumia etxian itxirik,
ondo gorde ta kortaturik,
urten ez eijan kanpora.
—«Kontu —dirautsa—, ez urten
neu natorren artian;
eta iñor bada atian
oles oles egiten
ez edegi beinguan,
leenaz ikusi bagarik
eta ondo azterturik
an ni ete naguan».
Zelata jagoke otsua
esan eutsana entzuten;
baña gosiak estututen
eban sabel gaistua:
—«Antxume-aragija
da —dino—, ondo samurra
baña biarda guzurra
neuretuteko giberrija».
Eldu jakon, bada, atera
aunz-amaren illetiaz
dei egin ta ateriaz
eruateko autzera.
Antxumiak dauka goguan
bere amaren esana,
amorez esan eutsana
basora zan orduban.
Ate inzirrikatuti
daruaz bere begijak;
darakutsa argijak
barruko ate osteti
zala bere arerijua
ta ez bere ama maitia.
—«O, otso odol zalia!,
zein asan bai gaistua!».
Alan dirautsa otsuari
toki ondo gordeti
eta ipuin onek beti
darakutsa gaztiari:
Ondo artu goguan
zar onen konsejubak,
ez euki, ez, aaztubak,
ez itxirik albuan.
|
|