www.armiarma.eus
idazleak eta idazlanak Herri literatura TESTUAK Corpus arakatzailea Klasikoen Gordailuari buruz



Nafarroatik
Pablo Fermin Irigarai, «Larreko»
1916-1936, 1992

      [liburua osorik RTF formatuan]
      [inprimitzeko bertsioa PDFn]
      [Literaturaren Zubitegia]

 

Iturria: Nafarroatik, Pablo Fermin Irigarai Larreko (Iņaki Caminoren edizioa). Euskal Editoreen Elkartea, 1992

 

aurrekoa hurrengoa

        Aroa lazoa ari du; beti bustian, baño otzik ez. Egun oketan ez du argitzen: «Abenduko eguna, argitu orduko iluna».

        Baztango Arizkunen, juan den asteartean, Irigaraitarren ama zenaren aldez mezak izandu ziren. Ango erretoraren ama zelakoz apezketa gaitza bildu zen. Baztango geienak an ziren.

        Eliza koka-aala betea zagon, erritarrak eta Baztango erri geienetarik emakumezko eta gizonezko asko bildu zen. Iru meza nagusi, bat besteain ondotik. An bildu ziren guztieri eta oketaz landara, gure ama maite maitearen alde otoiztu duteneri, gure eskerrik beroenak.

        Bakarka ezin eman eta, emendik nere eta nere aurride guztien izenean, lagundu gaituzten guztieri esker bizienak. Jainkoa baitan bego.

        Erriberako Lodosa, erri andian, elizari su eman diote, baño bereala oartu zirelako, itzali zuten, suak kalte andirik egin gabe.

        Baita ere, su eman zioten xabon egiteko lantegi bati; etxe geiena erre zen! Zer putikoak, egunero arrosarioa egiten dutenetarik ote dira?

        Gobernadore jauna, an egona da azken larunbatean eta dio, bost gizon baitu dituzte; ustez ta badakiten suaren berri.

        Leitzan berriz, eskolatik norbaitek edo norbaitzuek, errepublikako ikurra edo itxura ekendu, eta aren ordez kurutzefika ezarri omen dute.

        Ori egin dutenak aurrak omen dira eta gobernadore eta inspectorra asarre bizian omen daude. Aurkeria baizik ezpada!

        Irakasleak arrankura dire, Nafarroan ez dela beste lekuetan bezala, oberenak lenbiziko, baizik eta tradizionalisten adiskideak.

        Ori da, Gobernuak berriz erriko gizoneri eskubidea, ezagutu diotelakoz beren maestruak berexteko; ezin kenduzko eskubidea dute ta.

        Lege zarrari, beti atsikika: irakasleak direla zimiko: sendakin-osagile-albeitero direla, gobernuaren gain eken sari ordaintze eta.

        Zerga berriak direla bide, eskua eta sudurra sartu nai, Nafarroako lege zarrean, irakasle izendatzeari, Aizpun jaunari esker, nik uste, gobernuak bere itza iretsi du eta lege zarrera itzuli.

        Iruñako egunkariak argi eta garbi asarrea agertzen dute; baño Diario delakoak, uste du Madriden sendakingo aldakuntza ori, egin dutela, ez dakitelakotz gure lege zarraren berri; eta dio agindu duenari jakinazten diotelarik, eginen dutela irakaslekin bezala, itzetik itzuliazi.

        Sei soseko timbre edo selloak, Iglesias zenaren itxura dutenak biltzen dituzte eta aren ordez, berriak eman dituzte Ramon-Cajal zenaren itxurarekin. Leengoa sozialista eta oraikoa... jakintsuna.

        Gudularientzat, orañik sos biltzen ari dire: gudaldia edo estado de guerra ere, luzatu zuten illabete batez; biskitartean sosa bildu daiteke.

        Alkate jaunak erran du: esneketari bat gogorki zigortu duela esne tzarra saltzen zuelakoz.

        Capuchinos delako auzoan auzo-zain bat ezarriko duela, ango etxe bazterrak eta bideak begiratzeko: auzoko erritarrak kexu direla, begiratuak ez daudelakoz.

        Iruñako bazter batean, bonba andi bat bildu dutela, orai dela zenbeit egunez Vuelta del Castillo delakoan bildu zutena bezalakoa.

        Erriko etxean sei iri-zain berexteko, astelenean aukera zuten. Juan den igandean eliza guztietan, eskola katolikoentzat eskea zuten.

        Buenos Airesen, piano jotzale andia agertu da Larrea, iruñar gaztea. Ango egunkariek goraka ari diote.

        Rufino Garcia Larratxe jauna, Gazteizko gobernadore izana, eri andi dago elizakoak arturik. Bere emaztea eri-handi omen dago.

        Diariok gobernuari itz-onak zuzentzen ditio. Nafarroari eman diolakoz bere duen eskua, diputadoak berexteko eta dio ere, orai dela aldi ona gure autonomia galde egiteko eta erdiesteko.

        Baño, baño: gure aurridekin batio estatutoa onetsi etzutelarik, ori bera zioten eta... jadanik zerbeit gertaturik bear zuten.

        Urbilen aldi artio, Jainkoak ala nai duelarik.

Larreko

       

aurrekoa hurrengoa