|
EUSKALDUN BAT
(BAKARIZKETA)
Iruditegiak aurkestatzen du, Gernika-ko bill-etxe
edo juntetako Jauregia.
Au zoragarrizko leku alai gozakitsua! Au Euskal-erri ederra! Iñor ote da esango lirakenik, zergatik aldendu nitzan urrutiyetara, nere ama Euskeraren aldamen maitakitsutik? Nik ez dakit zer burutara aldiyak izan nituen, nere ama utzirik urrutiratzeko. Ogei urte igaro dira gure izkuntza maitagarriz mintzatu ez naizela, bear beziñ lasaitasun aundiz; bada, ni urte mordoska ortan arkitu naizen tokiyetan, ez da aditzen euskarazko itz bat bakarrik, bañan nik, arreta aundiya izanik gure ama Euskerari, artzantzan nebillelarik, itzegiñ, eta adierazten niyen ardi, zakur, eta nere mendeko abere guztiyai, euskeraz mintzatuaz.
Asko maite nuben nere ama Euskera beñere bear diña maiteko ez degun ori. (Itxedon) Ai ama! Non dira; non dira zure aberastasun opakitsu aiek? Non dira zure lengo seme zintzo, sendo berdingabeko jakintsuak? Non: Lekobide, Otzoal, Lartaun eta beste gañuntzeko euskaldun ospatsubak? (Itxedon) Berriz zutituko balira, esango luteke, eta arrazoi aundiz, au ez da guk ondorenguentzat utzi genduen Euskal-erri aberats ura. Zer egin dute ordutik onerako euskaldunak? Zer egingo genduen? Ondatu; arlotetu gure euskera maitagarriya. Bañan zer ari naiz esaten? Ez dago orren arlote gure ama Euskera; azkeneko jipoi gogorra artu ondorean, gaixo gelditua izan arren, nork osasunduak izandu ditu. Beti gogoan idukiko ditutan Euskeraren seme, sendakiñ zintzo, Manterola, eta Arzak, gure izkuntza, len esan detan jipoi ondoren sendatu, eta edertzen saio onak egiñik ill ziranak. Ai, aien antzirudiakin egintako kuttun bat kolkuan eraman al baneza! (Itxedon) O, Euskal-erri maitea!
Zuri begira nago
baña nola, nola,
lengo antzikan eziñ
emanik iñola;
atzo ziñan zorion
guztiyen krisola,
eta gaur? gaur bestien
gisan Española.
(Pixka bat itxedon ta) Zer mintzaera biyotzetikakua izan zuben, au lumari eragiñ arazi ziyon garaian, Ramon Artola lotozkari bikañak! Zer mintzakitsua zan, eta zer egokiro bururatzen zitzaizkan euskaraganako amoriyoz, biyotzaren bultzadaz argiratzen zituben gauzak! Zer biyotz aundiko semea izan zan au ere! Ni ez ote niteke izan, aipatu ditutan oiek bezelakoa? Bai, bai. Zergatik ez bada; ama Euskararen bularmutur bera edozki badegu? Ez deritzot; bañan seme biurretatik bat izan banaiz, fiyo naiz, barkatuko dirazula, eta onez aurrera, ezkeintzeiñ dizut nere biyotza, zuk agintzen dirazun edozer gaietarako, azkeneko odol tantua ixurtzeraño. O ama: ama maitia!...
Non dira zure galak
zure ixtoriyak,
ain eder apaindutzen
zinduzten gloriyak?
lenengo biyotza ta
urrena begiyak,
oroitzean negarrez
jartzen zaizkit biyak.
Ona; ona ama Euskeraren seme jator Ramon Artola zanaren ixpillu garbiya, onen antz irudia ere, lepotik txintxilik iduki nai nuke, kuttun oroigarritzat, nere kolkuaren epelean, eta geldituko da, osasunak irauten diyon artean, guztiz pozez beterik, eta beraren agintepean, ama euskararen seme... Euskaldun bat.
Euskal-Erria, 1909
|
|