IPUI 40

Gizon egia zalea, Gezurtia ta Tximoa

        Gizon bik irten zuten alkarrekin lurra, ta erriak ekustera; bata zan egia zalea, ta bestea gezurti utsa. Zebiltzan zebiltzan eldu ziran Tximoak zeuden baso batera. Tximo nagusi, edo besten buru bezela zanak, esan zioen beste Tximo mendekoai.

        —Ara non dakustazan gizon bi; zoazte, ta esan egiozute, datozela nere aurrera.

        Egin zuten mandatua Tximo batzuek, ta eraman zituzten gizon aiek Tximo nagusiaren aurrera. Eldu orduko oek, exeri zan bera aulki eder batean; ipiñi zituen albo bietatik beste Tximo guziak, ematen ziola bakoitzari zegokion tokia. Galdetu zion Tximo nagusiak gizon bi aietatik batari, ta au zan gezurtia:

        —Zer diote nigatik gizonak?

        Eranzun zion:

        —Deritzat, zu zerala Errege andi bat, zure inguru ta aldamenetan daudenok dirala, batzuek Jauna andiak, ta besteak Soldau agintarien artekoak.

        Gezurra bazerion ere, jaso zuelako itz labañekin Erregetzeraño, Erregeren izena aitu nai zuen Tximo nagusia, diotsa:

        —Esan dezulako egia, emango zatzu sari eder bat.

        Arro arrorik gelditu zan Tximo nagusia gezurrezko andikeriarekin; ta galdetu zion egia zalea zan gizon bigarrenari:

        —Eta zuk zer diozu?

        Zion onek bere artean:

        —Gezurra esan duenari ematen badioe emen alako saria, nolakoa emango ez zaio egia esaten duenari?

        Eranzun zion bada:

        —Zu, ta emen zauden guziok zerate Tximo batzuek, ta besterik ez.

        Aserratu zitzaion Erregeren izena enzun nai zuen Tximo nagusiari, ta diotsa:

        —Zer? zatoz ona nor geran agertzera? Ez eman niri Erregetasuna, ta oei andikiena? Tximo utstzat eman? Ill bear dezu, itz egin ez dezulako nere gogora.

        Ala ill zuten egia esan zuena, ta saristatu gezurti andia.

        Ipui onek salatzen ditu lurreko asko. Gezurti, itz labañ zaleak, biotz tolestua dutenak, igo oi dute sarri leku goietara, agindupetik agintari izaitera; ta egia zaleak, gezur gorrotokoak, biotz garbikoak, jo oi dute goitik bera, ta asko alditan gezurra da saristatua, ta egia zapaldua. Baña

                Gorde zaite itz labañetatik,

                Ta alde egizu gezurtietatik.