Sermo in Dominica 6^ª
post Epiphaniam.
De via ad vitam

Simile est regnum coelorum grano synapis. Math.13.

        Egungo ebanjelioan dio Jesu Kristok, agitzen dela zeruetako erreinuan ala nola zeape edo moztazaren granoareki, zein delaik azi txipienetaik bat, aziaskeros egiten da baratze-belar guziak baño andiago ta arbola bat, de manera ezi zeruko egasteak egoten dire onen arramaetan. Berze parabola bat ere erran zue, oranzarena, zeiñek artzizen, sasoitzen, ta goratzen baitu orea guzia ta ogia. Oranza ta mostazaren parabolan signifikatzen da, sanduen ta xakintsuen ustes, doktrina erakusten duena ebanjelioak, edo kristio onaren bizitza ebanjelioaren konforme dena, zeintas dion San Pablok: Momentaneum hoc etc. (2 Cor.4). Gure oraiko momentu bateko trabaju pixka gonek dakarra gloria-montio eterno bat Zeruetan. Emen eraiki, an bildu, emen azaroa, an eraizioa; emen mostaza pikor bat, an arbola gora andi bat. Emengo orantz pixkareki iten da ango ogi erregalatu preziosoa. Oranza ere berez ezta gustosko gauza; baña emateunte probetxu. Ontan adiarasten zaigu diona Jesu Kristok, latz ertxia dela bidea daramana sekulako bizitzara. Oraiko humiltasun, trabaju ta ertxidurak dakarrala gloriako gozotasun, deskansu: Ta gusto naiadiña ezin iagokoa. Orgatik zio San Pablok: Oraiko trabajuak eztire gauza, ez bardin, ta ez digno geroko gloria emanenzaigunaren aldean. Non sunt condignae passiones etc. (Rom.8). (Baña trabajurik batere gabe ezta logratzen, ta ezta ere arrazio logratzea gloria gura. Ezta izanen koronatua eztena peleatzen bear bekala. Mundu gontan ere komunkiro gauza kontrarioak edo datozi beren kontrarioetaik, edo aien atzetik. Gau ilun tristearen atzetik eldu da ongi egun argi alegrea. Neguaren atzetik uda, tenpestadeaskeros serenidadea, tristurain ta negarren atzetik goxoago da alegria, trabajuain atzetik deskansua. Nauzu gozatu deskansu ona? Trabaja ongi. Nauzu bildu eraizio andia? Eraiki, ta barratu abasto azaroan. Nauzu egin lo aisa? Goixtartu. Nauzu jan gustoreki? Barutu ederki, ezi San Bernardoren salsak, baita gose ona, goxo itzulzen du guzia. Edatea nauzu dakizun goxo? Ez edan, ta in egarri. Nauzu gora goratu fabrika? Apal beiti barna zimendua. Ta ala berze asko gauzetan.

        Baña emengoes dena dela, arimaren itekoan ala agitzen da, diones fedeak. Humillatzen dena orai, izanen da goratua, gero bentzait. Mortifikatzentuenak orai naturale gaixtoaren inklinazioak logratuko du bizitzea Jangoikoaren erreinuan. Aborrezitzen duenak orai bere burua, aurkituko du bizitza sekulakoan. Trabaju pasazen duenak Jangoikoagatik izain du premio deskansu eternoa. Peleatzen duenak ongi korona; eraikitzen duenak negarres bilduko du alegranzian. Oraiko aranzeek dakarzkite geroko loreak eta arrosak. Oraiko penek ango gustoak. Kontra, berriz, emen aisa ta an aisa. Emen gusto, ta an gusto. Emen gloria ta an gloria. Emen nola nai, ta an ere bai, ezta aurkitzen alakorik Eskritura Sagratuan. Seme, erraten zio kondenatu bati Abrahanek, oroi zaite pasatu zinduzala gustoak zeure bizian, eta Lazarok penak, bada, orai au dago gozatzen, ta zu penatzen (Luc.16). Beras, berze aldera itzuli bear da emengo on edo gaitza). Ikusagun. Baña lenik saluta zagun Maria Santisima: Abe Maria.

        Mostaza-grano preziosoa da Jesu Kristo gizon dibino gura; berak paratu zue ebanjelioko doktrina, ta bera paratu ze arren exenplu. Jautsi ze Zerutik lurrera, erakusteko lurrekoei igaten zerura; ta ez kontent erakutsias itzes ta letras, bera paratu ze alzinean bidean segi dezagun. Ezi nor da Jesu Kristo? Da Jangoikoaren Semea, gizon egin zena, gu erredimitzeagatik ta bizitzaren exenplu emateagatik. Andia zelarik Jangoiko bekala, egin ze txipi; zegolaik jarririk bere gloriako tronoan gora, gu iganarasteagatik arara, jautsi ze, humillatu ze eginik obediente eriotzeraño, ta gurutzeko eriotzeraño, dio San Pablok. Orgatik Jangoikoak goratu zue ta eman zio izen bat izen guzien gañetik, Jesusen izenera belaurika daien zeruan, lurrean ta infernuetan den guzia, ta mi guziak konfesa dezan gure Jaun Jesu Kristo dagola bere Aita Jangoikoaren glorian. Orra mostaza-grano xea azirik ta eginik arbola andia, zeñen arramen pean dagozken zeruko egasteak, aingiruak eta sanduak. Eta, bada, San Pablo berak dio, ezi Jangoikoak bere gloriarako berexi, eskojitu edo predestinatutuenak, nai duela egin daizen bere Semearen imajinaren konforme, beira zagun imajina gau emen pasatu zuen bizitzaren bidean.

        Beñik bein zeikelaik egin gizon amarik gabe, nai izan ze egin bere Amaren, ta Ama pobre baten sabel birjinalan. Jaio ze etxetik kanpoan, Belengo etxola pobre batean pobre-aintzu. Joan ze iges Ejiptora bere Amaren besotan. An pasatu zue aurzutua pobre-gisa. Mutiko ta mutilzutua Nazareten obediente Ama Birjinai ta San Josefi. Bataiatu ze San Juan Bautistaren eskus, nola balitz bekatari. Barutu ze berrogei egunes, ibili ze irur urtes nekaturik salbatzen mundua, guziei ongi egiten, garbitzen leprosoak, sendatzen eriak, argitzen itsuak, erresuzitatzen ilak, libratzen endemoniatuak, ta prinzipalki barkatzen bekatuak, ta bekatarien atzean, ta aieki kontino, murmuratzen baizute ontas, zela bekatarien adiskide. Eztuzu ikusi bekatuen etsai andiagorik, ta bekatarien adiskide andiagorik. Eben salbatzeagatik utzi ze azkenean eramatera preso, nola balitz gaizkiegillerik andiena, lenik Anasen etxera, andik Kaifasenera, andik Pilatosengana, andik Herodesengana, andik berriz Pilatosengana. Lenbiziko etxean eman ziote bofetada bat aurpegian. Kaifasenean etxideten zegozkio nola otsoak axuriari bere etsai madarikatuak, ta nai aurkitu ta ezin aurkitu zerbait kulpa, edo kulpa iduri, eta zeren obligaturik konfesatu zuen nor zen, eutxi zekizkio guziak andik ta emendik golpeka eskus ta oñes, lixtukatu zute, tiratzen zizkiote biloak, bendatu zizkiote begiak, ta jokatu zute burlas ta eskarnios. Guzietara ixil Jesus onegia. Gau gura kalabozoan pasaturik agitz neketan, biramonean presentatua izan ze Pilatos juezaren alzinean. Onek bereala ezaun duzue etzuela kulparik, eta inbidia-utses ekarri ziotela gaixto gaiek, zeñeki ezin errekabatus biali zue Herodesengana. Onek zeren ezin atrarazi zion itzik, tratatu zue ero-aintzu, bestiturik manta txuri bates, ta ala milla burla, txistu ta laidoen ertean itzuli zute Pilatosengana. Onek proponitu zue Bazkoakara ustea libre Jesus edo Barrabas, baize ladron giza-ilzale bat, ta naiago izanzute gaixto gau ezi Jesus. Lastimarasteagatik madarikatu gaiek azotarazi zue, ta azotatu zute borz milla ta ia azotukaldieki usturik odoles ta aragis axuri dibinoa. Gero paraturik aranzesko ustai bat buruan, manto zar bat soñetaik, ta kana bat eskuan jokatu zute irris ta eskarnios errege falsua bekala. Gero sentenziaturik ilzera gurutzean, arturik bere soñean, ta ezin xaxis, erorka erorka en fin ellegaturik Kalbariora, an josi zute esku oñetaik itzeeki gurutzean, ta ala goratu zute airean. Nolako pena ta oñazeeki, ezin daike entenda. Alaere oraño ere iten ziote eskarnio gaixto gaiek. Eta Jaun dibinoa ixil egon zena orduraño, mintzatu ze orduan: Aita, barka bezote, ezi eztakite zer ai diren. Azkenean irur ordus iraundurik agonian, ilze goatze penasko gartan. Gero erresuzitaturik bere birtute proprios, igan ze zeruetara etc.

        Zertako erran dut au guziau? (errespondatuko dut bereala. Lenik da erratea zertako pasatu zuen Jesus onak. Bere izenak dio, baita Jesus salbazalea, salbazeagatik gizagendea. Au zego eri desauziatua sekulakos. Jautsi ze sendatzera Mediku soberanoa Jesus: Borz letratu izenean, ta borz prenda edo abantalla mediku dibino gonek: 1^ª Habilidadea sendatzeko segurki eri-jenero guziak, ilak ere. 2^ª bisitatzea deitu gabe eriak, ta errezetatzea doaiik grazias, orra ebanjelioko doktrinan ageri da. 3^ª Berak bere kostus paratzea erremedioak; beira sakramentuetan. 4^ª Bere eskus, ta bere ministroen medios, zein baitire sazerdoteak, aplikatzea eriei sendatzeko. 5^ª Sekulan aditu eztena, berak sano dagolaik arzea erremedioa sendatzeko eri dagona, berak pasioaren trago amargoa ta sangria lotsagarria librazeagatik esklaboa mereji zuena infernuko pena. Nork ikusi du alakorik?

        Orai diot zertako erran dudan au guziau:) Tratatzeko imitatzeas bera, ta izateas beraren konforme gu ere, ezi salbatzekos bearko izan konforme. Praedestinavit conformes fieri. Jauna, nola da posible? Konforme guzis bardinean, ori ezta posible; baña bai prokuratzea bide beras segitzea nolapait atzetik. Ezi berak erakutsi, berak artu erremedioa guk bear ginduena, ta guk ezpadugu arzen, galduak gara. Gure ez erremediatzea dago izatean jaiotzes aundi naiak, gusto naiak ta aisa naiak. Erremedioa errezetatu zigu mostazaren xe, minkaitz ta erruan. Baña exenplu eman zigu bere humiltasun ta neke pena ain andietan bizian ta iltzean, nola erranbaligu obraeki: Auda bide erreala zerurako; emendik eztoaiena galzen da sekulakos.

        Ea bada, Jesus doaie lenean, aldakan bere Ama Santisima, atzetik sanduak eta sandak, gizagendearen flore florea, prozesio eder luzitua. Pregona da au: Qui vult venire post me, abneget semetipsum, tollat crucem suam, et sequatur me: nai duenak etorri ene atzetik, uka bedi bere naikundeei, ar bez bere gurutzea, ta segi benaza. Goazen entendatus pregon andi gau. Qui vult venire post me. Nai duenak etorri ene atzetik, entenda zeruko gloriara, bizitza sekulakora. Nork eztu naiko? Bada nai duenak ori, in bear du au. Zer? Abneget semetipsum, ukatu bere pasioneei. Nola entenda au? Ala: Dio suberbiak: He goapo kanpa, burua gora, ez in kasorik buratsoas, zarragoas, niores. Uka bedi, dio Jesu Kristok, ez konsenti pasione gorreki. Dio luxuriak: Diberti, egin gustoak, goazen bide zabalas, nolanai suelto etc. uka bedi, dio Jesu Kristok. Eta ala iran, kodizian, gulan, perezan ta gañarakoetan. Tollat crucem suam, ar bez bere gurutzea. Zer gurutze? Trabaju bear dena kunplizeko Jangoikoaren manamenduak. Irur jenero trabaju daizke konta: Jangoikoaren eskutik direnak, proximoaren eskutik, ta bere eskus artu bear direnak. Jangoikoaren eskutik eritasun, plaga, desfortuna deituak, ta bear dire eraman pazienzian. Proximoaren eskutik desarrazioak, agrabioak, gaizki eginak etc. Eta preziso da sufrizea. (Daike defenda bere dretxoa arrazios ta justizias ere, baña ezta lizenziarik aborrezizeko gaizkiegillea, ilzenba gaitu ere. Beira ia ezten trabaju). Bere eskus trabaju bear dena da aixtean errana, errepugnatzea ta garaitzea nork bere pasioneak. Bat tentatzen du banidadeak, berze bat kodiziak, berze bat luxuriak. Au da lisiatua ardoan, ura laminurian. Batek du kolera pronto, berzeak mia, ta ala nork bere bizioak. Eta bearko errepugnatu ta emendatu. Ezta au gurutzea ta trabajua? Eta ori bizi guzian? Orgatik dio Jesu Kristok: ar bez bere gurutzea. Eztio nere guruzea, ezi nola gindezake guk soporta ainberze nola berak? Baña ezin daike exkusa trabaju bear duena nork bere ariora librazeko ofenditzetik Jangoikoa. Eta agi daike aurkitzea bat obligaturik galzera bizia, ezperen kondenatzea. Exenplutako: nai baliote ukarazi fedea, edo galarazi kastidadea, edo inarazi edozein bekatu Jangoikoaren legearen kontra, zer in bear du lanze gartan? Eskapa, al badaike, eztelaik senti arimo askoreki emateko bizia, baña ezin eskapadaikelarik, alako ertxiduran in bañolen Jangoikoaren kontra galdu bear du bizia, ezperen da kondenatua. Orgatik bear diogu eskatu Jangoikoai ezdezala permiti aurki gaitzen alako ertxiduran, edo eman dezagula indar galzeko bizia beragatik. Baña, oh, zenbat bekatu iten diren debalde eztaizkenak egin librazeagatik ere bizia? Eta zenbat etzirenak kondenatuko ezpazire aurkitu alako ertxiduran, bide daude kondenaturik, zeren flakeatu ziren bear orduan? Ia ezten trabaju: ar bez nork bere gurutzea, dio Jesu Kristok, ta segi benaza. Klaro da au.

        Orgatik asko kristio bizi dire engañatuak kontentatus egiteareki zenbait errezu ta debozio. Ebek on dire, baña ez aski gurutzegura gabe. Obligazioak kunpli ta debozioak ez utzi. Ezperen, errain digu Jesu Kristok erran ziotena eskribei ta fariseoei (Math.23 et15): Ah zuetas, hipokritak, amarrenzenduzienak menda ta deus guti balio dutenak, ta ez kunplitzen legearen prinzipalenak. Ebek in bear zire, ta aiek ez utzi. Ongi erran zue Isaiasek zuetas: Jende gonek ezpañes honratzen nau, baña beren biotza urruti eneganik. (Zenbat kristio-axal dire mota berekoak? Bella arat eta onat, errezu, meza, ori guzioi bai, baña aparta okasioetaik, utzi lagun gaixtoa, barutu ardoan edo laminuria usatuan, ori ez. Grazioso da kontatzen dena penitente bates manatze ziola konfesoreak penitenzian zenbait baru. Ark atxekia andik eta emendik, etzukela. Ots, bada zenbait limosna; ark etzukela. Ots, bada zenbait disziplina; ark: Ori bai, ori bai. Admiraturik galdegin zio: Nola zuen naiago penitenzia gau berzeak baño? Ark orduan: Bada, eztut neure eskus artu bear disziplina? Bada, min ematen duelaik, eman emeki. Orra nola nai zuen penitenzia trabajurik gabe). Ar bez bere gurutzea, dio Jesu Kristok, ta segi benaza.

        Baña kristio falsu arras engañatuak dire eztutenak proposito firme sina, baizik terzianarien gisara, aldartes bai, aldartes ez. Orai goartuko gara guti bat, gero suelto nola nai. Eta ala beñere eztire on egiaz, solamente denbora aldi bates ez ain gaixto agerrian, baña beti gaixto biotz barnean. Ezta au segitzea gurutzeareki Jesu Kristo. Jauna, agi daike deskuidatzea bat denbora bates, ta gero akorritzea ta salbatzea. Bai, baña nola? Delarik penitenziaren pena ain biotzeskoa, ezi emenda daien ta supli dezan lengo falta penitenziaren trabajuas. Baña zenbat ikusten da, len zirenak suber presumitu, itzulzea humil; zirenak deshonesto, itzulzea kasto; zirenak otso axuri, ta otsorraiak uso? Zenbat ia ikusten da lengo azi ta kondizioeki? Len asarre, gero asarreago? Len ardozale, gero zaleago? Zenbait kondizio gaixto agian gutitu, baña berze batzuk añaditus? Eta kondizio gaixtorik batere eztaike sartu zeruan, ez eta bekaturik ere. Bear dire erremediatu, ezpada guzis obras, bentzait urrikimentuas, penas eta negarres. San Pedrok ukatu zue bere Maestru dibinoa pasio-gauean beldurrak, baña akorritu zelaik ala urrikitu ze, ezi bizi guzian iraundu zio pena garrek demanera ezi diote negarrain utses in zekizkiola bi erreka aurpegian begien pean. Ta gero eman zue bizia guruzean konfesatzeagatik bere Maestru dibinoa. Baña agitu ze grazia bat ontan ere, adiarasteko bizi bear dugula noiznai duen, ta il ere bai, noiz nai duen bere Majestadeak. Inzute preso Jerusalenen sandua, ta kristioen orazioen atenzios libratu zue Jangoikoak. Inzute preso gero Roman, ta kristioek injeniatu zue atratzea. Bazoeie libre sandua, ta bidean aparezitu zekio Kristo guruzeareki soñean: Jauna, nora doaie? etc, etc, etc.