2. Serm.
ann. 1771

De fine ultimo hominis.
Porró unum est necessarium. Luc.10

        1. Joan den egunean erran nue, nola bear den aditu predikua, orai ia asi

bear dut predikazen. Eta nondik asiko naiz? Prinzipiotik. Zeren prinzipiotik? Gizonaren prinzipiotik. Zein da gizonaren prinzipioa? Bere kriazioa. Zertako kriatua da gizona? Au bear dugu ikusi egungo predikuan, zertako kriatua izan den gizona. Badut uste, badakitela geienek, zertako kriatuak diren, ta zertako jaio diren; baña askori atzenzen zaiote asko aldis. Posible da gizon bat eta kristio bat atzen daikela gauza gontas? Posible da, fielak, posible da bai, sobra ta erraz ere, ta gertazen dena maiz da. Atzenzen dire anitz, zertako jaio diren, zerengatik ezpaitute pausu bat berere ematen jaio diren itekora, solamente animaleak bekala jaiki, lanera joan, andik itzuli, jan ta edan, lo egin, berriz jaiki, ta ala ingur ingur bizi guzian, ontan balego bekala iteko guzia. Eta zer errain dut bitarteo anitz bekatu iten dutenes?

        2. Jakin zagun guziek, ezkarela kriatuak ta ezkarela jaio jateko ta edateko, estare lo iteko, estare nolanai laneko ere, estare deskansazeko, ta geldi egoteko, ta deus baño gutiago, bekatu egiteko. Iduri zaio nekazariari, kriatua dela kanpoko lanen egiteko; iduri zaio merkatariari jaio dela salzeko ta erosteko. Iduri zaio ofizialeari, etorri dela mundu ontara bere ofizioaren lanetarako; baña engañazen dire guziok. Jakin bez nekazariak, jakin bez merkatariak, jakin bez ofizialeak, jakin bez mundu guziak. Kriatua da solamente zerbitzazeko Jangoikoa emen, ta gero gozazeko glorian. Bada, Jauna, estu trabajatu bear bakotxak bere ofizioan? Bai, baña ezin berzeas bekala, zenbatenas ori gabe estaiken mantena bizia, bidanabar bekala; ta solo, zerengatik ontan ere zerbitzazen den Jangoikoa. Gizon guzien ofizio prinzipala ta lenbizikoa da zerbitzazea bere Jangoikoa. Berze ofizio goiek dire bidanabar, ta ezinberzeas bekalakoak, desuerte ezi al bagindezake pasa oriek gabe, ezkinduke kasorik egin bear oietas, baizik solo Jangoikoa zerbitzatzeas; baña nola aiek gabe ezin bizi baitaike, ta bizi gabe ezin zerbitza baitaike Jangoikoa, orgatik nezesidades gaude obligaturik bakotxa bere ofizioan trabajazera bizizeko; ta ontan zerbitzazen ere da Jangoikoa. Baña esta gure fin prinzipala izan bear ofizioetan jateko, ta edateko, ta bizia atrazeko, baizik Jangoikoa zerbitzazeko; ta ala gure ofizioa, gure lanak, ta gure bizia ere; solo izan bear dugu medio bat bekala zerbitzazeko Jangoikoa; ta ontara erreduzitu bear dugu guzia. Ala nola Madrila doaien batek, joatekos, jan ta edan bear du, baña esta arren fin prinzipala jatea ta edatea, solo Madrila joatea. Eta jaten du ta edaten du, medio bat baita nezesarioa joateko, zerengatik ezpaitaike joan jan ta edan gabe. Oroat gure fin prinzipala mundu ontan da zerbitzazea Jangoikoa, baña trabajatu bear da, zerengatik ezpaitaike alimentatu trabajatu gabe, esta bizi ere alimentatu gabe, estare Jangoikoa zerbitzatu bizi gabe. Oneki guziareki gure memoria, pensamentu ta intenzio guzia bear da izan zerbitzazean Jangoikoa, ta au bear dugu sinestatu dela gauza soil soillik nezesarioa, ala baitio Kristok berak: Porró unum est necessarium, ta au solo afanazen ta suspirazen dugulaik emanenzaizkigu berze gauzak. Quaerite primúm regnum Dei, et justitiam eius, et haec omnia adjicientur vobis.

        3. Ortako beira bedi ezi gauza guziek dutela beren fina, guziak direla zerbaitetako, guziak gizonarendako, gizona solo Jangoikoarendako. Esta gauzarik debalde mundu ontan; guziak dire gizonari zerbitzazeko, gizona solo Jangoikoa zerbitzazeko. Ikus bedi, bada, nola gauza guziek kunplizen duten bere fina, ta alke bedi gizona ez kunplizeas berea. Ikus bedi nola iruzkia, ilargia ta izarrak dauden zerbitzazen gizona; nola berozen, argizen ta lagunzen duten kontino atertu gabe ala egunas nola gauas konzertu ta orden admirable bateki. Ikus bedi nola datozin euriak, aizeak, elurrak ta tenporaleak gizonarendako, segun ta nola konbeni zaion. Ikus bedi nola laur elementuak, sua, aizea, ura ta lurra enplegazen diren gizonaren zerbitzuan, zein bere gisa ta ariora. Ikus bedi nola animale, egaste ta arraiek mantenazen duten gizona. Ikus bedi biziestiren gauzak ere nola enplegazen diren gizonaren zerbitzuan, oianak bere arboleeki, arbolak bere fruitueki, azkenean arriak, burriñak ta metale guziak, ta itz bates mundu guzia, zerengatik guzia in baita zerbitzazeko gizona; eta gizona egin delaik zerbitzazeko solo Jangoikoa, estu zerbitzazen! alke bedi bada, zerengatik gauza guziek obeki kunplizen baitute gizonak baño bere finareki.

        4. Bada, gauza guziek gizonari baño obligazio ia dio Jangoikoari gizonak. Ezpadugu berze mertxedeak kontazen ere, aski da egin zigun mertxedea gu kriazeas, ta dugun bizia emateas. Zenbat eta zenbat kriatuzuzke, ta estu kriatu? Eta gu kriatu gaitu mereji gabe; ta kriatugintuzkelaik arbole, arri edo berze edozein gauza, kriatu gaitu gizon. Onengatik solo zor diogu Jangoikoari justizias garen guzia. Arbola bat plantazen duenak du deretxo arbola gartara, ta arrek dakarzkien fruituetara. Plantatu gaitu mundu ontan Jangoikoak; nola estiogu ematen Jangoikoari geure bizia ta obra guziak? Jangoikoak eman digu arima; bada, ezkinduke bizi ta ez atsik ere artu bear, ezpada Jangoikoaindako. Jangoikoak eman digu memoria; bada, ezkinduke oroitu bear, baizik Jangoikoas. Jangoikoak eman digu entendamentua; bada, ezkinduke pensatu bear, baizik jangoikoa baitan. Jangoikoak eman digu borondatea; bada, ezkinduke deseatu bear, baizik Jangoikoa. Jangoikoak eman digu biotza; bada, ezkinduke maitatu bear, baizik Jangoikoa. Jangoikoak eman digu gorputza ta gorputzaren mienbro guziak; bada, ezkinduke ia mogitu bear, ezkinduke ia ikusi, aitu, minzatu ta deusere egin bear, baizik solamente Jangoikoaindako. Orai, bada, kontazen badugu egin digun mertxedea konserbazeas eman zigun guzia, aurkituko dugu, ezi zenbat instante bizitu garen, berze ainberze benefizio in digula, ta berze ainberze aldis zor garela berari. Eta kontazen badugu in digun mertxedea infernutik librazeas ta bere odol ta biziareki erredimizeas, noraño ellegazen da gure zorra? Bada zer, kontazen badugu mertxede iten diguna bere gorputz preziosoareki alimentazeas? Infinito, inmenso da zor dioguna, Jangoikoak balio duen bezanbat zor diogu. Ezlizake, bada, milagro guk zerbitzazea Jangoikoa gure gorputz ta arimen potenzia ta sentido guzieki.

        5. Baña zer gertazen da? Guzieki zerbitzatu bearrean Jangoikoa, guzieki ofendizen dugu. Ofendizen dugu arimareki, ofendizen dugu gorputzareki. Ofendizen dugu arimaren potenzia guzies, ta gorputzaren sentido guzies. Ofendizen dugu memorias oroi ze gaistoeki; entendamentuas pensamentu gaistoeki; borondateas naikunde gaistoeki; biotzas amorio ta afizione gaistoeki; begies beiraze gaistoeki; bearries adize gaistoeki: agoas jan ta edan sobraskoeki, ta itz blasfemo, maldiziente, desonesto, murmuraziosko, ta berze asko gisas gaisto izaten direneki; eskues ta oñes obra ta pausu gaistoeki; ta en fin, ofendizen dugu Jangoikoa, berak emantigun gauza guzieki. O, gizonaren esker gabe itsusia! errege batek bestitu ondoan kaballero bat bere arma erreal urre zilarreskoeki, kaballero garrek erregeek emanikako arma gaieki il balez errege bera, nor ezlizake pasmatuko kaballero garren atrebenzias ta eskergabeas? Bada, au berau iten dugu guk Jangoikoareki. Esta modurik, esta injeniorik arkitu eztugunik ofendizeko Jangoikoa.

        6. Posible da ainberze odio izan daikela Jangoikoaren kontra gizonain biotzean? Zer motibo du? Multa bona opera ostendí vobis, propter quod eorum opus me lapidatis? Aizagun zer erraten digun Jangoikoak: Anitz obra on egin diziet, oietaik zeñengatik ofendizen nauzie? Zer erresponda dezakegu, ezpadugu errespondazen, ezi zerengatik sobra ona den gureki, gara dela gu gaisto berareki? Numquid redditur pro bono malum? pagazen dugu ona gaizareki. Bekatu iten dugun aldioro, bota balezki ausnarriak gure kontra, ezkindezake ez ainberze ofendi; baña nola baitago beti ixil ixila, nola beti barkazen baitigu, orgatik ofendizen segizen dugu. Mertxedeetaik, zeñen kasos ia maitatu bear baikinduen, arzen dugu okasio ia ofendizeko. O, erokeria andia! Estugu Jangoikoareki goardazen edozeñeki goardazen dugun legea baita, ezi batek iten badigu mertxede andi bat, estakigu nola agradezitu, biotza ere emaingindioke. Jangoikoareki estugu iten arla, baizik mertxede guzien bortxa ofendizen dugu, ta dakigulaik galzen garela sekulako gisa ortan. Nork galdu nai du bere burua galarasteagatik bere etsaia? Bada guk galdu nai izaten dugu asko aldis agrabiazeagatik ez gure etsaia, baizik gure adiskiderik obena! Aizazie zer noaien erratera: Jangoikoa zerbitzazeagatik galdu bear baginduke zerua ta erori infernuan, alaere bear ginduke zerbitzatu; baña al rebes da, Jangoikoa zerbitzazeagatik dugu zerua, ez zerbitzazeagatik infernua; eta autazen da infernua ez naies zerbitzatu arren majestadea. Nola, bada, deitu gaizke kristioak? Nola deitu gaizke ere gizon entendamentudunak? Animaleak obeki portazen dire, dio Espiritu Sanduak. Cognovit bos possessorem suum, et asinus praesepe Domini sui, Israel autém me non cognovit. Idiak ezaunzen du bere nagusia, ta astoak bere jabearen ganbela, ta nere puebloak eznau ni ezaunzen.

        7. Bada, zer erreparo izan dezakegu, ez zerbitzazeko Jangoikoa? Akaso esta nagusi ona? Ona da segurki, ta sobra ona, guziek dakiten bekala. Akaso estugu nai zerbitzua ta sujezioa? Baña esta posible sujeziorik gabe mundu ontan izatea. Aizagun zer dion San Bernardok: Sine jugo interim esse non potes homo nimirúm natus ad laborem. Etzaudezke, dio, bustarri edo sujeziorik gabe, gizona zarelaik zerbitzazeko ta trabajurako jaioa: Sed grave jugum super filios Adam, utique qui sequuntur eum. Baña bustarri pizua daramate Adanen humeek ura segizen dutenek; non super eos qui Xristum sequuntur, leve est et suave. Ezi Jesu Kristo segizen dutenek, arina ta suabea dute bustarria. Ala erran zue lenago Jesu Kristok berak ere: Jugum meum suave est, et onus meum leve. Nere bustarria edo zerbitzua da suabea, ta nere karga arina. Eta ala aurkituko dugu dela, ongi beirazen badugu. Aisago ta gustosoago da zerbitzazea Jangoikoa, ezi ez demonioa, mundua ta aragia, ez solamente gerokoan, baita mundu ontan ere. Zertas paga daike Jangoikoa zerbitzazen duenak duen gozo sanoa, alegria konstantea, sosegu perfektoa ta bake admirablea bere ariman? sinesta zazie estela gusto ta ongi osorik baizik Jangoikoaren zerbitzuan. Finji dezakete mundukoek alegre daudela ta kontent bere munduko festa, danza, janedan ta dibersioetan, baña engañazen dire, zerengatik alako kontentua esta sanoa, ta fite turbazen da; ez ordea Jangoikoaren zerbitzazaleena. Testigo ainberze errelijioso ta errelijiosa gaste, noble, abrats, honratuak izanzeiskenak, orai baitaude bere erretiroan zeruko iduri batean bekala, penitenzian alegre, ta pobre zan nauten guziareki. Proga zazie zuek ere, ta ikusazie, zerengatik txoil suabea da gure Nausi dibinoa, dio Profeta Errealak, gustate et videte quoniam suavis est Dominus; doatsua arren baitan fundazen duena bere esperanza, beatus vir qui sperat in eo. Eta berze leku batean dio munduko ondasun ta gauza deseazen direnengatik: Ditxosoa deizen dute alako gauzes abastaturik dagon puebloa, baña nik diot, ditxosoa da solamente pueblo gura, zeñek zerbitzazen baitu Jangoikoa bere nagusia bekala, beatum dixerunt populum, cui haec sunt; beatus populus, cuius est Dominus Deus eius.

        8. Iduri zaiote batzueri, Jangoikoa zerbitzazekos, kondenatu bear duela batek bere burua egotera triste, isil eta ilun kalabozo batean bekala; baña esta alakorik, antes bien, nai du Jangoikoak bere zerbitzazaleak dauden alegre. Servite Domino in laetitia. Eta San Pablok erraten digu guzieri: Gaudete in Domino semper, iterum dico, gaudete. Alegrazaiste beti jangoikoa baitan, berriz diot, alegrazaiste. Benturas estaike alegratu, dibertitu, jan ta edan modu onean, ofenditu gabe Jangoikoa? Bai ziertoki. Niri iduri zaida berze alde, ezi estaikela nior egon alegre ofendizen duelaik Jangoikoa; ta zerbitzazen duelaik arren Majestadea, estagokela baizik alegre; zerengatik ofendizen duena Jangoikoa niork ezpaitu ikusi nai; ta zerbitzazen duena maitazen du Jangoikoak berak, maitazen du Ama Birjinak, maitazeunte aingiruek ta sanduek, ta azkenean munduko obenek ere bai. Zer nai du ia gizonaren biotzak? eska bez, ezi emanen zaio, zerbitzazen badu Jangoikoa... Nai du sosegu, kontentu ta alegria osoa? zerbitza bez Jangoikoa, ta badu. Nai du honra ta estimazioa? zerbitza bez Jangoikoa, ta izain du. Nai du ondasun ta fortuna? zerbitza bez Jangoikoa, ta izaintu oiek ere konbeni zaizkion bezan bates. Alderdi guzietaik dire ditxak ta ondasunak Jangoikoaren zerbitzazaleendako; ta, al rebes, zerbitzazen dutenendako mundua, edo demonioa, edo aragia dire desditxak ta miseriak mundu ontan ta berzean.

        9. Eleji zazu, bada, kristioa, nori nauzun zerbitzatu, Jangoikoari edo zeure etsaiari ta bekatuari. Zerbitzatu bear duenak Jangoikoa, bear du aborrezitu bekatua, ezi bekatua iten duena da bekatuaren esklabo, qui facit peccatum, servus est peccati; ta, por konsigiente, estaike izan Jangoikoaren esklabo. Zein nauzie bada nausitako? Bekatariak naiago du bekatua, zerengatik nai duelaik egiten du; ta beras, estu nai Jangoikoa. O, erokeria indignoa! Alakoas erran daike Judases erran zuena Jesu Kristok: obe ze, ezpaze jaio alako gizona, zerengatik ezpaita egiteko gauza, zeñetako ere jaio baita. Ta gisa berean guziek obe ginduke ezpagina jaio, ez zerbitzazekos Jangoikoa, zerengatik au sollik baita gure itekoa, au sollik baita gauza nezesarioa; au sollik egiten badugu, eztugu berzerik bear, ta au ezpadugu iten, omnia perdidimus, guzia da galdua, mundua, zerua, gorputza ta arima, grazia ta gloria.

        10. Ikusi duzie bada, fielak, ta ikusi dugu zertako jaio garen, baita zerbitzazeko Jangoikoa; ikusi duzie zenbat obligazio dugun ortako; ikusi duzie zein ongi dagokigun oraiko ta geroko berari zerbitzazea; ikusi duzie nola estugun zerbitzazen, ta zein txarkeria itsusia den au. Zer falta da orai, baizik eskazea Jangoikoaren, ta geure buruen amorioagatik zerbitza zagula jaun bat ain ona. Anima gaizen, bada; irri in bez gutas nai badu munduak, etzagula kasorik egin ortas; Jangoikoak eman digun plazo gau enplea zagun ongi, naiz dela trabajuen kostus, izateko deskansu eternoa bizitza sekulakoan. Domine, hic ure, hic seca, hic non parcas, ut in aeternum parcas. Ea zarrak, ezpadioze Jangoikoari eman adinaren lorea, emozie sikiera ondarra ta txirdilak. Ea gasteak, enpleatu ongi gastezutua, ezi lastima da malograzea. Guziok asi gaizen beingoas zerbitzatzen Jangoikoa, goardatus bere mandamentuak, segitus bere Ebanjelioko konsejuak gogotik, ezi biotzak ta obrak naitu Jangoikoak, ez itxureriak ta hipokresiak. Obliga gaizen ortara ta firma zagun obligazio iten dugun au fede, esperanza ta karidadearen aktaeki. Nik sinestazen, etc.