www.armiarma.eus
idazleak eta idazlanak Herri literatura TESTUAK Corpus arakatzailea Klasikoen Gordailuari buruz



Mendekoste gereziak
Jean Etxepare Landerretxe
1962, 1991

      [liburua osorik RTF formatuan]
      [inprimitzeko bertsioa PDFn]
      [Literaturaren Zubitegia]

 

Bertsio elektroniko honen egilea: Inazio Mujika Iraola.

Iturria: Mendekoste gereziak, Jean Etchepare (Inazio Mujika Iraolaren edizioa). Erein, 1991

 

aurrekoa hurrengoa

GUTUN KURUTZAKETA

 

        Alo Jean Etchepare, zuri mintzo niz!

        Irakurtu dut Urtarrilean atera Gazte kasetan zuk egin zatia Izpiritua argi.

        Barkatu horren gainean ere gogoa ager dezadan.

        Segur ez niz zure kontra erraiten duzularik Izpiritua argitu behar dela ahal bezenbat eta ttipi-ttipitik. Hortan, arrunt zure ideiako niz. Beraz, zertaz ez naiz bada kontent, pentsatuko duzu? Berehala erranen dut.

        Emaiten duzu etsenplutzat zure eskolako laguna Huguette, nola goizeko bi orenak artio batzuetan ar-tzen baitzen bere leizionen ikasten. Biziki ontsa, alo! Zer nexka seriosa eta langilea hura! Bainan, zertako hola ikasten zituen denak hitzez-hitz, gauaren erdia emanez? Izpirituaren argitzeko? Bazuelakotz bere baitan, profezurrek haurretan hoinbertze senditu nahi luketen, l'amour de la culture.

        Berdin ba parte batetik, bainan, ene ustez gain-ganetik nahi zuena zen, lehen izaitea. Zuhaurek erraiten duzu behin ziek hiru mutikoen gibeletik gertatu zelakotz, nigar egin zuela. Zer aiera hogoitamar batetarik laugarren izaitea. Denek balute xantza hori! Beraz, zertako egin zuen nigar? Ukan balu bakarrik estudioko amodioa, biziki uros behar zuen izan zerbait gehiago ikasirik; bainan segurrenik nahi zuen lehen izan. Zer urgulua!

        Bainan zuk gaixo Jean, maite zinuen eta behin bederen erran hau: L'amour est aveugle untsa gerta dadila, haren lehen lekuaren amodioa ikusten zinuen estudiatzeko amodioa bezala.

        Pollita zen bere bilo horiak tutulan estekaturik, berdin bihotz ona zuen, bainan estudaintek gain gainetik hastio duten taka bazuen eta ez zinuen ezagutu nahi. Izpiritua argi dezagun bakotxak guhaurentzat eta ez berzeak baino gehiago gure buruaren ezartzeko.

                Maritxu Sariber

 

* * *

 

        Maritxu

        Pauerat abiatua nintzan gure Charles haundiaren ikusterat eta Baionan geldi arazi naute:

        —Maritxuren letra bat!

        —Maritxurena? Zer duzu, ideki?

        —Ez zitela samur otoi!

        —Ez —ihardetsi dut motz-motza, bihotza airean, begiak letrari sobera josiak.

        Milesker Maritxu!

        Ez naiteke geldi errapostu bat egin gabe, zuen izen pollitaz mintzatzeko baizik ez balitz ere! Maritxu ez da iduriz Garazin ardura gertatzen den izen bat, bainan sekulan Garaztar odola baduzu zainetan —nik bezala—, barkatu ez banitzauzu xuka mintzo. No erraitea ausartzia litake, eta xu erabiliz beldur niz bihotza sobera hunki nahi gabe...

        Zergatik eta, ene lehen letran, hitz goxoak baizik ez baititutzu buruan hartu!

        Huguette eman dut etsenplutzat, harentzat biho-tzetik bihotzerat doan amodio mikorik gabe.

        Ni ere ez niz hitzez-hitz ikastearen alde —lehen alkiarentzat gutiago—. Beraz ez uste ukan Huguetteren ikas moldea onartzen nuela haren amodioz. Guti da eskolan egoiten pour l'amour de la culture. Bakotxak bere arrazoina badu ikasten artzeko. Menturaz Huguettek lehen lekua baizik ez zuen bilatzen? Berdin...

        Bainan neska (edo mutiko) gazte baten karra, indarra, goxotasuna, bertutea, irria maita ditazke haren bihotza maitatu gabe. Huguettek ikasteko irakusten zuen borondatea nuen, lehen-lehenik, maite eta ez haren bihotza. Haren amodioak ez nu sekulan itsutu.

        Sobera barnaki hartu ditutzu ene erranak, zure gogoan finkatua baititake que l'amour est aveugle.

        Ez dakit zuk zer irakurtzen duzun eta ez nuke pentsamendu tzarrik egin nahi, bainan kontseilu bat eman. Sekulan Delly Max du Veuzy, Jannière eta holakoak irakurtzen baditutzu, gogoa ez zinuke zuk ere biziki argi. Ez dakit heien liburuetan hartua duzunez un amour fatal, l'amour est aveugle Heien hitzak dira ere un amour mortel (comme une flêche) Ez zazula holako hitzez zure burua beta! Ez dira serioski hartu behar.

        Gaztek ez du holakorik erraiten eta hola mintzo balitz menturaz irakurtzale gehiago baluke!

        Letra hau bertze adixkidek ere ikusiko dute, zurea ikusi duten bezala.

        Hortan gelditzen niz. Menturaz, Donibane Garazin edo bertze nunbait egun batez hobeki elgar ezagutuko dugu eta herra mikorik gabe eskua tinkatuko.

        Goraintzi, Maritxu!

                Jean Etchepare

 

* * *

 

        Jean Etchepareri

        Jainkoari esker hondarrean zure errepostua eskuratu dut! Zonbait, harat-hunat egin arazi baitazkiat, jakin dutalarik egin zinuela errepostu.

        Nola ni ere geldi zerbait erran gabe, zure kontseilu onaz erremestiatzeko baizik ez bada ere! Kontseilua arraroa da izan ahala eta beharrez segur izan zaite errotik segituko nuela, bainan ez nuen beharrik. Gaiz-ki jujatu nuzu. Ez dut ez Delly, ez Max de Veuzy, ez Jannièreren libururik sekulan andeatu. Hamairu urtetan nituen Dellyren liburuak maite, bainan biz-pahiru segidan irakurtu orduko, ase nintzala leporaino, jakiten ahal duzu!

        Sobera fite jujatzeak ez du deus onik. Nahi dut tronpatu nintzan erraitean maite zinuela Huguette, bainan zernahi izanik ere banuen arrazoinik aski ikustearekin hartaz egina zinuen potret xarmanta erraiteko bazinuela le béguin pour elle.

        Beraz ikusten duzu ez dutala izpiritua uste duzun bezain gaizki formatua. Ez! Izan zaite goste gostuan: beti bi zangoak lurrean gauza guzier bisean bis so egiten dut eta ez jakinikan ere den amodioa, ez dut hartaz holako ideia ahulik. Hortan gelditzen niz, nahiz zure pentsamendua nitaz kanbia dadin.

        Beraz, Trinidade Sainduko hiru presunen izenak ezagutzen ditutzunaz geroz, Garazi alderdi hortan nunbait elgar ikusten badugu plazer handia izanen dut, zuri esku emaitea herra mikorik gabe. Eta ez uste ukan ene bihotza horren gutirekin hunkitua izanen dela. Ez segur!

        Ikus artio.

                Maritxu Sariber

 

aurrekoa hurrengoa