VIII.
JAINKOAREN UKHATZEARI

DARRAIZKON ZORIGAITZAK

        Nongo erresuma izan da Franzia bezin gaizki ikharako egunetan? Gaitzen pesia Jainkoaren ukhatzeak egorri zion. Bernardin, gizon jakin batek, Jainkoa aiphatu zuen Parisko bilkhuia lehenean. Batzuek hasi zitzaizkon hirriz, bertzeak galdez non ikusi zuen, eta nolakoa zen. Hanitzak ziren ezin jasan zezaketenak haren sinhets errexa; gehiago, hartaz nardatzen zirenak. Trufak zin bilhakatu ziren laster. Ile zuritu gizonak hasi zitzaizkon ergelka eta ahorat ethor ahal guzien erraten. Hekien arabera, biltzarraren ahalke eta ongarria zen. Kabanis, arrapoa zariola, oihuz zagon: Ez da, ez da Jainkorik! Ez beza nihork hemen aipha izen hori! Bernardinek erran zituen gauzarik ukigarrienak; bihotza mintzo zitzaion; othoitz eta kharra zarioten haren hitzei. Erraten banu Jainkorik ez dela, zioen, zuetaz trufatzea liteke: Erro behar da errateko egerditan eguzkirik ez dela; nihongo burudunek ez dute ukhatu Jainkoa, bere gaizki handienen artean.

        Deusik etzuen athera; buruak sobera bero ziren eta naski bihotzak amarra goibeletan. Ez da zeren deus handirik erran halakoei. Bizkitartean badire egia entzun dutenak leze itsuenen erdian. Louis Thuringekoa gaizki zabilan, eta zerbait erran nahi zioten guziak tapatzen zituen hunela: bada edo ez Jainkoa. Ez bada Jainkorik, zeren beldur izanen naiz? Balinbada, jadanik badaki galduko naizen edo ez: Galdua izan behar badut, ez dut zeren ganbia; ez banaiz galdu behar, banoake oraino aitzinat. Eritzen da, eta miriku aitu eta Giristino batek erraten dio: Ez dut zeren deus egin zure sendatzeko: Jainkoak badaki sendatuko zaren ala ez; sendatu behar baduzu, gure erran eta egintzak alfer dire; sendatu behar ez baduzu ere, oro galduak. Oihuz hasi zitzaion eria, nola eta zer mintzo zen, akhabo zela laguntzen ez bazuen; egitea egin ahalen, zuhurtzia zela! — Ez duzu ungi atzeman ene errana gorphutzaz doanean, ihardetsi zion mirikuak, eta zertako mintzaira bera daukazu arimako gauzetan? Zuhurtziak nahi du gorphutza arthatzea, nahiz Jainkoak badakien zer gerthatuko zaion, eta zuk, zertako ez duzu uzten bizi galdu baten aitzakia, erranez Jainkoak badakiela jadanik galduko zaren ala ez? Eria ganbiatu zen.

        Jainkorik ez balitz, hiltzean gizonak erran behar luke: akhabo bethikotz! Zer bihotz altxagarria doanarentzat eta egoten direnentzat! Bada oro hil hotzak beldur eta ikharaz erortzeko! Nola jasan orroitzapen hori? Bihotzen galdea da Jainkoa; gizonen izateari darraiko; izatea bera delakotz ez da gezurra. Galdetzen du heriotzeak, bai biziak ere; gizonak ez dire bethi aski, beharrei buru egiteko. Harri-giltzurrin batekin jotzen dute Aristhenes karrika baten erdian. Jakin nahi du nork jo duen, eta gutienerat, eman gogo dio mustupiletako bat; bainan ikustean bera baino hazkarragokoarekin dituela xuriketak, atheratzen du urre bat zarpatik eta ematen dio, erranez: ori, axkidea, hartzazu hau, ez gutiz utz; aberatsa banintz bazinduke gehiago. Bainan hara hanxe jaun bat, gure aitzinean. Egiozu niri bezala, eta satisfatuko zaitu hobeki: emanen dautzu bientzat. Aitzineko jaun hura zen Epaminondas, bere egunetako gerlari handiena. Oinez zioan bi aitzindarien erdian, hamar bat soldado gibelaxagotik. Gizonak sinhesten du Aristhenes, eta naski ustekabez aberastu behar duelakoan, arthikitzen dio Epaminondasi bizkarrerat altxa ahaleko harri bat, eta badago ziri bat bezala beira zer emanen dion. Izan zuen bere saria! Han berean lehenik bi soldaduek umatu eta eho zuten, eta gero herrestan eraman herriko gela beltzerat. Odola jarian zaramakatelarik, Aristhenes athera zitzaion biderat. Ah! zuri handia, erran zion harrikariak; norapait egorri nauk! hau da ene saria? — Ihardetsi zion Arishtenek: Ez huen bertzerik behar; zertako jotzen hituen bakezko jendeak? Atzeman duk, nik erran bezala, bien saria! Jainkorik ez balitz, gaizkiak ez luke maiz amarrarik. Hari esker dire berthuteak ere.