www.armiarma.eus
idazleak eta idazlanak Herri literatura TESTUAK Corpus arakatzailea Klasikoen Gordailuari buruz



Lur berri billa
Nemesio Etxaniz
1967

      [liburua osorik RTF formatuan]
      [Literaturaren Zubitegia]

 

Iturria: Lur berri billa, Nemesio Etxaniz. Izarra, 1967.

 

 

aurrekoa hurrengoa

SANTA AGEDA ABESTIAK

 

                Abesti au, aldaketa txiki batzuak sartuta dago,

                Azkoitin kantan genduan bezela.

                Nai duanak, kanta beza

                Guridik ematen duan bezela.

                Nik jarri dizkiodan itzak sartzeko,

                erosoago etorriko zaizu goian dagon bezela abestea.

 

Zorion, etxe ontako denoi,

oles egitera gatoz:

aterik-ate oitura zarra

aurten berritzeko asmoz.

Ez gaude oso aberats diruz,

ez ta ere oñetakoz:

baña estarriz sano gabiltza,

ta kanta nai degu gogoz.

 

Santa Ageda bezpera degu

Euskalerriko eguna,

etxe guztiak kantuz pozteko

aukeratua deguna.

Santa maitea gaur artu degu

gure bideko laguna;

aren laguntzaz bete gentzake

egun ontako jarduna.

 

Siziliako ugarte ederrak

emana degu lorea:

an jaio bai zan gure Ageda,

zorioneko gaztea.

Txikitatikan gogoz artu zun

Jesukristoren legea:

maitasun onek ekarri zion

biotzeko poz betea.

 

Edertasunaz Jaunak apaindu

zuan Ageda gaztetan:

aren begiak izar bi ziran,

arpegi gozo aretan.

Gizon gaiztoen griña zitalak

esna zitzaken benetan;

laster itxutu zan Kintziano

Agedaren ederretan.

 

Agedak bere maite bakarra,

Jesus aukeratu zuan:

orregatikan beste maiterik

etzan arentzat munduan.

Kintzianoren eske guztiak

errez baztartu zituan:

baña agintari gaizto arek

kristautzat salatu zuan.

 

Emakume gaizto baten mende,

sartu zuten giltzapean,

Agedaren biotz garbi ura

zikin ote-zezakean.

Alperrik baña alegindu zan

andra lizuna lanean:

onen esanak etziran

sartu Agedaren biotzean.

 

Amorro biziz oñutsik jarri

dute Ageda zintzoa,

txingar gorien gañean gero

ibil-arazi gaxoa:

ondoren, bular bat ebakita,

uzten dute urratua:

baña Jainkoak biurtu zion

gau artan bular mindua.

 

Ailperrik gizon gaiztoak zuten

oñazez erdi illik utzi:

Jesukristoren maitasun artan

etzuan iñola etsi:

otoi gozotan gozoa ixuriz

mundu ontatik igesi,

zeruetako zori ederra

betiko zun irabazi.

 

        ALKATE JAUNARI

Alkate Jauna, legean gatoz

baimen-eskean atera,

kanta zarrak galdu ez ditezen

lengo oitura piztera.

Guraso zarren legean pozik

goaz danok kantatzera:

Santa Agedak ekarri gaitu

beorren etxe-aurrera.

 

        BIKARIO JAUNARI

Apaizburu Jaunaren atean

jo nai degu gaur aurrena,

Jaungoikoaren ordezkoari

gure agurrik onena.

Zeruko Jaunak argitu beza

beorren jardun zuzena,

zeru goietan izan dezagun

guztiok gure azkena.

 

        ETXEKO JAUNARI

Mendi-tontorrak elurrez zuri,

atai-aldean laiotza:

etxe ontako nagusi jaunak,

urrezkoa du biotza.

Santa Agedak kendu digu gaur

eskean asteko lotsa;

dirurik ezpada, berdin zaigu

gizendutako bildotsa.

 

        ETXEKO ANDREARI

Zelai erdian loreak argi,

larros, krabelin da lili:

etxe ontako etxekoandreak

Ama Birjiña dirudi.

Etxe onetan urdaiazpiko

asko, kakutik zintzili;

ta lukainka gorriak ugari

poltsa betetzeko guri.

 

        SENAR-EMAZTE GAZTEEI

Itzal berria zabaldi digu

atai aurreko intxaurrak:

abe berriak sendotu ditu

etxeko sakape zarrak.

Senar-emazte gazteak neurtu

dituzte beren indarrak:

arto ta gariz beteko dira

aurten mandio baztarrak.

 

        ETXEKO SEMEARI

Tantai luzeak gerria zuzen

darama zeru aldera:

etxe ontako seme jatorrak

badu maitale aukera.

Alaba gazte asko dabiltza

zugatik biotz-minbera:

mutilzartuta bizi izateko

Jaunak egiña etzera.

 

        ETXEKO ALABARI

Mutil gazteak atean gera

Nun da etxeko larrosa?

Atera bedi azkar leiora

begiak ditzagun goza.

Eguzki berak ikusi nai du

orren arpegi panpoxa:

nere emazte izan nai balu,

betea nuke nik poza.

 

Mutil taldea ementxe gaude,

danok gazteak eta gai:

mundu guztia igaro degu,

itxas, legor, mendi, zelai.

Neskatx ederrak utzi ditugu

negar-malkotan gure zai:

baña guk nexka danen artean

emengotxe alaba nai.

 

        ETXEKO AURREI

Gau ederrean illargi inguru,

izarrak zeru urdiñean:

sukalde ortan amaren albo,

aur ederrak jolasean:

zerua uztu zaigu aingeruz,

oiek emen jaiotzean:

zeruko Jaunak gordeko ditu

gizon egin bitartean.

 

        DENDETAN

Eskean gatoz, baña ez gera

ez ijito, ta ez praille:

Santa Agedak atera gaitu

kaletara kantatzalle.

Denda onetan jakoitxo asko,

danak giltza, ta zerralle:

estraperloko kajoitik bota

peseta pare bat mille.

 

        TABERNETAN

Aspaldi ontan ura garesti

dabil esne ta ardotan:

mats gutxi izan arren, ardorik

ezta palta tabernetan.

Jesusek ura ardotu bazun

Kanaango eztaietan:

orain ikasle azkarrak sortu

zaizkio ardangeletan.

 

Ura gustatzen zaigu eskuak

ta arpegia garbitzeko:

baña napar beltza bear degu,

eztarria bustitzeko:

txanpaña ere edango geunke,

norbait balitz emateko;

pattarra ez da gaizki etortzen

bizkarreko otza kentzeko.

 

        PERNANDO AMEZKETARRARENA

Amezketako Pernando zanak

jo zuan bein il-kanpaia,

erri guzian zabaldurikan

nor il zan galdetu naia.

Erri osoa batu zanean,

Pernandok kiñu eginda:

erri onetan, esaten die,

karidadea gaur il da.

 

Euskalerriko erri onetan

Pernandok ez du lanikan:

karidadea bizi da emen

kale ta baserrietan.

Gaurkoagatik, beraz, Pernando,

zaude zure ezurretan:

zure zirien bearrik ez da

erri ontako etxetan.

 

aurrekoa hurrengoa