ETXAHUNEN BIZITZIAREN KHANTORIA
1834
(La chanson de sa vie)
Monsieur le Procurur du Roy il y a queque temps
que vous m'avois un honneur singulier en me faisant
coumparetre a devant un parisien n'étant capable
de vous satisfer alors je vous avois promis
de vous donner l'histoire de ma vie par chaçons
Basques avec la traduction francoise dont je tardé
de vous tenir ma promesse jusque le momant,
connessant indigne de coumparaitre davant vos yeux
mais aujourdhy mon incapacité au coté ma necessité
me força de jetter à vos pieds en vous demandant
une grace en le dernier versset de mes tristes chanchons.
Musde Clerice jauna Badizü denbora
zure salütatzera, jin gein ninzala
hitzaman ükhen neizün dakizün bezala
Ene bizitziaren, koblas ezartera
egün huna nitzaizü kopiarekila
Etxahonen zorthia izanda aiphatü
mündian gütik dila haboro sofritü
ene persona tristik hurazin kausatü
aitetamer beininzan haurreti hügüntü
edertarzünes praube, ninzalakos sorthü
ene lehen urthia, nin karzeratia
amak idor bihotza, bai eta thitia
ni khüñati marrakas beinian gosia
amak ene nigarrez ez aldis anxia
nahis eginlizadan jinkuak deitzia
ene biden urthian banunduen xüti
desprimatüs khexünin arrebabateki
eramaiten beitzeitan ogia esküti
eta nihau tratatzen, ardüra krüdelki
ikhusirik amari etzeiola gaitzi.
hirur gerren urthekos, ninzan elhestatzen
nula tratatzen nündin, arrebak erraiten
bena hari gezürrak, hobeki sinhesten
ardüra beitzeritan, nigar eragiten
amak ixil artino, nindian zehatzen.
laurak kunplitü gabe, banian anaie
zaflerasten beinündin, arrebak herere
gero egiten banin, nik haier deusere
amak haier pharkatzen faltak bethiere
eta ni erhakatzen, pietate gabe.
Bostak nütianekos, aitanin ordükos
ene figüra tristis, hasirik ondikos
etxenko bestik ere, ikhus aldi oros
hari enzün nausetzas, eni injürios
mesperetxü geibaten, ninzan heki geros
Bethe nütinin seiak ama ene engrat
hari plaser egiten, ni ari ahalas
eta harek ordari aurhider ophilak
apairietan ere hobe haien phezak
üdüri ni haurretan, nündiala bastart
Bethe nütinin zaspi izan ninzan hasi
amaren zerbütxatzen, ahalas ümilki
lanik zianin haurren, mania nik bethi
gero beste aurrhider, gust egitegati
gaiski salzen nündian ene aitareki
zortzi gerren urthia nian eskolako
nik hanere zorthia, etxen bezalako
etxen esklabo dena, beita kanpun niatho
halakuen khidiak bethiere gaisto
hartakos nik han ere esprabia franko
Bederatzü gerrena nin nahin aphestü
nahis aita etamer, ephaxüti khentü
bena ez lagünzera, nik hurak gogatü
jinkuak eman donna, nitan nül agitü
ene suita tristik, beiterit markatü
hamar gerren urthia nian xangrireki
aitak enündilakos, eskola erazi
nahi beinündin ordin trabaillaerazi
eta es nik indarrik, haurrin hazis gaiski
ordin haren mendekik, izan zeistan hasi
hameka gerrenekos, nin aita pharkatzen
hari khausitü nahis, indarra bortxatzen
harek errekunpensa, zeitana egiten
egisaitak beinündin, primü bere fontsen
ene desprimützia, zeritan tzekhatzen
hamabi gerrenian, ni goizik lanian
ustes aita kontriri, khausitüreninan
harek beste aurrhidik, üsten aiserian
eta halere haien obretzas lorian
aldis nik jaten neron, arthuri dolian
hama hirur dena nin mithileki lanin
ustes aita pharkatzes irabaziren nin
harek zeitan eskerrak pharkatünianin
ene odol agria, sobera errezin
ene osagarria, galerazi beitzin
hamabost gerreneko, ni es deusetako
egoitera ez ausat etez hun laneko
mithila, odrereki lanin bortxatzeko
edo eta bestela, ene zaflatzeko
halere nik hobena, hura enetako
hamaseiden urthia, nin desolatia
hilik ama handia, nik nian althia
gerosti etxenian, hun ene trenpia
ene errekitia, nitzas trüfatzia
eta beste haurrena salda berhezia
hamazaspi gerrenin ni üsatü treñin
ene etxeko kontren, mesperetzien pin
neskatotiobat zian, aitak hartü ordin
eni dolüzeitala, erakasten beitzin
hura beinin maithatü, bien zori gaitzin
hamazortzi gerrena nianin kunplitü
ene bekhatia zen izan püblikatü
eta ni ene aitas jinkuak pünitü
egüsaita beinian, hares desgustatü
ene desprimützera zeritan gogatü
hemeretzü denian, primajen xangriti
abanzü egin nian ene büris gainti
hirur etxalte beinin galdü aitagati
eta es amak ere, nahi primürazi
nik nahi eninaren, espüsatzes baizi
hogeiak nütineko, nik khidiak galtho
nun ziradin solasak, hetat juaiteko
eta nik aldis gusta, nihau egoiteko
ene phena xangries, nigar egiteko
ene gaste denbora ükhendüt halako
Hogei eta bat denin, egin nin khortia
amuriorik gabe o gaxo tristia
ustes erosten nian aitamen bakia
erosi ükhen nian ene thürmentia
nahi gabes kitatü ene sor lekhia
hogei eta bi denin eskuntüs dolünin
ordükos beinakian, zernian saihexin
ene osaba ere hilzeritan ordin
lehen khentü primajen berris eman gein
ene aitazas baizi, emaiten beitzütin
hogeita hirur denin jin zeristan hunak
osabak hilzerakun, eman gei zeistanak
aitak beste haurreki erosi tzikanak
eneki prozeskako, hun ziren züzenak
eta dobla erazi, nik nütian phenak
hogei eta lau denin ama hil zeritan
eta aita benjatü aurrhideki bertan
jüstizias partajü, galthatü zeritan
nik nahi akumudüs beria harzezan
bena harek nahigo, ni despendios jan
hogei eta bost denin, banian bihots min
aita fraudas sarthürik, ordeñüs ükhenin
hari bühürtü nahis, ni prozeskan ordin
egünak jüstizian, eta gaiak bidin
eta ene aizuak emastiren ohin.
hogeita sei denian banin bost etxeko
ni galnendin nahian, ene beretxeko
lus falsübat zeitan jin skandaletako
ezin pazenziatüs nik emailia jo
eta süjet hares, harerazi presu
kunplitü nütianin, hogei eta zaspi
emastis nündin aitak, delonza erazi
ene müble kabalik, aurridek edeki
ni nahis ene hunen, exaier edeki
kaxota xilatürik, kanpulat eskapi
kunplitü nütianin hogei eta zortzi
exaiak enen jaten, ni aldis ihesi
emastiren osaba, nin othoierazi
etxaltik sal zitzan, nenzan librerazi
bena ni emastiak, ordin harerazi
hogita bederatzik nütinin kunplitü
aitak zeitan haurreki prozesa phusatü
ene presus izanes, defautes jüjatü
ene hirur etxaltik, ordian beretü
eta ez gastelilat eni sosbat heltü
hogeta hamarrenin, hileri kaxotin
jüje haier gorderik, sabrekaldik bürin
jaunliera zeritan, jabeki bat egin
eta ez ikhustera, ihur ützi ordin
loxas eginzin krima jüjek lezen jakin
Kunplitü nütianin, hogita hamekak
emastik egin zeitan, jaunareki bastart
ezarten beinüdian, feit harek kanpulat
kondenerazi nündin, ordin jaunlierak
loxas püniras nezan, egin zeitan plagas
kunplitü nütianin hogeita hamabi
ajenerat nündien prauberik igorri
khaliñabat lephoti jandarmak thirari
ene zaiñek es nahi khorpitza egari
heltünündien airin, ezines ebili
hogeta hamahirur dena nian triste
ajenen beharnila hil beinian uste
sekursik ezin ükhen, hanko jana kuntre
finirasten nündian, emastiak hanxe
espaleit jinkuk heltü, xaho atharratze
hogita hamalaura, nian alagera
uste beinin ajenen, libratzen ninzala
bena gaiski saldürik, emastik harzara
kondüsitü nündien, brigadas brigada
hanko borthan hartürik, donaphalegira
hogita hamabostin, ni donaphalegin
han hil beharniala, düdarik espeinin
hanko jaun jüjetara, zen emastia jin
han perieras nenzen her othoiak egin
eta ni haren despit hek libratü ordin
hogita hamesein, ninzan etxen sarthü
fonsa engajatürik, emastiak bathü
hirur milla liberas hunak debenitü
eta bost edo seies, zorrak emendatü
halere arragretik, es eni markatü
hogita hamazaspin ni exaien artin
haien nabastarrien ezin süportatin
kolpatü ükhen zien gaibates ülhünpin
ene adiskidebat exaba zen ustin
eta eni behartü, berris ihes egin
hogita hamazortzin, gorde nin lekia
loxas nausilekhidan hartan jüstizia
eni deus eman gabe, zianak tritia
egin zeitan exaier harerazitia
eta gero beraren, hen nausi sartzia
hogeita hemeretzin nik paubeko khortin
zaspi jakile falsü banütian khantin
hanko jaun jüjer erran, nik zer sofritünin
eta ene plentetzas, hek kasetak egin
eta nihau ezari dolüs libertatin
Berrogeden urthian ninzan etxen sarthü
jakile falsü jinak, han etxezain bathü
ene bortan sartzeti, haiek defendatü
bost lekhütako primü, izan zena sorthü
etxesbat egin gabe, ostatin gabetü
Berregei eta batin prozesbat hasinin
fonsa edo saria bata nahi beinin
arbitrek ni trunpatü presentik espeinin
haiek ni sinerazi zertan espeinekin
eta hartze nianas, kitanxa eragin
Berrogita bidena nianin kunplitü
ene xangriak zeistan sobera gañitü
mündüs mündü beininzan pelegri phartitü
ene phenak bihotzin, bost reino traukatü
errumako hirian, khomentian sarthü
Berrogita hirurin nündüzün khomentin
haurren nin arrainkürak, erratzen beinündin
haren ezin sofritüs, ni franziarat jin
pasaporta desegin ankonako hirin
eta presu ezari toskanako lürrin
Berrogei eta laurin izan ninzan jalki
berrogeta hamabost gerren gastelüti
nimaseko hirian egonik hil exi
araues espeininzan sofritürik aski
jin ninzan bataliara, ene exaieki
Berroge eta bostin seis prozes hasinin
aita jinkuk deithürik, haren huna beinin
eta ene haurreki sarthü ene hunin
hen amareki ere jarri ünionin
estelarik etxaten senharraren ohin.
Berrogei eta sein nian thürmentia
ene lekhü galdiren, ezin xüxentia
eni benjatzes junik, ikusten hatia
igortiak egiten eneti jatia
haren süportatzeko, behar pazenzia
kunplitü nütianin, berregeta zaspi
haurren zerbait geinhatzen izan ninzan hasi
geinhazale lagüna zortiak attaki
musde maitiak hura, musde etxatzeki
defis jaun presidenta, gati librerazi
Berrogei eta zortzik orai dütüt bethe
hontan seme bat garda sarthü nahi nüke
eta hartako behar nik autoritate
erregeren beitzira zü proküradore
jauna zük egidazü hartako fabore
Monsieur,
Je vous demande excuse le fautes que le hate ma fit faire, quant aux griefs que je les explique pour les sujet de ces coublets je ne rien ajouté plutot diminué et aux années accordées avec les soufences il a put être quelque changement c'est a dire 2 question ils pourront être arribés dans un an quoique je les ai mis an par an et je mis le 31e avant le 30. Si vous soucie de les faire copier vous faires observer.
Monsieur Monsieur j'avoé je né rien mis qu'il soit digne de votre attention ni soufert rien moins que je écrit.
Je vous salue avec le plus profond respec par votre estimabre perssonne.
Topet dit Etchahon
|