www.armiarma.eus
idazleak eta idazlanak Herri literatura TESTUAK Corpus arakatzailea Klasikoen Gordailuari buruz



Bible Saindua (II) - Testament Zaharra, 2. zathia
Jean Pierre Duvoisin
1859-1865

      [liburua osorik RTF formatuan]
      [inprimitzeko bertsioa PDFn]
      [Literaturaren Zubitegia]

 

Bertsio elektroniko honen egilea: Josu Landa Ijurko.

Iturria: Bible Saindua¸Duvoisin (faksimilea). La Gran Enciclopedia Vasca, 1973

 

 

aurrekoa hurrengoa

 

EKLESIASTIKOA

 

EKLESIASTIKOAREN GAINEAN,

JESUS SIRAKEN SEMEAREN AITZIN-SOLASA

 

        Legeaz, profetez eta hekien ondotik ethorri direnez erakhutsia zaiku gauza hainitzen eta handien zuhurtzia, zeinetaz laudatu behar baita Israel bere irakhasmenaren eta zuhurtziaren ariaz; zeren ez-ezik behar baita argituak ziren mintzatu direnak, bainan arrotzak ere hekien bidez hizdun eder eta iskribau guziz jakintsun egin ditazkeelakotz. Ene aitaso Jesus, legearen, profeten eta gure arbasoek utzi izan darozkiguten bertze liburuen irakurtzeko arthari hainitz eman zen ondoan, berak ere nahi izan zuen iskribatu irakhasmenari eta zuhurtziari darontzoten hekietarik zerbait, argitzeko lehia dutenek, eta hekiez jakintsun eginik, geroago eta gehiago hekiei iritxik dezaten gogoa, eta gogor ditezen legearen araberako bizitze baten eramatera. Dei egiten darotzuet beraz begirunerekin ethortzeaz eta artha arduratsuenarekin irakurpenaren egiteaz; eta hutsak barkhatzeaz solas hainetan zeinetan ezagun baita hitzen antolamenduan eskas egiten dugula, zuhurtzia nolakoa den erakhustean. Alabainan hebrarazko hitzak eskasegi izaten dira, bertze mintzaia batera bihurtzen direnean. Hori ez da ordean huntan bakharrik; bainan oraino legeak berak, profetek eta bertze liburuek makhur handia badute bi mintzaietan irakurtzen direnean. Bada, Ptolomeo Eberjete erregearen egunetan, hogoi eta hemezortzigarren urthean, Egiptora heldu izan nintzen ondoan, eta asko urthe hartan han nindagoelarik, liburu hau aurkhitu nuen han utzia, ez irakhasmen ttipiko eta arbuiagarrikoa. Hargatik nik uste izan dut on eta premia zela zerbait artha eta lan ematea liburu hunen ezagutarazteko; eta hainitz beilatuz, denborarekin ekharri dut ene lana akhabantzara, eta liburu hau emateko heinera nahi direnei bermatu, eta ikhasi nahi dutenei zer astura hartu behar duten Jaunaren legearen araberako bizitzearen eramateko gogoa hartu dutenek.

 

I. KAP.

        1. Zuhurtzia Jainko Jauna ganikakoa da guzia; harekin izatu da bethitik, eta mendeak baino lehenagodanik bada.

        2. Nork khondatu ditu itsasoko legarra, uri-xortak eta mendeetako egunak? Nork neurtu ditu zeruaren goratasuna, lurraren zabaltasuna, lezearen barnatasuna?

        3. Nork ikhartu du Jainkoaren zuhurtasuna, zeina ororen aitzin baitabila?

        4. Zuhurtzia kreatua izan da oro baino lehen, eta gurbiltasunaren argia egundainotik da.

        5. Zuhurtziaren ithurria zeru gainetan Jainkoaren hitza da, eta bethiereko manamenduak dira haren bideak.

        6. Nori agertua izan zaio zuhurtziaren erroa, eta nork ezagutu du haren xothiltasuna?

        7. Nori agertua eta erakhutsia izan zaio zuhurtziaren urhatsa? Nork ardiesten ditu haren bide guziak?

        8. Baina bakharra da, Jainko guziz gora, ahalorotakoa, errege botheretsu eta ikharagarria, bere tronuan jarria, Jainko, guzien nausia.

        9. Harek kreatu du hura Izpiritu sainduaren baithan; harek ikhusi, khondatu eta neurtu du.

        10. Eta hedatu du bere egintza guzien gainera eta haragi ororen gainera, bere emanaren arabera, eta maite dutenei eman izan diote.

        11. Jaunaren beldurra da ospea, handiespena, bozkarioa eta goiheretasuneko khoroa.

        12. Jaunaren beldurrak arraituko du bihotza, eta emanen ditu bozkarioa, goiheretasuna eta egunen luzetasuna.

        13. Jaunaren beldur dena dohatsu izanen da bere azken egunetan, eta benedikatua hiltzeko egunean.

        14. Jainkoaren amodioa da zuhurtzia ohoragarria.

        15. Aldiz, zeinei-ere agertzen baitzaiote begietara, hainek maithatzen dute, haren egintza ederrak ikhusiz eta ezagutuz.

        16. Jaunaren beldurra da zuhurtziaren hastapena; gizon fidelekin amen sabelean kreatua da; emazteki hautetsiekin dabila; prestuen eta fidelen baithan ezagutzen da.

        17. Jaunaren beldurra da jakitatearen jainkotiartasuna.

        18. Jainkotiartasunak zaintzen eta ontzen du bihotza; ematen ditu gozotasuna eta bozkarioa.

        19. Jaunaren beldur denari ongi helduko zaio, eta benedikatua izanen da heriotzeko egunean.

        20. Jaunaren beldur izana, zuhurtziaren gaindidura, eta haren ganikako fruituen gaindidura da.

        21. Ematen dituen fruituez betheko du Jaunaren beldur denaren etxea eta bere aberastasunez haren selharuak.

        22. Jaunaren beldurra da zuhurtziaren khoroa; harek bethetzen du bakez eta salbamenduko fruituz.

        23. Harek ikhusi eta khondatu du zuhurtzia: bata eta bertzea dira, berriz, Jainkoaren dohainak.

        24. Zuhurtziak hedatzen ditu jakitatea eta gurbiltasunaren argia, eta goratzen du hura dadukatenen ospea.

        25. Jaunaren beldur izatea da zuhurtziaren erroa, eta iraupen handikoak dira haren adarrak.

        26. Zuhurtziaren eskuan dira adigarria eta jakitatearen jainkotiartasuna; aldiz bekhatoreei gaitzets zaiote zuhurtzia.

        27. Jaunaren beldurrak iraizten du bekhatua.

        28. Alabainan beldurrik gabe dena, prestutasunera ezin helduko da; ezik haren sepharen aiherra haren galgarri da.

        29. Jasankorrak igurikiko du mugaraino, eta bozkarioaren bihurpena gero izanen da.

        30. Adimendu onekoak bere baithan idukiko ditu bere solasak muga ethorri arteo, eta askoren ahoek aiphatuko dute haren adimendua.

        31. Bizi-moldearen irakhaspena zuhurtzian datza.

        32. Bekhatoreari aldiz gaitzets zaio Jainkoaren adoratzea.

        33. Ene haurra, zuhurtziaren lehiarik balin baduzu, begira zazu zuzentasuna, eta Jainkoak emanen darotzu hura;

        34. Ezen Jaunaren beldurra da zuhurtzia eta jakitatea; eta haren gogarako direnak,

        35. Sinhestea eta eztitasuna dira, eta ontasunez gaindituko da hekien jabe dena.

        36. Jaunaren beldurrari, ez izan sinhetsgogor, eta Jaunari ez hurbil bi aldetara dagoen bihotz batekin.

        37. Ez izan alegiakari gizonen aitzinean, eta ez behaztopa zure ezpainen bidez.

        38. Zaudezkiote erne, beldurrez-eta eror zaitezen eta zure arimari ekhar diozozun desohore,

        39. Eta Jainkoak nabari detzan zutan gordeak daudenak, eta sinagogaren erdian phorroska zaitzan;

        40. Zeren Jaunari hurbildu zitzaizkoen maltzurki, eta zure bihotza bethea den maulaz eta zimarkhuz.

 

II. KAP.

        1. Ene haurra, Jainkoaren zerbitzura hurbiltzean, zaude gogor zuzenbidean eta beldurrean, eta aphain zazu zure arima frogapenari buru egitera.

        2. Aphal zazu zure bihotza eta zaude iguri; makhur zazu zure beharria, ongi har zatzu adimenduzko solasak, eta ez basterka abia goibel-orduan.

        3. Jasan zatzu Jainkoaren luzamenduak; iratxik zakizkio Jainkoari, eta zaude iguri, azkenerat berha dadientzat zure bizia.

        4. Onhets zazu gerthatuko zaitzun guzia; oinhazean ez egin amor, eta jasankor zaude zure aphalmenduan;

        5. Zeren suan frogatzen baitira urhea eta zilharra, gizonak, berriz, aphalmenduko sutik iragaiten dira.

        6. Izan zazu Jainkoaren baithan sinheste, eta harek:, atheratuko zaitu; zuzen zazu zure bidea, eta idukazu haren baithan zure pheskiza; begira zazu haren beldurra, eta hartan zahar zaite.

        7. Jaunaren beldur zaretenak, zaudezte haren urrikalmenduaren iguri; eta haren ganik ez aldara, eror zaitezten beldurrez.

        8. Jaunaren beldur zaretenak, haren baithan izan zazue sinheste, eta zuen saria ez da galduko.

        9. Jaunaren beldur zaretenak, haren baithan idukazue zuen pheskiza, eta haren urrikalmendua ethorriko zaitzue bozkarioz bethetzera.

        10. Jaunaren beldur zaretenak, maitha zazue hura aita zuen bihotzak argituak izanen dira.

        11. Begira zazue, ene haurrak, gizonen osteei, eta jakizue Jaunaren baithan beren igurikitza izan dutenetarik nihor ez dela ahalketan gelditu.

        12. Ezik zein da haren manamenduetan gogor egon-eta, bazterrerat utzia izan denik? edo hari dei egin-eta, arbuiatu duenik?

        13. Alabainan Jainkoa ona eta urrikalmendutsua da; hesturako egunean barkhatzen ditu bekhatuak, eta hura egian bilhatzen duten guzien gerizatzailea da.

        14. Zorigaitz bihotz bikhunari, ezpain phozoatuei, esku gaizki-egileei aita lurrean bi bidez dabilan bekhatoreari!

        15. Zorigaitz bihotzez iritxikiak ez direnei, Jainkoa baithan sinesterik ez izan-eta, aria hortaz harek gerizatzen ez dituenei!

        16. Zorigaitz jasankortasuna galdu dutenei, bide zuzenak utzi-eta, makhurretara zeihertu direnei!

        17. Eta zer eginen dute, ikhartzen abiatuko denean Jauna?

        18. Jaunaren beldur direnek, ez dira haren hitzarentzat sinhetsgogor izanen; eta hura maite dutenek zainduko dute haren bidea.

        19. Jaunaren beldur direnek bilhatuko dituzte haren gogarako diren gauzak, eta hura maite dutenak haren legeaz izanen dira betheak.

        20. Jaunaren beldur direnek aphainduko dituzte beren bihotzak, aita haren aitzinean saindutuko dituzte beren arimak.

        21. Jaunaren beldur direnek zainduko dituzte haren manamenduak, eta ihardukiko dute harek begira diozoten orduraino,

        22. Diotelarik: Penitentzia egiten ez badugu, Jaunaren eskuetara eroriko gare, eta ez gizonenetara.

        23. Alabainan haren handitasunaren arabera da haren baithan haren urrikalmendua.

 

III. KAP.

        1. Zuhurtziaren haurrak dira prestuen baldarna; eta hekien jendakia, ethorkortasunez eta amodioz bethea da.

        2. Haurrak, adi zazue aitaren errana, eta egizue salbatuko zareten bezala.

        3. Alabainan Jainkoak nahi du haurrek ohora dezaten aita, eta manatu du amak esku izan dezan hekien gainean.

        4. Jainkoa maite duenak othoitz eginen dio bere bekhatuentzat, eta begiratuko da hekietarik, eta entzuna izanen da bere othoitz jarraikian.

        5. Diru biltzen hari dena bezala da bere aria ohoratzen duena.

        6. Bere aita ohoratzen duenak bere haurretan aurkhituko du bozkario, eta entzuna izanen da othoitz eginen duen egunean.

        7. Luzez biziko da bere aitaren ohoratzaile dena, eta bere amaren gozagarri izanen da aitari ethordun dena.

        8. Jaunaren beldur denak ohoratzen ditu burhasoak, eta nausi batzu bezala zerbitzatuko ditu bere biziaren emaileak.

        9. Zure aita ohora zazu hitzaz, egintzaz eta jasankortasun osoaz;

        10. Haren benedizionea jauts dadien zure gainera, eta azkeneraino iraun dezan.

        11. Aitaren benedizioneak gogortzen ditu haurren etxeak; aldiz amaren madarizioneak asentuetarik jauzarazten ditu.

        12. Ez bezedi ospa zure aitaren desohorean, ezen haren ahalkea ez da zuretzat ospe.

        13. Alabainan gizonaren ospea aitaren ohoretik dator, eta aitaren desohorea semearentzat desohore da.

        14. Ene haurra, bere zahartzean lagunt zazu zure aita, eta ez biozozu bere bizian atsekaberik eman.

        15. Eta adimendua ttipitu bazaio, jasan zazu, eta ez arbuia zure indarrean; ezen aitaren alderako karitatea ez da ahantzia izanen.

        16. Alabainan ongia bihurtua izanen zaitzu amaren jasangaiztasunaren ordainez;

        17. Zuzentasunean altxatua izanen da zure etxea, eta hesturako egunean zutaz orhoitzapen izanen da; eta zure bekhatuak urthuko dira, hala-nola horma egun ederrean.

        18. Zein lelo tzarrekoa den bere aita trebes uzten duena! Eta Jainkoaz madarikatua da bere ama uhertzen duena.

        19. Ene haurra, eztitasunean egizkitzu zure eginkari guziak; eta gizonen arteko ospeaz bertzalde, hekien amodioa izanen duzu.

        20. Zenbatenaz handiago baitzare, hanbatenaz orotan aphalago jar zaite; eta Jainkoaren baithan grazia aurkhituren duzu;

        21. Zeren Jainkoaren ahala da bakharrik handi, eta aphalez da ohoratua.

        22. Ez bilha zutaz goragoko gauzak, eta borthitzagokoak ez ikhar; bainan Jainkoak manatu darotzuna erabil zazu bethi gogoan, eta etzaramatzala haren obra gehienen ikhartzeko lehiak;

        23. Ezen gordeak direnak, zure begiz ikhusteko premiarik ez duzu.

        24. Ez ibil asko gauza alferren ikhartzen, eta Jainkoaren asko obra ezagutu beharrez.

        25. Alabainan gizonen ezagutzaz goragoko hainitz gauza agertuak dira zure aitzinean.

        26. Asko gizon ere izan dira beren ustekeriez enganatuak, eta beren adimendu herbalak hutsalkerian iduki ditu.

        27. Bihotz gogorrak asturugaitzak izanen ditu azkenean; eta galmenta maite duena, hartan galduko da.

        28. Bi bidetarik dabilan bihotza ez da ongi atherako, eta bihotzez galdua dena hekietan behaztopatuko da.

        29. Bihotz tzarra oinhazez josia izanen da, eta bekhatorea giroago eta gehiago bekhatuan sarthuko da.

        30. Hanpurutsuen bildumarentzat sendatzerik izanen ez da; ezen bekhatuaren gandoak erroak eginen ditu hekien baithan, eta ez dira ohartuko.

        31. Zuhurraren bihotza bere zuhurtziatik da ezagun, eta prestuaren beharriak zuhurtzia entzunen du lehia handienarekin.

        32. Bihotz zuhur eta adimendutsua bekhatutik begiratuko da, eta bere eginkarietan ongi helduko da.

        33. Sua khaldan denean urak hiltzen du, eta amoinak bekhatuari ihardesten dio.

        34. Eta begira dagokio Jainko, ongiaren sariztatzailea; gerorat orhoitzen da hartaz, eta karitate-egileak habe bat aurkhituren du eroriko den orduan.

 

IV. KAP.

        1. Ene haurra, amoinarik gabe ez utz beharra, eta haren ganik bertze aldera ez itzul begiak.

        2. Ez arbuia gosez dagoena, eta ez minth beharra bere gabetasunean.

        3. Atsekaberik ez eman beharraren bihotzari, eta hesturan dagoenari ematea ez luza.

        4. Ez arbuia atsekabetan denaren othoitza, eta beharraren ganik ez aldara begithartea.

        5. Beharraren ganik ez aldara begithartea, sepha har dezan beldurrez, eta ez utz galdegileak gibeletik zure madarikatzera;

        6. Ezik bere arimako uherduran madarikatzen zaituenaren burhoa izanen da entzuna; haina entzunen du hura egin duenak.

        7. Beharren bilkhuan xehe egin zaite; zaharraren aitzinean aphal zazu zure arima, eta handiaren aitzinean beheiti zazu zure burua.

        8. Beharrari nardatu gabe makhur diozozu zure beharria, bihur zor diozuna, eta bakezko solasak eztitasunekin ihardets.

        9. Hanpurutsuaren eskutik athera zazu bidegabea jasaiten duena, eta ez ekhar zure ariman kharmindurarik.

        10. Juiatzean, umezurtzentzat izan zaite urrikalmendutsu aita bat bezala, eta hekien amarentzat senhar orde.

        11. Eta zu izanen zare Guziz-Goraren seme ethordun bat bezala, eta urrikalduko zaitzu ama bat baino gehiago.

        12. Zuhurtziak bere haurrei ematen diote bizitzeko hatsa; bere gerizara hartzen ditu hura bilhatzen dutenak, eta aitzinean badohakiote zuzentasunaren bidean.

        13. Hura maite duenak maite du bizia, eta harentzat atzarriak daudezenek gozatuko dute haren bakea.

        14. Haren jabe direnak bizia izanen dute primantzetan; eta hura sarthuko den lekhua, Jainkoak benedikatuko du.

        15. hura zerbitzatzen dutenak ethorkor dira sainduaren alderat, eta Jainkoak maite ditu hura maite dutenak.

        16. Hura entzuten duenak jendaiak juiatuko ditu, eta hari begiratuko dioena gerthu egonen da.

        17. Hari bere sinhestea emanen dioenak hura primantzaz izanen du, eta hainaren umeak hartaz gozatuko dira.

        18. Alabainan zuhurtzia frogapenean hainarekin dabila, eta lehenbizikoetan hautatzen du.

        19. Haren gainera erakharriko ditu beldurra, ikhara eta frogapena, eta estiratuko du bere irakhaspeneko estiran, froga dezan arteo bere gogoetetan, eta sinheste izan dezan haren arimaren gainean.

        20. Eta hazkartuko du, bide zuzen bat eginen du haren ganat, eta bozkarioz betheko du.

        21. Eta agertuko diozka bere baithan gordeak daduzkan gauzak, eta haren gainera bilduko ditu jakitatea eta zuzenaren ezagutza.

        22. Baldin ordean zeihertzen bada, utziko du eta arthikiko bere etsaiaren eskura.

        23. Ene haurra, guphidets zazu denbora eta bazterrerat egiozu gaizkiari.

        24. Zure arimaren gatik ez izan ahalke egiaren errateko;

        25. Ezen bada ahalkea bekhatua dakharrena, eta bada ospe eta esker dakharrena.

        26. Zure buruaren kontra ez begira nor-nor-den, eta zure arimaren kaltetan gezurrik ez egin.

        27. Ez guphidets zure laguna gaizkira erori denean;

        28. Eta ez iduk solasa salbagarri ditakeen orduan. Ez gorde zure zuhurtasuna egoki denean;

        29. Ezen ageri da zuhurtzia mihian; adimendua, jakitatea eta argitasuna gizon adimendutsuaren elheetan, eta gothortasuna zuzenbidezko eginkarietan.

        30. Ez gezurta niholaz-ere solas egiatia, eta zure jakitategabetik ethorri gezurraz ahalka zaite.

        31. Ez izan ahalke zure bekhatuen aithortzeko, eta ez jar bekhatura eramanen zaituen gizonaren meneko.

        32. Ahaldunari bekhoz bekho ez egon gogorretik eta ez hari indarka hibaiaren oldarrari buruz.

        33. Zuzenaren alde guduka zaite zure arimaren ariaz, eta heriotzeraino jazar zazu zuzenaren alde; eta Jainkoak gudukatuko ditu zure etsaiak zure ariaz.

        34. Ez izan mintzatzeko zalhu, eta laneko hutsal eta nagi.

        35. Ez izan zure etxean lehoina iduri, sehiak kalika erabiliz eta azpikoak zaphan idukiz.

        36. Zure eskua ez bedi izan zabaldua hartzeko eta hertsia emateko.

 

V. KAP.

        1. Ez ezar zure sinhestea ontasun gaizki bilduetan, eta ez erran: Badut ene dira bizitzeko; ezen etzaitzu deusere baliatuko asperkundeko eta gaztiguko egunean.

        2. Ez jarraik zure indarrean zure bihotzeko lehiei,

        3. Eta ez erran: Ene ahalaren handia! edo: Nork duke ene gainean eskudantzia ene egintzen ariaz? Ezen Jainko aspertzaileak asperkunde atheratuko du.

        4. Ez erran: Bekhatu egin dut, eta zer kalte gerthatu zait? Ezen Guziz-Gora bihurtzaile luzakorra da.

        5. Ez izan beldurrik gabe bekhatu barkhatuaren gainean, eta ez berha bekhatua bekhatuaren gainera.

        6. Eta ez erran: Jaunaren urrikalkortasuna handia da; urrikalduko da ene bekhatuen osteari.

        7. Alabainan urrikalmendua eta hasarrea laster hurbiltzen dira haren ganik, eta bekhatoreen gainera begira dago haren hasarrea.

        8. Ez berant Jaunaren gana bihurtzera, eta ez luza egunetik egunera;

        9. Ezen terrepentean jautsiko zaitzu haren hasarrea, eta galduko zaitu asperkundeko egunean.

        10. Ez izan arduratsu aberastasun gaizki bilduez; alabainan etzaizkitzu baliatuko gaztigu eta asperkundetako egunean.

        11. Ez ibil haize guziekin eta ez goan bide oroz; ezen hola mihi bikhunetik ezagutzen da bekhatorea.

        12. Gogor zaude Jaunaren bidean, zure adimenduko zintasunean eta jakitatean, eta bakezko eta zuzentasuneko hitza darraizula.

        13. Ezti zaude solasaren entzutera, ardiets dezazun, eta zuhurki jakin dezazun egiaz ihardesten.

        14. Ardietsi baduzu, ihardets diozozu zure lagunari, bertzelaz eskua ezar zazu ahoaren gainean, beldurrez-eta elhe zoro zerbaitetan atzemana izan zadien eta ahalketan ezarria.

        15. Ohorea eta leloa darraizkio zuhurraren solasari; aldiz zoroaren mihia haren galgarri da.

        16. Ez bezedi elheketari deithua izan, ez-eta zure mihitik atzemana, ez-etare ahalketan ezarria.

        17. Alabainan ahalkea eta urrikia dira ohoinarentzat, eta lelorik tzarrena mihi bikhunarentzat; elheketariarentzat, berriz, higuintza, etsaigoa eta laidoa.

        18. Xumearen eta handiaren, bientzat bardin emozu zuzenari bere bidea.

 

VI. KAP.

        1. Adiskide behar-bidean, ez bilhaka zure lagunaren etsai; ezen gaixtaginak bere zathitzat izanen ditu irain, laidoak, hala-nola bekhatore bekhaizti eta bi mihitako guziek.

        2. Etzaitezela zure arimako gogoan altxa zezena iduri, beldurrez-eta zure zorokeriak hauts dezan zure indarra,

        3. Jan detzan zure hostoak eta xahu zure fruituak, eta utz zaitzan egur ihar bat mortuan bezala;

        4. Ezen arima gaixtoak galduko du bere jabea, bozkariagarri arthikiko diote bere etsaiei, eta bilduko du gaixtaginen zortera.

        5. Solas eztiak berhatzen ditu adiskideak eta ematzen etsaiak, eta gizon prestuaren baithan mihi gozoak indar badu.

        6. han zazu adiskide baketiar hainitz, eta miletarik bat kontseilu hartzeko.

        7. Adiskide bat balin baduzu, frogara izan zazu, eta ez errexki har haren baithan sinheste;

        8. Ezen halakoa adiskide da orduaren arabera, eta ez da adiskide egonen ordu gaitzean.

        9. Halakoa adiskide da, zeina etsaigora baita itzultzen; eta halakoa adiskide da, zeinak agertuko baititu gaitzirizko, irain, aharrak.

        10. Halakoa adiskide da mahaineko lagun, eta ez da adiskide egonen beharreko egunean.

        11. Adiskidea aldatu gabe egoten bada, khide bat bezala izanen duzu, eta zure etxekoen heraberik gabe eginen du.

        12. Baldin zure alderat jauskor bada eta itzultzen bada zure aitzinetik, adiskidantza mamia eta ona izanen duzu.

        13. Aldara zaite zure etsayetarik, eta atzarria zaude zure adiskideen gainean.

        14. Adiskide zine, geriza hazkarra da; hura aurkhitu duenak, balio handitako gauza bat atzeman du.

        15. Deus ez da hurbiltzekorik adiskide zinari; eta urhea eta zilharra ez dira gai haren zintasunaren onari erkhatzeko.

        16. Adiskide zine, bizia eta ezin-hiltasuna ematen duen errekitua da; eta Jainkoaren beldur direnek atzemanen dute hura.

        17. Jainkoaren beldurra duenak, hala-ber izanen du adiskidantza ona, zeren haren idurikoa izanen baita haren adiskidea.

        18. Ene haurra, gaztedanik har zazu irakhasmena, eta zuhurtasuna ardietsiren duzu ileak zuri dakizkitzun arteo.

        19. Hurbil zakizkio iraultzen eta eraiten hari dena bezala, eta igurikatzu haren fruitu onak.

        20. Hariko zare haren lan aphurrean, eta laster janen duzu harek eman fruituetarik.

        21. Zein latza den zuhurtzia gizon makhurrentzat! Zoroa ez da harekin egonen.

        22. Hekientzat izanen da frogapenetan harriaren hazta bezala, eta ez dute luzatuko haren egoztera.

        23. Alabainan zuhurtzia, jakitatearen izena ekhartzen duen bezala, ez da gehienentzat ageri; bainan ezagutzen dutenen baithan badago Jainkoaren aitzinera heldu arteo.

        24. Adi zazu, haurra, onhetsazu adimenduzko kontseilua, eta ez arbuia ene errana.

        25. Ezar zazu zure oina haren estekan eta zure lephoa haren gathean.

        26. Makhur diozozu zure sorbalda eta soin gainean eraman zazu, eta ez unha haren lokharrietan.

        27. Bihotz oroz hurbil zakizkio, eta eginahal guziaz begira zatzu haren bideak.

        28. Bilha zazu, eta agertuko zaitzu; eta behin haren jabe eginez geroz, ez utz gehiago;

        29. Ezen azkenekotz hartan aurkhituren duzu phausua, eta zuretzat bozkariotara bihurturen da.

        30. Eta zuretzat haren estekak izanen dira geriza hazkar eta asentu sendo bat bezala; eta haren gathea, ospezko jauntzi bat bezala;

        31. Ezen haren baithan edertasun bat bada bizia ematen duena, eta haren estekak dira lokharri sendagarriak.

        32. Ospezko soineko bat bezala jauntziko duzu, eta bozkariozko khoro bat bezala ezarriko duzu buruan.

        33. Ene haurra, atzarria egoten bazaizkit, argituko zare; eta aphaintzen baduzu zure arima, izanen zare zuhur.

        34. Beharria ekhartzen baduzu, irakhasmena hartuko duzu; eta entzutea maite izaten baduzu, zuhur izanen zare.

        35. Zaude zahar umoen bilkhuan, eta bihotzez iratxik zakizkio hekien zuhurtasunari, entzun ahal detzatzun Jainkoaz diotena, eta gal ez detzatzun hekien erran ederrak.

        36. Ikhusten baduzu adimendutako gizon bat, zoazkio goizetik, eta zure oinak ardura zapha beza haren athelasa.

        37. Jainkoaren legean idukatzu zure gogoetak, eta haren manamenduetan izan zaite guziz jarraikia; eta berak emanen darotzu behar den bihotza, eta emana izanen zaitzu zuhurtziaren gutizia.

 

VII. KAP.

        1. Ez egin gaizkirik, eta gaitzak etzaitu atzemanen.

        2. Gibela zaite gaixtagina ganik, eta gaizkia urrunduko da zure ganik.

        3. Ene haurra, ez erain gaizkia bidegabearen hildoan, eta hura ez duzu zazpikhun uztatuko.

        4. Ez galda Jaunari buruzagigoa, ez-eta erregeri ohorezko alkhia.

        5. Jainkoaren aitzinean ez egin zure buruaren garbi atheratzera, zeren berak ezagutzen baitu zure bihotza; eta ez abia erregeren aitzinean zuhur agertu beharrez.

        6. Ez ibil juie bilhakatu nahiz, tzarkerien hausteko indarraren jabe ez bazare, beldurrez-eta lotsaraz zaitzan ahaldunaren begitharteak, eta behaztopagailu bat eman diozozun zure zuzentasunari.

        7. Ez hutsegin hiriko ostearen alderat, eta ez sar populuaren erdira.

        8. Bekhatua ez tinka bi koropiloz; ezen bakharraren gatik ere etzare gaztigurik gabe goanen.

        9. Ez izan bihotzez ilhaun.

        10. Ez guphidets othoitz eta karitate egitea.

        11. Ez erran: Jaunak begiratuko dio ene emaitzen araldeari; eta nik eskainiz Jainko guziz gorari, onhetsiko ditu ene emaitzak.

        12. Ez trufa gizonaz bihotza uherrik duenean; ezik aphaltzen eta goratzen duena bada, Jainko ororen ikhuslea.

        13. Ez iraul gezurrik zure anaiaren kontra, eta halakorik orobat ez egin zure adiskidearen kontra.

        14. Berautzu gezurrez gezur ibiltzetik; ezen aztura hori ez da ona.

        15. Ez izan elhetsu zaharren bilkhuan, eta hitzak ez errepika zure othoitzean.

        16. Ez higuint lan nekhatuak eta Guziz-Gorak kreatu duen lur-lana.

        17. Ez ezar zure burua gizon barraiatuen araldeko.

        18. Orhoit zaite hasarreaz, ez baitu beranduko.

        19. Handizki aphal zazu zure izpiritua; zeren gaixtaginaren haragiarentzateko asperkundea, sua eta harrak izanen baitira.

        20. Ez hutsegin zure adiskidearen alderat, diru ematea luzatzen duelakotz, eta urhearen gatik ez arbuia zure anaia xitezkoa.

        21. Emazte adimendutsu eta on, Jaunaren beldurrean izan duzunaren ganik berautzu gibela, ezik haren ahalkekortasunaren eskerra urhearen garai da.

        22. Ez gaizki erabil zinki lanean hari den sehia, ez-eta bere bizia ematen darotzun sarizalea.

        23. Zure bizia bezain maite izan zazu sehi zuhurra; libertateaz etzazula gabe, eta ez utz erromes.

        24. Baditutzu aziendak? artha zatzu; eta zuretzat on badira, ez utz etxetik.

        25. Baditutzu semeak? irakhats zatzu ongi, eta haurretik amor eragin diozozute.

        26. Baditutzu alabak? zain zatzu hekien gorphutzak garbi, eta ez biozozuete erakhuts begithartea irrikoi.

        27. Ezkontzaz emazu zure alaba, eta lan handi bat egin dukezu; eta adimendutako gizonari emozu.

        28. Zure gogoaren araberako emaztea balin baduzu, etzazula iraiz; eta higuingarrian ez har sinhesterik. Zure bihotz oroz

        29. Ohora zazu zure aita, eta ez ahantz zure amaren intzirak.

        30. Orhoit zaite hekiek gabe etzinaiztela sorthua, eta bihur diozozuete hala-nola zuri egin baitarotzute.

        31. Zure bihotz guziaz izan zaite Jainkoaren beldur, eta saindu iduk zatzu haren aphezak.

        32. Zure ahal oroz maitha zazu egin zaituena, eta bazterrerat ez utz haren ministroak.

        33. Zure arima guziaz ohora zazu Jainkoa; ohore emozute aphezei, eta xahu zaite bitimen sorbaldak eskainiz.

        34. Pikainetarik eta xahupeneko bitimetarik, manatua zaitzun bezala, emozute beren zathia, eta zure totalkeriatik garbi zaite gutiekin.

        35. Jaunari eskain diozotzu zure bitimen sorbaldak, sainduespeneko sakrifizioa eta gauza sainduetsien pikainak.

        36. Beharrari heda diozozu zure eskua, osa ditezen jabalpeneko sakrifizioa eta zure eskaintza.

        37. Emaitzak esker du bizi diren guzien aitzinean, eta hilari eskerra ez debeka.

        38. Ez hutsegin nigarrez daudezenei gozakari ekhartzea, eta ibil zaite auhenetan direnekin.

        39. Eri-ikhustera ez izan nagi; ezen horrela finkatuko zare karitatean.

        40. Zure egintza orotan orhoit zaite zure azken egunaz, eta ez duzu behinere bekhaturik eginen.

 

VIII. KAP.

        1. Ez izan hauzirik gizon ahal handikoarekin, haren eskuetara eror zaitezen beldurrez.

        2. Ez aharra gizon aberatsarekin, hauzi eman dezazun beldurrez;

        3. Ezen urheak eta zilharrak asko galdu dituzte, heltzen dira erregeen bihotzeraino eta itzulikarazten dute.

        4. Ez aharra gizon mihitsuarekin, eta egurra ez meta haren suan.

        5. Ez iharduk gizon ikhasigabearekin, beldurrez-eta gaizki mintza dadien zure haurrez.

        6. Ez arbuia bekhatutik aldaratzen den gizona, eta hari ez erran gaizkirik; orhoit zaite guziak gaztiguaren meneko garela.

        7. Gizona ez erdeina bere zaharrean; alabainan gutarikakoak dira zahartzen.

        8. Ez boz hil delakotz zure etsaia, dakizunean hilen garela guziak eta ez dugula nahi irribide bilhakatu.

        9. Ez erdeina zahar eta zuhurren solasa, eta hekien erranetan alha zaite;

        10. Ezen hekien ganik ikhasiko duzu zuhurtzia eta irakhasmenaren aditza, eta handien zerbitzatzen estakururik gabe.

        11. Ez bekitzu itzur zaharren solasak; ezen berek aitzinekoetarik ikhasia dute;

        12. Alabainan hekien ganik ikhasiko duzu adimendua, eta behar den orduan ihardesten.

        13. Ez khalda bekhatoreen ikhatzak, hekiei gaizkika hariz, beldurrez-eta bekhatore hekien garrak erre zaitzan zerorri.

        14. Ez abia ozarrari buruz, ez dadien jar zelataria zure ahoari bezala.

        15. Maileguz ez eman zu baino gehiago denari: eman baduzu galdutzat idui kazu.

        16. Ez sar berme zure indarraz gorago; sarthu bazare, bihurtu behar bazindu bezala egizu gogoeta.

        17. Ez har ustekeriarik juiearen kontra, zeren zuzenaren arabera erabakitzen baitu.

        18. Bidean ez ibil gizon oldarkorrarekin; beldurrez-eta zure gainera erorraraz detzan beraren asturugaitzak; ezen hura bere oldetara ibiliko da, eta harekin batean haren zorokeriaz galduko zare.

        19. Gizon hasarrekorrarekin ez abia liskarrik, eta ez goan mortua barna oldarkorrarekin; zeren ezdeus bezala baita haren aitzinean odola, eta laguntzabiderik ez dukezun tokian sakhituren zaitu.

        20. Ergelekin ez egin batzarrerik; alabainan ezin maithatuko dute beren oldeko gauzarik baizen.

        21. Arrotzaren aitzinean ez iduk biltzarrik; ezen ez dakizu zer atheratuko duen gero.

        22. Edozeini ez ager zure bihotza, beldurrez-eta itxura ederra egin-eta, gaizki mintza dadien zutaz.

 

IX. KAP.

        1. Ez har bekhaizgorik zure sahetseko emazteari, beldurrez-eta zure gainean erakhuts dezan zure ganik ikhasiko duen maltzurkeria gaixtoa.

        2. Ez eman emazteari zure gainean nausitasunik, beldurrez-eta bere detzan zure eskuak, eta geldi zaitezen ahalkearen azpian.

        3. Ez begira askoz zale den emaztekiari, haren sareetara eror zaitezen beldurrez.

        4. Ez izan jarraikitasunik ema-dantzariarekin, eta etzazula entzun, haren eragindurak gal zaitzan beldurrez.

        5. Ez begira neskatxari, haren edertasuna zure behaztopagarri izan dadien beldurrez.

        6. Ez eman niholaz-ere lilitxoei zure bihotza, beldurrez-eta gal zaitezten zu eta zure izateak.

        7. Hiriko karriketan ez begira inguru guziei, eta ez ibil plaza zaphatzen.

        8. Begithartea aldara zazu emazteki aphaindua ganik, eta ez egon begiraka atzearen edertasunari.

        9. Emaztekiaren edertasunak asko galdu ditu, eta hartarik zalekeria sua bezala khaldatzen da.

        10. Edozein emazteki lilitxo dena, lohia bezala bidean oinkatua izanen da.

        11. Asko, bertzeen emazteen edertasunari miretsiak egonik, Jainkoaz iraiziak izan dira; ezen hekiekilako solasak suak bezala erretzen du.

        12. Bertze baten emaztearekin ez jar batere, eta ez egon harekin ukhondoaren gainera bermatua.

        13. Arnoan harekin ez eraunts, beldurrez-eta zure bihotza haren alderat itzul dadien, eta zure odolak erorraraz zaitzan galpenera.

        14. Ez utz adiskide zaharra, ezen berria ez da haren iduriko izanen.

        15. Adiskide berria da arno berria bezala; zahar bedi, eta gozoki edanen duzu.

        16. Bekhatorearen ospeaz eta aberastasunez ez izan bekhaitz, ezen ez dakizu nolakoa izanen den haren eragozpena.

        17. Ez bedi zure gogarako izan gaixtaginen bidegabekeria, dakizularik gaixtagina ez dela hil arteo Jainkoaren gogarako izanen.

        18. Zaude urrun hiltzeko ahala duen gizonaren ganik, eta heriotzearen beldurkunderik ez duzu erabiliko.

        19. Hurbiltzen bazare haren gana, berautzu zerbait egin, beldurrez-eta khen dezazun bizia.

        20. Jakizu herioarekin baltsan zarela, zeren arteen erdira sarthu zaren eta maltzurren harmen gainean zabiltzalakotz.

        21. Zure ernetasun guziarekin begira zaite zure aldeko lagunaren ganik, eta egitekoak egizkitzu gizon zuhur eta umoekin.

        22. Gizon prestuak izan zatzu barazkaltiartzat, eta Jaunaren beldur izateaz egizu ospe.

        23. Jainkoaz izan bedi zure gogoko alhadura, eta Guziz-Goraren manamenduez zure solas guziak.

        24. Ofizialeak, beren eskuetako lanak laudatuko ditu; populuaren buruzagia, bere solasen zuhurtasunak; eta zaharra, bere hitzaren usna onak.

        25. Gizon mihitsua ikharagarri izanen da bere hirian, eta ozarra bere hitzetan higuingarri.


X. KAP.

        1. Juie zuhurrak juiatuko du bere populua, eta gizon umoaren buruzagigoa gothor egonen da.

        2. Nolakoa populuaren juiea, halakoak haren ministroak; nolakoa hiriko buruzagia, halakoak han daudezenak ere.

        3. Errege zoroak galduko du bere populua, eta kargudunen adimenduak egoiliarrez betheko ditu hiriak.

        4. Jainkoaren eskuan da lurreko ahala, eta lurraren gainera behar den orduan eraikiko du buruzagi ona.

        5. Jainkoaren eskuan da gizonaren zoriona, eta iskribaua inguratzen du hari dagokioen ohoreaz.

        6. Ez orhoit lagunak egin irain guziez, eta irainezko egitaterik ez egin batere.

        7. Hanpurustasuna Jainkoaren eta gizonen aitzinean higuingarri da, eta jendaien tzarkeria hatsgarri.

        8. Nausitasuna jendaia batetik bertzera eramaten da, bidegabekeria, gaizki, irain, eta asko moldetako zimarkhuen gatik.

        9. Deus ez da jaramana baino hatsgarriagorik. Nolaz hanpurusten dira lurra eta hautsa?

        10. Deus ez da tzarragorik diruaren maithatzea baino; ezen jaramanak arima salkizun daduka; zeren bizi delarik gabetu baitu bere bihotzaz.

        11. Nausitasun guziak iraupen laburreko. Eritasun luzeak unhatzen du midikua.

        12. Midikuak hausten du eritasun xumea: hala-hala errege bat egun bizi eta bihar hila da.

        13. Eta gizona hilen denean sugeak, abereak eta harrak izanen ditu primantzatzat.

        14. Gizonaren hanpurustasunaren hastapena da Jainkoaz arnegatzea;

        15. Zeren bere egilearen ganik urrundu baita haren bihotza; hanpurustasuna delakotz bekhatu guzien hastapena: hura berekin duena betheko da madarizionez, eta harek xahutuko du azkenean.

        16. Hargatik laidoz Jaunak estali ditu gaixtaginen bilkhuak, eta bethikotz xahutu ditu.

        17. Jainkoak uzkaili ditu buruzagi hanpurutsuen alkhiak, eta emeak jarrarazi ditu hekien orde.

        18. Jainkoak iharrarazi ditu jendaia hanpurutsuen erroak, eta jendaia beretarik jautsgura zirenak goratu izan ditu.

        19. Jaunak hondatu ditu jendaien lurrak, eta erroraino xahutu ditu jendaiak.

        20. Iharrarazi ditu batzu eta galdu; eta hekien orhoitzapena suntsiarazi du lurretik.

        21. Jainkoak ezeztatu du hanpurutsuen orhoitzapena, eta irautera utzi du bihotzez jautsgura zirenen orhoitzapena.

        22. Hanpurustasuna ez da gizonarekin izan sorthua, ez-eta jauzkortasuna emaztekiarekin.

        23. Jainkoaren beldur diren gizonen iraulgia ohoratua izanen da, eta desohoratua Jaunaren manamenduez axolarik ez dutenena.

        24. Bere anaien buruzagi dena ohoretan da hekien artean; eta Jaunaren beldur direnak, eder izanen dira haren begietan.

        25. Aberatsen, ohoredunen eta beharren ospea, Jainkoaren beldurra da.

        26. Berautzu aphalestetik gizon prestu beharra, eta gorestetik gaixto aberatsa.

        27. Handi, juie, ahaldunak ohoretan dira, eta Jainkoaren beldur dena baino handiagorik ez da.

        28. Gizon libroek gathibu adimendutsua serbitzatuko dute; gizon umo eta argituak ez du marmaratuko kridantzatuko dutenean, eta ikhasigabea ez da ohoretan izanen.

        29. Ez bezaite hant lana egitean, eta ez bara hesturako orduan.

        30. Lanean hari eta orotaz nasaizian dena hobea da ezenetz espantuz eta ogi eskasez dagoena.

        31. Ene semea, emetasunean begira zazu zure arima, eta ohore emozu merezi duenaren arabera.

        32. Bere arimaren kontra bekhatu egiten duena, nork atheratuko du prestutzat? eta nork ohoratuko du, bere arima desohoratzen duena?

        33. Beharra ospatua da bere zuhurtasunaz eta Jaunarentzat duen beldurraz, eta bada gizona bere ontasunen gatik ohoratzen dena.

        34. Aldiz bere behartasunean ospatua dena, zenbat ez lizate gehiago aberastasunean! Eta ontasunaren gatik ospetan dena erromestasunaren beldur izan bedi.

 

XI. KAP.

        1. Zuhurtziak goraturen du beheratua denaren burua, eta handien erdian jarraraziko du haina.

        2. Ez lauda gizona bere edertasuna gatik, ez-eta erdeina itxura txarra gatik.

        3. Erlea xumetto da hegaldunen artean, eta haren ontasuna da gozotasunez lehenbizikoa.

        4. Ez espanta zure jauntziaz eta ez hant ohore duzun egunean; zeren Guziz-Goraren lanak baitira bakharrik espantagarri eta ospagarri eta dira gordeak eta ikhusigabeak.

        5. Asko errege jarri izan dira tronuan, eta nihork ustegabekoak erabili du diadema.

        6. Asko botheretsu hestura gogorraren azpira erori izan dira, eta ospetsu zirenak arthikiak izan dira bertzeen eskuetara.

        7. Bilhatu baino lehen, ez nihori baiarik eratxik; eta bilhatu zaitekeenean, zuzenki azurria.

        8. Aditu baino lehen, ez hitzik ihardets; eta solasaren erdian, ez abia mintzatzen.

        9. Mengoa etzaitzun gauzaz ez erabil borrokarik, eta ez jar bekhatoreekin juiatzen.

        10. Ene semea, ez sar egiteko hainitzetan; eta aberats bazare, hutsetik etzare izanen garbi, ezen baldin ondotik bazabiltza, ez duzu atzemanen, eta aitzinean bazabiltza, etzare itzuriko.

        11. Bada gizon gaixto zinkhurinatsua, lanarekin borroka eta herresaka hari dena, eta hariago eta gutiago gorituko da.

        12. Bada gizon iraungia, deusere biltzen ez duena, indargabea, eta beharra nasai duena.

        13. Eta Jainkoaren begiak begitharte egin dio; altxatu du bere beheramendutik, eta goratu du haren burua; eta asko miretsi dira haren baithan, eta ohore bihurtu diote Jainkoari.

        14. On, gaitzak, bizia eta heriotzea, behartasuna eta aberastasuna, oro Jainkoa ganikakoak dira.

        15. Zuhurtzia eta irakhasmena, eta legearen jakitatea Jainkoa baithan dira; maithakundea eta ongien bidea haren beraren baithan.

        16. Malhurra eta ilhunbeak bekhatoreekin kreatuak izan dira; gaizkian bozten direnak, berriz, gaizkian dira zaharturen.

        17. Jainkoaren dohainak irauten du prestuen baithan, eta haren eragindurak bethiko zoriona dakhar.

        18. Bada xuhurki hariz aberasten dena; eta saritik hau du beretzat,

        19. Erraten duena: Atzeman dut enetzat phausua, eta orai bakharrik janen dut ene onetarik.

        20. Eta ez daki denbora badohala, herioa hurbiltzen hari dela, oro bertzeei utziko dituela, eta hilen dela.

        21. Zaude zure patuan, hartaz izan beitez zure solasak, eta zuretzateko manamenduak bethez zahar zaite.

        22. Ez bara bekhatoreen egitateetan; bainan zure sinhestea Jainkoa baithan idukazu, eta zaude zure tokian.

        23. Alabainan errex zaio Jainkoaren begiari, bat-batean aberastea gizon beharra.

        24. Jainkoaren benedizionea lehiaz dago prestuaren sariztatzera, eta hunen egintzek laster dakharte fruitu.

        25. Ez erran: Zertako grina? eta zer on atheratuko dut hortarik?

        26. Ez erran: Banaiz ene dira, eta zer gaitz ethor dakiket hortarik?

        27. Onen egunean ez egon gaitzez orhoitu gabe, eta gaitzera egunean ez izan onez ahanzkor;

        28. Zeren Jainkoari errex baitzaio, batbederari hiltzeko egunean bihurtzea bere bideen arabera.

        29. Oren bat gaitzek ahantzarazten ditu atseginik handienak eta gizona akhabatzearekin agortzen dira haren egitateak.

        30. Gizonik ez lauda hil baino lehen, zeren bere semeetarik ezagun baita gizona.

        31. Zure etxean ez sarraraz edozein gizon, zeren zimarkutsuak asko arte baitu;

        32. Ezen nolako hatsa arthikitzen baitute barne usaindua dutenek; nola epherra kaiolara eta basahuntza sarera biltzen baitira; halakoa ere da hanpurutsuen bihotza, eta halakoa bere lagunaren erortzeari begira dagoena.

        33. Alabainan onak gaitzera bihurtuz, zelatan dago, eta nothatzen ditu eginkari hautenak.

        34. Phindar bakharretik handitzen da sua, zimarkhutsu batetarik handitzen da odol-ixurtzea; eta gizon gaixtoa odolari dago zelatan.

        35. Begira zaite izurriduna ganik, ezen gaizki obratzen hari da; arbuioa bethikotzat zure gainera bil dezan beldurrez.

        36. Arrotza zure baithara onhets zazu, eta harek nahasmenduan eragotziko, eta zerorren ontasunetarik khenduko zaitu.

 

XII. KAP.

        1. Ongia egiten baduzu, jakizu nori egiten diozun, eta esker handitan izanen dira zure ongiak.

        2. Ongia egiozu prestuari, eta sari handia atzemanen duzu, eta haren ganik ez balin bada, segurki Jainkoa ganik.

        3. Onik ez da alabainan gaizkian jarraikia denarentzat eta amoina egiten ez duenarentzat; zeren-eta Guziz-Gorak gaitzirizkotan baitaduzka bekhatoreak, eta urrikitzen direnei urrikaltzen baita.

        4. Emozu bihotz bera duenari, eta ez lagunt bekhatorea; eta beren saria gaixtaginei eta bekhatoreei bihurtuko diote, asperkundeko egunekotzat hekiek zaintzen dituenak.

        5. Emozu prestuari eta laguntzarik ez egin bekhatoreari.

        6. Aphalari egiozu ongia, eta ez eman gaixtaginari; hari ez utz ogirik ematera, haletan zu baino ahaldunago izan dadien beldurrez;

        7. Gaitzak ezik bikhun aurkhituko ditutzu hari eginen diozkatzun ongi guzietan; zeren-eta Guziz-Gorak gaitzirizkotan baititu bekhatoreak, eta gaixtaginei asperkunde bihurtuko baitiote.

        8. Zorionean, adiskidea ez da ezagun; eta zorigaitzean, etsaia ez da gordeko.

        9. Gizona zorionean, haren etsaiak ilhunduran; eta haren zorigaitzean, adiskidea da ageri.

        10. Behinere zure etsaia baithan sinhesterik ez har; ezen herdoilak kobrea bezala, jaten hari du bere tzartasunak.

        11. Eta guzia aphaldua, burua beheiti baloha ere, zaude erne, eta begira zaite haren ganik.

        12. Ez bezazu zure aldean ezar, eta ez bedi jar zure eskuinean, beldurrez-eta zure tokira itzulirik, bilha dezan zure jarlekhuaren hartzea, eta azkenean ezagut detzatzun ene hitzak, eta loth dakizun ene solasen mina.

        13. Nor urrikalduko da sugeak asiki duen xarmatzaileari, eta basabereetara hurbiltzen diren guziei? eta hala-hala da gizon gaixtoarekin uztartzen dena, eta haren bekhatuetan birundatua da.

        14. Oren bat egonen da zurekin; bainan erortzera egiten baduzu, etzaitu jasanen.

        15. Etsaiak eztitasuna derabilka ezpainetan; eta bere bihotzean zilhora zure arthikitzeko asmuak derabilzka.

        16. Etsaiak nigarra derabila bere begietan; eta artea atzeman ahal badeza, ezin aseko da zure odolez;

        17. Eta asturugaitzik gerthatzen bazaitzu, han lehenbizikorik hura atzemanen duzu.

        18. Etsaiak nigarrez derabila begietan, eta laguntza emateko itxuran, lurra zilhatuko darotzu oin-pean.

        19. Dardaratuko du burua, esku-zaflaka hariko da, eta asko elhe barraiatuz begithartea aldatuko du.

 

XIII. KAP.

        1. Bikhea ukituko duenak hartuko du haren khutsua; eta hanpuruthuarekin ihardukiko duenak hanpurustasuna soineratuko du.

        2. Bera baino handiagoarekin ihardukitzen duenak karga bat hartzen du bizkarrera. Eta ez izan zu baino aberatsagoaren lagunkhide.

        3. Zer ihardukimendu izan dezakete duphinak eta eltzeak? ezen koskatuko direnean, eltzea hautsiko da.

        4. Aberatsak bidegabea egin, eta larderiaka dabila; beharra aldiz, bidegabe jasanik, ixil dago.

        5. Ematen baduzu, hartuko zaitu; deusere ez duzunean, bazterrerat utziko zaitu.

        6. Ontasun balin baduzu, zurekin jarriko da mahainean, eta larrutuko zaitu; eta bera ez da zutaz khexu izanen.

        7. Premia bazaizkio, enganatuko zaitu, eta irria hortzetan, irrits emanen darotzu, solas onak emanez, eta erranen darotzu: Zeren beharra duzu?

        8. Bere barazkariekin xahutuko zaitu, eta bi edo hirur aldiz ahituko ditu zure ahalak; azkenean zutaz irri eginen du; eta gero ikhusten zaituenean, utziko zaitu eta burua dardaratuko du zure alderat.

        9. Jainkoari aphal zakizkio eta zaude haren eskuari iguri.

        10. Berautzu enganaturik zorokerian aphaltzetik.

        11. Ez aphal izan zure zuhurtasunean, beldurrez-eta zorokerian aphaldurik enganatua izan zaitezen.

        12. Handiagoak deitzen bazaitu, gibelerat egizu; ezen aria hortaz gehiago deithuko zaitu.

        13. Ez izan nabarmen, behaztopa beldurrez; eta ez jar haren ganik urrun, etzaitezen ahantzia geldi.

        14. Khidez khide harekin mintzatzen ez bara; sinhesterik ez eman haren elhe luzeei; ezen bere solas guzien artetik zure haztatzen hariko da; eta irria hortzetan, galdeginen darozkitzu gordeak daduzkatzun gauzak.

        15. Haren bihotz gogorrak idukiko ditu zure hitzak, eta ez darozkitzu guphidetsiko gaizkia eta burdinak.

        16. Goaita zuri! Atxikatzu zure beharriak erne; zeren galtzeko zoriarekin baitzabiltza.

        17. Haren solasak aditzean, berriz, ametsetan bezala ikhusatzu, eta zaude atzarririk.

        18. Zure bizi guzian maitha zazu Jainkoa, eta zure salbamendurako dei egiozu.

        19. Abere guziek beren idurikoak maite dituzte; gizon guziek ere orobat berak bezalakoak.

        20. Haragia bere idurikoari iratxikitzen da, eta gizona bera bezalakoarekin erkhidetzen.

        21. Otsoak noizbait iharduk baleza bildotsarekin, orobat gaixtaginak prestuarekin.

        22. Zer ihardukimen gizon sainduak duke zakhur batekin? edo zer khidetasun aberatsak beharrarekin?

        23. Basastoa mortuan lehoinaren puska; eta hala-hala beharrak aberatsen bazka.

        24. Nola jautsguratasuna hatsgarri baitzaio hanpurutsuari, hala gizon beharra aberatsei zaiote gaitzesgarri.

        25. Aberatsa khordokan, gogortzen dute bere adiskideek; aphala, berriz, erortzera dohanean, bere ezagunek berek anbiltzen dute.

        26. Aberats enganatuari asko laguntzaile; hanpuruskeriak erran baditu, badu edertzaile.

        27. Aphala enganatua da, eta bertzalde gaizkiak entzuten ditu; zuhurki mintzatzen bada, ez dute aditu nahi.

        28. Aberatsa mintza, eta guziak ixil, eta haren hitza zeruetaraino altxatzen dute.

        29. Beharra mintzatu, eta erraten dute: Nor da hori? eta behaztopatzen bada, anbilduko dute.

        30. Ontasunak on dira, kontzientzian bekhaturik ez duenarentzat; behartasuna guziz gaitz den bezala gaixtaginaren ahoan.

        31. Bihotzak gizonari aldatzen dio begithartea, edo onerat, edo gaixtorat.

        32. Lan izanen duzu eta nekhez khausituko bihotz onaren hatza eta begitharte ona.

 

XIV. KAP.

        1. Dohatsu gizona hitzaz bere ahotik erori ez dena, eta bere bekhatuaren erredurak khexatzen ez duena!

        2. Dohatsu arimako goibeldurarik ez duena, eta bere pheskizaz gabetua ez dena!

        3. Gizon dirukoi eta atxikiak deusetako ez du ontasuna, eta gizon bekhaiztiak zertako du urhea?

        4. Bere gogo guziz aberastasun metatzen zuzen-kontra hari direnak bertzeentzat biltzen du, eta bertze bat dostatuko da haren ontasunetan.

        5. Bere buruarentzat gaixto dena, bertze norentzat on izanen da? eta ez du bere ontasunetan gozorik hartuko.

        6. Deus ez da tzarragorik bere sabelari bekhaizten dena baino, eta hori da haren tzarkeriaren gaztigua.

        7. Ongia egiten badu, jakin eta nahi gabe egiten du; eta azkenean agertzen du bere tzartasuna.

        8. Bekhaiztiak tzarra du begia; bazterrerat ematen du begithartea, eta arbuiatzen bere arima.

        9. Ezin-asezkoa da dirukoiaren begia bere lehia tzarrean; ez da aseko bere arima iharraraziz ahi dezan arteo.

        10. Begi gaixtoa gaizkirat dago; jaramana ez da ogiz aseko, bainan bere mahainean eskasian eta ilhun egonen da.

        11. Ene haurra, zerbaiten jabe bazare, egiozu zure buruari ongi, eta Jainkoari eskain zatzu egokiak.

        12. Orhoit zaite herioa ez dela berankor, eta hobirateko erabakia agertua izan zaitzula; ezen mundu hunen erabakia da, heriotzez hilen dela.

        13. Hil aitzinean egiozu zure adiskideari ongia, eta zure indarren arabera hedatuz, beharrari emozu.

        14. Ez khen zure buruari egun oneko gozoak, eta emaitza oneko puskak ez utz galtzera.

        15. Ez othe diozkatzute bertzeei utziko zure nekhe eta lanen fruituak zortean zathitzera?

        16. Eman eta har zazu, eta zure arima saindu zazu.

        17. Hil baino lehen egizkitzu saindutasuneko eginkariak, ezik hilen herrian ez da jateko khausitzeko mengoarik.

        18. Haragi guziak xirphiltzen dira belharra bezala eta zuhaitz berdean muskiltzen den hostoa iduri.

        19. Batzu sortzen eta bertzeak erortzen dira; orobat da haragiaren eta odolaren iraulgia; bat akhaba, bertzea sor.

        20. Edozein lan ustelkizun azkenekotz iraungiko da, eta haren egilea harekin goanen da.

        21. Egintza ona, ontzat atheratuko da; eta egin duenak hartan izanen du ohore.

        22. Dohatsu gizona zuhurtasunean bizitzen dena, eta gogoa bere zuzentasunean alhatzen duena, eta bere baithan orhoitzen dena Jainkoa dagokoela begira!

        23. Jainkoaren bideez bere bihotzean ihardukitzen duena, eta haren gauza gordeetan aditzen dena; zuhurtziari jarraikitzen dena, hatzen ondotik dihoana iduri, eta haren bideetan gelditzen dena;

        24. Haren leihoetarik begira, eta atheetan aditzen dagoena;

        25. Haren etxearen aldean phausatzen dena; eta haren harrasietan hesaul bat sarthurik, bere etxola haren sahetsean eginen duena; eta hainaren onak behin-bethiko phausuan egonen dira haren etxolan.

        26. Bere haurrak ezarriko ditu haren gerizan, eta bere egonen da haren hegalen azpian.

        27. Haren gerizaren azpian berotik maldatua izanen da, eta haren ospean phausu hartuko du.

 

XV. KAP.

        1. Jainkoaren beldur denak eginen du ongia; eta zuzentasunaren jabe denak aurkhituko du zuhurtzia.

        2. Eta bidera hainari ethorriko zaio ama ohoratu bat iduri, eta hura hartuko du neskatxa batek senharra bezala.

        3. Biziko eta adimenduko ogiaz haziko du; zuhurtzia salbagarriaren uraz edaranen du; haren baithan gogortuko da, eta hura ez da khordokatuko.

        4. Eta zuhurtziak atxikiko du, eta hura ez da ahalketara eroriko; eta zuhurtziak altxatuko du bere lagunen baithan.

        5. Ahoa baldarnaren erdian idekiko dio; zuhurtziazko eta adimenduzko izpirituz betheko du; eta ozpezko soina jauntziko dio.

        6. Bozkarioa eta goiheretasuna metatuko ditu haren gainean, eta bethiereko izen baten ondore eginen du.

        7. Gizon zoroek ez dute zuhurtzia atzemanen, eta adimendutakoak bidera goanen zaizko; zoroek ez dute ikhusiko; urrun dago ezen hanpuruskeria eta zimarkhutarik.

        8. Gizon gezurtiak ez dira hartaz orhoituko, eta egiatiak harekin khausituko dira, eta ongi goanen dira Jainkoaren aitzinera hel ditezen arteo.

        9. Bekhatorearen ahoan laudorioa ez da eder;

        10. Zeren Jainkoa ganik heldu baita zuhurtzia. Alabainan zuhurtziaren aldean dago Jainkoarentzateko laudorioa, eta nasai izanen da fidel denaren ahoan eta hari ororen nausiak emanen dio.

        11. Ez erran: Jainkoaren gatik ez da zuhurtzia enekin; ezen Jainkoak higuin duena zuk ez egin.

        12. Ez erran: Jainkoak makhurrarazi nau; ezen gizon tzarrak ez dira harentzat premia.

        13. Jainkoak gaitzets du errebelamendu hatsgarria, zeina haren beldur direnentzat ez baita maithagarri izanen.

        14. Jainkoak hastapenetik egin izan zuen gizona, eta utzi zuen egitera iduritzen zitzaioenaren arabera.

        15. Bertzalde eman ziozkan lege eta manamenduak.

        16. Baldin bethi nahi baduzu egin haren gogarako dena eta manamenduak begiratu, hekiek zainduko zaituzte.

        17. Aitzinean ezarri darozkitzut ura eta sua: nahi duzunera heda zazu eskua.

        18. Bizia eta herioa, ongia eta gaizkia, gizonaren aitzinean dira; haren gogarako dena mana izanen zaio.

        19. Alabainan Jainkoaren zuhurtzia nihonerekoa da, eta ahalez hazkar da, oro geldiarterik gabe ikhusten dituelarik.

        20. Jaunaren begiak daude haren beldur direnen gainean, eta ezagutzen ditu gizonaren egintza guziak.

        21. Nihori ez dio manatu gaizkiaren egitea, eta nihori ez dio eman bekhatuaren egiteko eskua;

        22. Ezen haur fede-ukhatu eta ezdeusetako batzuen osteaz ez da lehiatsu.

 

XVI. KAP.

        1. Zure haur tzarrak berhatzen badira ere, ez bozkariorik har hekien baithan; atseginik ez har hekietan, Jainkoaren beldurra hekietan ez bada.

        2. Ez izan sinhesterik hekien bizian, eta ez begira hekien lanei.

        3. Alabainan bat hobe da Jainkoaren beldur dena, ezenetz mila haur tzar;

        4. Eta hobe da haurrik gabe hiltzea, haur tzarrak uztea baino.

        5. Gizon umo bakhar batek sortherria betheko du egoiliarrez, mortu eginen dira gaixtaginen eremuak.

        6. Ene begiak asko holako ikhusi izan du, eta oraino handiagorik ene beharriak entzun.

        7. Gaixtaginen baldarnan khaldatuko da sua, eta jendaki sinhestegabean khaldatuko da sepha.

        8. Beihalako diganteek ez dute beren bekhatuentzat othoitz egin; beren indarrean zuten sinheste, eta xahutuak izan dira.

        9. Jainkoak ez du guphidetsi izan Lot arrotz zagoen tokia, eta gaitzetsi izan ditu hango egoiliarrak beren solasetako hanpurukeria gatik.

        10. Etzaiote urrikaldu; eta, bere bekhatuetan hantzen zen jendaia hura oro galdu izan du;

        11. Eta hala-hala sei ehun mila oinezko, beren bihotzeko gogortasunean elkharretara bildu zirenak; eta bat, bertzeak bezala burugogor izatu balitz, sendagaila zitakeen bizirik athera balitz;

        12. Ezen harekin dira urrikalmendua eta hasarrea; ahaldun da barkhatzeko, eta badaki hasarrearen hedatzen.

        13. Nolakoa haren urrikalmendua, halakoa haren gaztigua; gizona bere eginen arabera juiatzen du.

        14. Gaixtagina bere harrapakerian ez da itzuriko; eta urrikalmendu hartzen duenaren jasankortasunak bere saria ez du berantetsiko.

        15. Urrikalpenezko egitate guziek batbederari eginen diote tokia, haren eginkariek merezitu arabera, eta haren erromeriako umatasunaren arabera.

        16. Ez erran: Jainkoaki gordeko natzaio, eta zeru gainetik nor orhoituko da nitaz?

        17. Populu handi hartan ez naiz ezagutua izanen; ezen erre arima zer da hainbertze kreaturen erdian?

        18. Hara non zerua eta zeruetako zerua, eta lezea, eta lurra oro, eta hekietan direnak, ikharan jarriko diren haren aitzinean;

        19. Mendi, mendixkak eta lurraren erroak lazturaz khordokatuko dira, Jainkoak begiratuko diotenean.

        20. Eta horien guzien erdian gizonaren bihotza zoratua dago; bainan Jainkoak ezagutzen ditu bihotz guziak.

        21. Nor da ordean haren bideak eta gizonaren begiak ezin-ikhusizko phesia ezagutuko dituena?

        22. Ezen haren obra hainitz gordeak dira; bainan nork erran haren zuzentasunezko egintzak? edo nork jasan hekiek? Alabainan barzuen ganik urrun da erabakia, eta guzien ikharpena akhabantzan izanen da.

        23. bihotza ttipitzen zaionak ezdeuskeriako gogoetak ditu, eta gizon umotasunik gabeak eta makhurrean dabilanak erhokeriazko gogoetak.

        24. Ene haurra, entzun nezazu; ikhasazu zure adimenduaren argitzen, eta ene solasei erne zaude zure bihotzean.

        25. Zuzenki emanen darotzut irakhaspena, eta bermatuko naiz zuhurtzia nolakoa den zuri erratera: eta ene solasei zaude zure bihotzean erne; nik izpirituko zuzentasunean erraten darozkitzut Jainkoak, hastetik bere egintzetan ezarri dituen indarrak, eta zintasunean ezagutarazten darotzut haren jakitatea.

        26. Jainkoak bere zuhurtzian antolatu ditu hastetik bere obrak, eta egin dituen ordutik berezi ditu hekietako aurkhintzak eta hekien hastapenak zein bere motaren arabera.

        27. Esleitu diotzate beren lanak bethikotzat; eta ez dira ez gosetu, ez nekhatu, ez baratu beren lanetarik.

        28. Bakhotxak ez du bere aldekoa hertsatuko mendeen mendetaraino.

        29. Ez izan Jaunaren hitzari sinhetsgogor.

        30. Gero Jainkoak lurrera begiratu du, eta bere onez bethe.

        31. Eta abere bizidun guziak ilkhiarazi ditu lurraren gainera eta berriz haren beraren barnera bihurtuko dira.

 

XVII. KAP.

        1. Jainkoak lurretik kreatu du gizona, eta bere idurira egin izan du.

        2. Eta berriz lurretara bihurrarazi du, eta bere araberako indarraz jauntzi du.

        3. Eman diozka hunenbertzeko egunketa bat eta muga, eta lurrean diren guzien gainean nausitasuna eman dio.

        4. Haren larderia ezarri du haragidun guzien baithan, eta gizona jarri da abere eta hegastinen nausi.

        5. Jainkoak lagun bat kreatu dio bere izatetik bera iduria; eman diozkate ezagutza, mihia, begiak, beharriak, bihotza, hekien bidez asmu egiteko; eta adigarriaren argiz bethe ditu.

        6. Hekietan kreatu du izpirituaren jakintasuna, hekien bihotza bethe du adimenduz, eta on-gaitzak erakhutsi diozkate.

        7. Bere begia ezarri du hekien bihotzen gainean hekiei erakhusteko bere egintzen handitasuna,

        8. Orok batean lauda zezaten haren izen saindua, hari ospe bihur bere sendagailez eta goraki aithor haren egintza handiak.

        9. Gainerako eman diote bizitzeko moldea eta biziaren legeaz premu egin ditu.

        10. Hekiekin egin du bethikotzat batasun, eta irakhatsi diozkate zuzenbidea eta bere erabakiak.

        11. Eta hekien begiak ikhusi ditu haren ospeko sendagailak, eta hekien beharriek izan dute haren mintzoaren aditzeko ohorea, eta harek erran izan dioete: Berautzue gaizki orotarik.

        12. Eta manatu ditu zein bere lagunaren arthaz.

        13. Hekien bideak haren aitzinean dira bethi; ez dira haren begiei gordeak.

        14. Jendaki bakhotxari buruko ezarri dio hotsemaile bat.

        15. Eta Israel egina izan da Jainkoaren zathi ageria.

        16. Eta hekien egintza guziak iguzkia bezala Jainkoaren aitzinean dira: eta haren begiak aldaratu gabe hekien bideei begira daude.

        17. Hekien tzartasunak ez ditu itzali Jainkoaren legeak, eta haren aitzinean dira hekien tzarkeria guziak.

        18. Gizonaren amoina zigilu bat bezala da Jainkoaren baithan, eta gizonak egin ongiaren eskerra zainduko du begi-ninia bezala.

        19. Eta azkenean Jainkoa jaikiko da, bakhotxari bere buruaren gainera emanen dio bere saria eta luphera bihurraraziko ditu gaixtaginak.

        20. Bainan urrikitan direnei zabaltzen diote zuzentasuneko bidea; gogortzen ditu ezin ihardukiz khordokan direnak, eta esleitu diote egia haren zathitzat.

        21. Bihur zaite jauna gana, eta utzatzu zure bekhatuak.

        22. Oithoitz egizu Jaunaren aitzinean eta guti zatzu behaztopabideak.

        23. Jauna gana bihur zaite; urrun zaite tzarkerietarik, eta minki gaitzets zazu hatsgarri dena.

        24. Ezagut zatzu zuzenbidea eta Jainkoaren erabakiak, zaude ezarria izan zaren bezala eta ez utz Jainko guziz goraren othoiztea.

        25. Mende sainduko alderat egizu, bizi direnekin eta Jainkoari aithor ematen diotenekin.

        26. Ez egon gaixtaginen makhurretan, hil aitzinean aithor bihur zazu. Deusere ez balitz bezala galtzen da hilen ganikako aithorra.

        27. Bizi zarelarik aithor bihur zazu, bizi eta sasual zarelarik bihur zazu, lauda Jainkoa eta ospe bihur haren urrikalpenez.

        28. Zeinen diren handiak haren urrikalmendua, eta barkhamendua haren ganat bihurtzen direnentzat

        29. Alabainan oro ez ditezke gizonen baithan izan, zeren gizasemea ez baita herioaren garai eta maltzurkeriaren ezdeustasunean lakhet baita.

        30. Zer da iguzkia baino argiagorik? eta-bada iraungiko da. Haragiak eta odolak asmatzen dutena baino zer da tzarragorik? eta hura jazarria izanen zaiote.

        31. Iguzkiak begiratzen dio zeru goretako indarrari, eta gizona ez da hauts eta lur baizik.

 

XVIII. KAP.

        1. Egundainotik bizi denak guziak batean kreatu ditu; Jainkoa bakharrik izaten da zuzentzat ezagutua, eta ezin-garhaituzko errege egonen da bethiren bethi.

        2. Nor daite gai haren egintzen errateko?

        3. Nork ezen ikharturen ditu harek egin sendagailak?

        4. Nork, berriz, ezagutaraziko du haren handitasunaren ahala? edo nor abiatuko da haren urrikalmenduaren erraten?

        5. Ez ditazke ez guti, ez berha, ez ardiets Jainkoaren sendagailak.

        6. Noiz-ere gizonak akhabatu baituke, orduan hasiko da; eta noiz-ere gelditu baititake, balditua egonen da.

        7. Zer da gizona eta zer da haren ahala? zer ongiz, edo zer gaizkiz da gai?

        8. Gizonen bizia, luzeena harturik ere, ehun urthetakoa da; hekien urthe aphurrak bethiko mendearen egunean hartuak dira hala-nola itsasoko ur-xorta bat, hala nola legar-izpi bat.

        9. Horren gatik Jainkoa igurikor da gizonen alderat, eta hekien gainera ixurtzen du bere urrikalmendua.

        10. Ikhusten du hekien bihotzen sendokeria gaixtoa dela, eta ezagutzen du hekien izpirituko deboiladura tzarra dela.

        11. Hargatik hekien baithan bethetzen du bere urrikalkortasuna eta erakhusten diote zuzenaren bidea.

        12. Gizonaren urrikalkortasuna, haren lagunaren gainera hedatzen da; Jainkoarena ordean haragi ororen gainera.

        13. Harek badu urrikalmendua, irakhasten eta kridantzatzen du, hala-nola artzainak bere arthaldea.

        14. Urrikari ditu haren urrikalmenduko irakhaspena hartzen dutenak, eta haren erabakien azpian lehiatuz jartzen direnak.

        15. Ene haurra, egiten duzun ongiarekin erantzuna ez nahasteka, eta zerbait ematen duzunean ez eratxik hitz gaixtoen atsekabea.

        16. Ihintzak ez othe du berria ematzen? hala-hala hitz gozoa emaitza baino hobea da.

        17. Solas hura ez othe da eman den onaren garai? bainan bat eta bertzea gizon prestuarekin dira.

        18. Zoroak saminki erantzuten du, eta ikhasigabearen emaitzak zitzorrarazten ditu begiak.

        19. Juiatu baino lehen, zuzentasuna aphain zazu zure baithan; eta mintzatu baino lehen, jakitatea bil zazu.

        20. Gaitzak jo baino lehen, sendakariaz zerbitza zaite; juiatu baino lehen, argi zazu zure burua, eta Jainkoaren aitzinean aurkhituko duzu begitharte.

        21. Gaitzak jo baino lehen, aphal zazu zure burua, eta eritasuneko orduan erakhutsazu zure bihurpena.

        22. Deusek-ere ez bezaitza traba othoitz egitetik bethi, eta ez izan herabe hil arteo zuzenbidean ibiltzeko; zeren Jaunaren sariak bethi guzian iraunen baitu.

        23. Othoitzaren aitzinetik aphain zazu zure arima, eta ez izan Jainkoaren frogatzen dabilan gizona iduri.

        24. Orhoit zaite azken eguneko hasarreaz eta orduaz zeintan batbederari emanen baitzaio bere bizitzearen araberako saria.

        25. Behartasunaz orhoit zaite nasaiziako egunean eta noharroinaren beharrez aberastasuneko egunean.

        26. Goizetik arratsera aroa aldatzen da, eta horiek oro tupustean egiten dira Jainkoaren begietan.

        27. Gizon zuhurra bethi beldurrean dago, eta bekhatuetako egunean begiratuko da nagitasunetik.

        28. Gizon xothilak ezagutzen du zuhurtzia, eta aithor bihurtzen dio hura aurkhitzen duenari.

        29. Gizon adimentutakoak beren hitzetan, zuhurki dabiltza berak; badute egiaren eta zuzenaren aditza, eta uria bezala ixurtzen dituzte erran-zaharrak eta erabakiak.

        30. Ez goan zure zalekerien ondotik, eta bazterrerat egizu zure nahikundetik.

        31. Zure arimako lehiak bethetzen baditutzu, zure burua eginen duzu zure etsaien bozgarri.

        32. Ez izan lakhet osteen erdian, ez-etare bilkhu ttipietan; ezen hutsa ardurakoa da hekietan.

        33. Ez eror behartasunera lukurutan mailegatuz, zarpan ez duzunean deusere; ezen hori zure biziaz bekhaitz izatea lizate.

 

XIX. KAP.

        1. Langile edalea ez da aberastuko, eta gauza ttipietan ezaxolatua dena, emeki emeki beharrera eroriko da.

        2. Arnoak eta emaztekiek behaztoparazten dituzte zuhurrak eta hobenduntzen adimendutako gizonak.

        3. Lilitxoei josten dena zabartuko da; ustelduraren eta haren puska bilhakatuko da; erakhutsia izanen da irakaskari handi bat bezala, eta haren arima khendua izanen da bizidunen liburutik.

        4. Sinhesbera dena, bihotz arinekoa da, eta beheitituko da; eta bere biziaren kontra bekhatu egiten duena, ergel batentzat idukia izanen da.

        5. Tzarkeriak bozten duena, desohoratua izanen da; kridantza higuin duenari laburtuko zaio bizia, eta elheketa higuin duenak ithoko du maltzurkeria.

        6. Bere arimaren kontra bekhatu egiten duenari urrikituko zaio; eta maltzurkerian lakhet dena, desohoratua izanen da.

        7. Ez errepika hitz gaixto eta gaitzigarria, eta etzaitzu bidegaberik ethorriko.

        8. Ez erran barnean duzuna ez adiskideari, ez etsaiari; eta balin baduzu hoben zerbait, ez ager;

        9. Ezen hainak entzunen eta begiz idukiko zaitu; eta zure hutsaren itsutzeko alegia egiten duelarik, gaitzirizkotan hartuko zaitu, eta hola jazarriko darotzu bethi.

        10. Entzun duzu hitz bat zure lagunaren kontra? itho bedi zure baithan, gogoari emanik etzaituela leherraraziko.

        11. Aditu elheaz ergela berehala erditzen da, hala-nola haur-minetan emaztekiak intzirak ezin iduk baitetzazke.

        12. Gizonaren ixterrean sarthua den gezia nola, zoroaren bihotzean elhea hala.

        13. Kridantza zazu zure adiskidea, beldurrez-eta ez duen entzun zer derasaten, eta erran dezan: Ez dut egin; edo egin balin badu, ez dadien bihur berriz egitera.

        14. Kridantza zazu zure laguna iratxikitzen dioten elheaz, zeren ez baitu erran beharbada; eta erran badu, ez dezan errepika.

        15. Kridantza zazu adiskidea; ezen maiz gerthatzen da hutsa.

        16. Ez sinhets elhe guziak; bada mihitik hutsegiten duena, bainan ez arimatik.

        17. Nor da alabainan mihitik hutsik egiten ez duena? Kridantza zazu laguna, larderiatu aitzinean.

        18. Eta Guziz-Goraren beldurrari emozu bide, zeren Jainkoaren beldurra baita zuhurtzia osoa; eta dauntza zuhurtzia huntan Jainkoaren beldur izatea, eta zuhurtzia osoan legearen bethetzea.

        19. Gaizkiaren egiteko jakitatea ez da zuhurtasuna, eta gaixtaginen umotasuna ez da adimendua.

        20. Bada tzartasun bat, gaitzespena bere baithan dadukana; eta zorokeria bada, zeina baita zuhurtzia eskas bat.

        21. Gizon zuhurtziaz xume, eta adimenduz eskas dena Jainkoaren beldurrarekin, hobea da ezenetz adimenduz nasai dena eta Guziz-Goraren legea hausten duena.

        22. Bada antze bat segura, eta bide gaixtokoa,

        23. Eta bada solas zina atheratzen duena egiaz mintzatuz. Bada gizona bere burua maltzurki beheratzen duena, eta zeinaren barnea zimarkhuz bethea baita.

        24. Bada beheramendu handirekin soberetaraino aphaltzen dena; eta bada begithartea beheititzen duena, eta gauza ezjakinari ez-ikhusiarena egiten dioena.

        25. Eta bere kalipu eskasak ez badu bekhatu egitera uzten, eginen du gaizkia, gaizki egiteko artea atzematen badu.

        26. Begira ezagun da gizona, eta bekhoz bekhotik ezagutzen da adimenduduna.

        27. Gorphutzeko jauntziak, hortzetako irriak, ibiltzeak erakhusten dute zer den gizona.

        28. Mokhorraren hasarrean bada gezurrezko kridantza bat, eta bada ustekeria bat, zeina ez baita ontzat ezagutua; eta bada gizona ixilik dagoena, eta hura umoa da.

 

XX. KAP.

        1. Zenbatez ez da hobe kridantzatzea, ezenetz hasarre gelditzea eta debekatzea barkhamendu eskatzetik hutsa aithortzen duena

        2. Ebakiaren lehia tzarrak gal balezo neskatxari lorea,

        3. Hala-hala egiten du bidegabezko juiamendua gaixtoki bihurtzen duenak.

        4. Zein on den urrikiaren erakhustea kridantzatua denean! Ezik hola berariazko bekhatuari itzurtzen zare.

        5. Bada gizon ixila, zuhur aurkhitua dena; eta bada higuingarria bere elhastre ahalkegabearen ariaz.

        6. Bada ixilik dagoena, solaseko aditzarik ez izanez; eta bada ixilik dagoena, jakinez noiz den ordu ona.

        7. Zuhurra hein bat egonen da ixilik; ergela ordean eta umogabea ez dira orduari begiratuko.

        8. Elhe hainitz derabilanak dainu eginen dio bere arimari, eta zuzenik gabe eskudantzia hartzoilea gaitzirizkotan eroriko da.

        9. Legegabeko gizona aitzinaz dihoa gaizkian, eta bere asmuak kaltetara bihurtzen zaizko.

        10. Bada emate bat deusetako ez dena, eta bertze bat bietan sariztatuko dena.

        11. Bada ospea gatikako beheramendua, eta bada aphaltasunaren bidez goratzen duena burua.

        12. Bada asko gauza merke berrerosten duena, eta hekiek zazpitan bihurtzen dituena.

        13. Zuhurrak solasean bere burua maithagarri eginen du; aldiz zoroaren eskerra urmariatuko da.

        14. Zoroak emana ez duzu deusetako izanen; ezen haren begiak zazpikhunak dira.

        15. Gauza guti emanen du eta iroi hainitz eginen; eta haren ahoa idekitzea, su-hartze bat da.

        16. Hulakoak egun ematen du maileguz, eta bihar galdatzen: higuingarria da holako gizona.

        17. Ergelak ez du izanen adiskiderik, ez-eta haren ongiek eskerrik;

        18. Ezen haren ogia jaten dutenek mihi gezurtia dute. Zenbatetan eta zenbatek irriz jokhatuko duten!

        19. Ez du alabainan adimendu zuzenarekin ematen iduki behar zukeena, eta orobat iduki behar etzukeena.

        20. Mihi gezurtiaren erorikoa da galtzadaren gainera erortzen den gizona iduri; hala-hala gaixtaginak eroriko dira laster.

        21. Gizon morrokoa da khondera alfer bat gizon ikhasigabeen ahoan izaten ohi den bezala.

        22. Ergelaren ahotik solas zuhurra ez da ongi hartzen, zeren ez baitu bere orduan erraten.

        23. Bada gizona bekhatutik begiratzen dena ahal eskasez, eta phausuan tirriatuko dena.

        24. Bada ahalkearen ariaz bere arima galtzen duena, eta gizon umogabe baten gatik galduko du; nor-nor-den begiratzen duelakotz, galduko du bere burua.

        25. Bada bere adiskideari ahalkearen ariaz agintzen duena eta hura etsaitzat irabazten du urrurik.

        26. Gezurra gizonaren baithan laido itsusia da, eta usu da gizon makhurren ahoan.

        27. Bethi gezurrez mintzo den gizona baino hobe da ohoina; bainan galpena izanen da bien primantza.

        28. Gizon gezurtien bizia ohoregabea da; eta beren ahalkeria, baratu gabe jarraikitzen zaiote.

        29. Zuhurrak bere buruari on ekhartzen dio bere solasez, eta gizon umoa handien gogarako izanen da.

        30. Bere lurra lantzen duenak goratuko du bihi murrua, eta zuzenari bere bidea ematen dioenak bere burua du goratuko; aldiz handien gogarako denak tzarkeriari ihes eginen dio.

        31. Dohain, emaitzek itsutzen dituzte juieen begiak; eta mututzen balira bezala, ahoan bazterrerat demate gaztigua.

        32. Zuhurtzia gordea eta ikhusten ez den dirutzea, zertako dira on bata eta bertzea?

        33. Bere antzegabetasuna gordetzen duenak gehiago du balio ezenetz bere zuhurtasuna gordetzen duen gizonak.

 

XXI. KAP.

        1. Ene haurra, egin duzu bekhatu? ez abia berriz; bainan othoitz egizu lehenekoentzat, izan dakizkitzun barkhatuak.

        2. Bekhatuari ihes-egiozu sugeari bezala; eta hurbiltzen bazaizkio, harrapatuko zaitu.

        3. Haren hortzak dira lehoinaren hortzak iduri; gizonen arimak hiltzen dituzte.

        4. Bekhatua da ezpata bi aldeetarik zorroztua; harek egin sakhientzat sendatzerik ez da.

        5. Larderia, irainek urmariatuko dituzte ontasunak, eta hanpuruzkeriak urtharaziko du etxerik aberatsena; hola xahutuko da hanpurutsuaren ontasuna.

        6. Beharraren ahotikako othoitza Jainkoaren beharrietaraino helduko da, eta justizia ethorriko zaio laster.

        7. Kridantza higuin duena bekhatorearen hatzen gainean dabila; eta Jainkoaren beldur dena bere baithan sarthuko da.

        8. Botheretsua urrunera ezagun da bere mihi ausartetik, eta zuhurrak badaki haren ganik itzurtzen.

        9. Bertzeen gostuz bere etxea egiten duenak iduri du neguan bere harriak biltzen dituena.

        10. Bekhatoreen bilduma da arkola-meta bat bezala; suko garra izanen da hekien akhabantza.

        11. Bekhatoreen bidea harriz bardindua da, eta buruan ifernua, ilhunbeak eta oinhazeak.

        12. Zuzentasuna begiratzen duenak idukiko du haren aditza.

        13. Jainkoaren beldurraren azken burua, zuhurtasuna eta adimendua.

        14. Ongian zuhur ez dena ez da jakintsun eginen.

        15. Bada, berriz, zuhurtzia bat gaizkian nasai dena; eta adimendua ez da uherdura den tokian.

        16. Zuhurraren jakitatea da gaindi dohan ura bezala, eta haren erranak bizitzeko ithurriak bezala iraunen du.

        17. Ergelaren bihotzak iduri du untzi hautsi bat, eta zuhurtziarik batere ez du idukiko.

        18. Edozein solas zuhur entzun dezan gizon argituak, laudatuko eta bere baithara bilduko du. Atseginzaleak aditzen du; ez du gogarako, eta gibelerat arthikiko du.

        19. Ergelaren solastantza da bidean haxe bat bezala; ezen adimendutsuaren ezpainetan aurkhitzen da esker ederra.

        20. Gurbilaren ahoa da baldarnetan bilhatua, eta gogoan erabiliko dituzte haren hitzak.

        21. Nola etxe urratu bat, ergelarentzat hala da zuhurtzia; eta zoroaren jakitatea da ezin-erranezko solasketa bat.

        22. Irakhasmena da erhoarentzat zangoetan oin-burdinak bezala, esku eskuinean ukharai-burdinak bezala.

        23. Ergela, irri egitean karkaraka dago; zuhurrak aldiz doidoia ixilik irri egiten da.

        24. Irakhasmena umoarentzat da urhezko edergailu bat, eta esku-muthurreko bat bezala eskuineko besoan.

        25. Ergelaren oina errexki sartzen da hauzoaren etxean, eta gizon jakina herabe da botheretsuarentzat.

        26. Zoroak etxera leihotik begiratuko du; gizon ikhasia ordean kanpotik egonen da.

        27. Gizonaren erhokeria da athetan entzuten egotea, eta gurbilari desohore izanen zaio.

        28. Gurbil ez direnen ezpainek erasiko dituzte zorokeriak; bainan umoen solasak balantzetan phisatuak izanen dira.

        29. Ergelek ahoan dute bihotza, eta zuhurrek ahoa bihotzean dute.

        30. Gaixtaginak madarikatzen duenean debrua, bere burua madarikatzen du.

        31. Salhatariak lizunduko du bere arima, eta orotaz hatsiatua izanen da; eta harekin dagoena higuingarri izanen da; gizon ixil eta adimendutsua ohoratua izanen da.

 

XXII. KAP.

        1. Nagia lohizko harriz izanen da harrikatua, eta guziek arbuioka mintzatuko dira hartaz.

        2. Idi-gorotzez harrikatuko da nagia; eta hura ukituko duten guziek iharrosiko dute eskua.

        3. Seme ikhasigabea izanen da bere aitaren ahalkagarri; alaba, berriz, eginen da haren arbuiagarri.

        4. Neskatxa gurbila primantza bat izanen da bere senharrarentzat; ezen ahalkagarria dena burhasoaren desohoragarri atheratuko da.

        5. Emazteki kopetatuak aita eta senharra ahalketara arthikiko ditu eta gaixtaginen bethe izanen da; aldiz, batak eta bertzeak erdeinatuko dute.

        6. Deithorean musika, destenorereko solasa; azotea eta irakhaspena, tenore orotan zuhurtzia.

        7. Ergel baten irakhasten hari denak iduri du eltze hautsi osatzen hari dena.

        8. Entzuten ez duenari solas ematen duenak iduri du lo gogorretik atzarrarazten hari dena.

        9. Zuhurtziaz zoroari mintzo denak lo dagoenari solas ematen du; eta solasa akhabatu denean, hunek ihardetsiko du: Nor da hau?

        10. Hilaren gainean nigar egizu, ezen iraungi da haren argia; eta zoroaren gainean egizu nigar, ezen iraungi da haren adimendua.

        11. Nigar gutiago egizu hilaren gainean, phausua hartu duelakotz;

        12. Alabainan gaixtaginaren bizi tzarra, ergelaren heriotzea baino areagoa da.

        13. Zazpi egunez dirau hilaren deithoreak; ergelarenak ordean eta gaixtaginarenak, hekien bizitzeko egun guziez.

        14. Zoroarekin ez hainitz mintza, eta erhoarekin ez ibil.

        15. Begira zaite haren ganik, nahigaberik ez dezazun izan; eta etzare haren bekhatuaz khutsituko.

        16. Aldara zaite haren ganik, eta aurkhituren duzu phausua, eta haren erhotasunetik ez duzu atsekaberik bilduko.

        17. Zer da beruna baino dorpheagorik? eta zoroak bertze izenik othe duke zoroa baizik?

        18. Jasaiteko errexago dira legarra, gatza eta burdina-mokhorra, ezenetz umogabea, ergela eta gaixtagina.

        19. Etxe baten asentuan lothua den zurezko lokharria ez da deslothuko; hala-hala da bihotz bat kontseiluaren asmuan gogortua.

        20. Adimendutsuaren gogoak ez du nihoiz amor eginen beldurraren gatik.

        21. Nola bizkarretan hesaulek eta mortero gabeko harrasiek ez baitute haizearen aitzinean iraunen,

        22. Hala-hala ere zoroaren bihotz iziperak bere gogoetetan ez dio beldurraren oldarrari ihardetsiko.

        23. Nola bihotz ikharatia ergelaren gogoetetan ez baita nihoiz lotsatzen, hala Jainkoaren manamenduetan dagoena, bethi gogor egonen da.

        24. Begia sistatzen duenak nigarra derakhar, eta bihotza sistatzen duenak minberatasuna jauzarazten du.

        25. Xoriei harria arthikiko duenak haizatuko ditu; hala-hala adiskideari irain egiten dioenak ere adiskidantza urratzen du.

        26. Adiskidearen gainera ezpata athera bazineza ere, ez etsi; bada ezen oraino bihurbide.

        27. Zure ahoa gordinki ideki bazinaro ere zure adiskideari, ez lotsa; oraino ezen bada antolabide, ez bazare sarthu irain, iroi, eskarnio, gauza gorde salhatze eta sakhi maltzurretan; horiek orok ihes igorriko dute adiskidea.

        28. Zaude fidel adiskideari beharrak jotzen duenean, zorion dukeenean ere boztea gatik harekin.

        29. Fidel zaudezkio atsekabeetako orduan, haren primantzan ere izatekotzat haren primukhide.

        30. Labetik suko bafada eta khea garra baino lehen ilkhitzen dira, eta odola baino lehen burho, irain, dixiduak.

        31. Ez naiz ahalke izanen adiskideari agur egiteko; ez naiz haren aitzinean gordeko; eta haren eskutik heldu bazait gaizkia, egarriko dut.

        32. Adituko duten guziak, beren buruak haren ganik zainduko dituzte.

        33. Nork emanen dio ene ahoari zaintzaile bat, eta zigilu segur bat ezarriko ene ezpainen gainean, hekien bidez eror ez nadin, eta ene mihiak ez nezan gal?

 

XXIII. KAP.

        1. Jauna, ene aita eta ene biziaren nausia, ez nezazula utz ene mihi, ezpainen eragindurara, eta ez benezazu utz hekien bidez erortzera.

        2. Nork emanen dio ene gogoari kridantza eta ene bihotzari zuhurtziaren irakhasmena; hekien jakin eskaskerietan ez nezaten guphidets, eta hekien hutsak ez ditezen ager,

        3. Eta beldurrez ene jakingabetasunak bera, ene hobenak usu, eta ene bekhatuak murruka ditezen, eta eror nadien ene ixterbegien aitzinean, eta ene etsaia boz dadien ene gainean?

        4. Jauna, ene aita, eta ene biziaren Jainkoa, ez nezazula utz hekien gogara.

        5. Ez eman niri begietako burgoitasuna, eta zalekeria guziak urrun zatzu ene ganik.

        6. Khen zatzu ene ganik sabeldarraiokeria guziak, haragikoikeriako lehiek ez benezate har, eta ez nezazula utz arimako ezaxolakeriari eta ahalkegabetasunari.

        7. Haurrak, adi zazue mihiaren irakhaspena, eta hau begiratuko duena ez da ahotik galduko, ez-etare egitate tzarretan behaztopatuko.

        8. Bekhatorea bere hutsalkeriatik izanen da harrapatua; eta beren ahoak behaztoparaziko ditu hanpurutsua eta mihi gaixtoa.

        9. Zin arthikitzen ohi ez bedi zure ahoa; ezen hartarik dathortzi asko eroriko.

        10. Jainkoaz alatzea, berriz, usu izan ez bedi zure ahoan, eta ez erabil sainduen izenak zure solasetan, zeren hortaz ez baitzare garbi izanen;

        11. Ezik nola maiz estiran ezartzen den gathibuari ez baitzaizkio ubeldurak goaten; hala orotan zin egiten eta alatzen han dena ez da bekhatutik xahu izanen.

        12. Zin arthikitzen ardura hari den gizona, tzarkeriaz betheko da, eta zauriak ez dira haren etxetik ilkhiko.

        13. Hitza jaten badu, bekhatua haren gain izanen da; eta ukhatzen badu, bietan egiten du bekhatu.

        14. Eta zin alferra egin badu, ez da hobengabetzat atheratuko; ezen zor zaioen sariaz betheko da haren etxea.

        15. Bada bertze hizkuntza bat herioaren parrean jartzen dena; hura ez bedi khausi Jakoben primantzan.

        16. Alabainan jainkotiarrek halakoak beren ganik urrun khenduko dituzte, eta ez dira bekhatuan ihauskatuko.

        17. Hizkuntza makhurrei ohi ez bedi zure ahoa; ezik hekietan bada bekhatu den gauza.

        18. Orhoit zaite zure ait-amez; ezen handien artean zare;

        19. Beldurrez-eta Jainkoak ahantz zaitzan hekien aitzinean, eta hekiekilako zure trebetasunaz ergeldurik, laido jasan, sorthu ez bazine nahiago izan eta zure sortzeko eguna madarika dezazun.

        20. Solas tzarretan ohitua den gizonak, bere bizi guzian ez du mintzatzen ikhasiko.

        21. Bi jende-motek dute bekhatua nasai, eta hirugarrenak derakhar hasarrea eta galpena.

        22. Khaldan den sua bezalako arima suharra ez da hilen zerbait iretsi arteo.

        23. Bere haragiko zalekerietan galdua den gizona ez da baratuko sua bitz dezan arteo.

        24. Gizon andrekoiari edozein ogi gozo zaio; bekhatu egiten ez da unhatuko azkeneraino.

        25. Bere ohetik bertzeenera iragaiten den gizonak arbuiatzen du bere arima, dioelarik: Nork ikhusten nau?

        26. Ilhunbeak inguruan ditut, harrasiek itzaltzen naute, eta nihork ez darot begiratzen: noren izanen naiz beldur? Guziz-Gora ez da ene bekhatuez orhoituko.

        27. Eta Jainkoaren begiak oro ikhusten dituela ez du ezagutzen, zeren horrelako gizon-beldurrak eta gizonen hekien beldurrak khentzen baitiote Jainkoaren larderia.

        28. Ez du ezagutzen Jainkoaren begiak hainitzez argiagoak direla iguzkia baino, inguruka begira daudezela gizonen bide guziei, ondar-lezeei eta gizonen bihotzetako zokho gordeenei.

        29. Alabainan Jainko Jaunaz ezagutuak ziren oro, krea zetzan aitzinean, eta egin dituen ondoan orobat ikhusten ditu guziak.

        30. Baina hiriko plazetan izanen da gaztigatua, eta zaldinoa bezala ihes igorria, eta gutien ustean atzemana.

        31. Eta guzientzat laidagarri izanen da, zeren ez duen ezagutu Jainkoaren beldurra.

        32. Orobat izanen da bere senharra uzten duen emaztekia, eta bertzeen ganikako ondorea ematen duena;

        33. Ezen lehenbizikorik ez da Guziz-Goraren legean sinhesdun izan; bigarrenekorik bere senharraren aldera bekhatu egin du; hirugarrenekorik bertzeekin khutsatu da, eta bertze gizon baten ganik izatu ditu haurrak.

        34. Eta atheratuko dute baldarnaren aitzinera eta bilhatzeak eginen dira haren haurren gainean.

        35. Errorik ez dute atheratuko haren haurrek, eta fruiturik ez dute emanen haren adarrek.

        36. Madarizionetan utziko du bere orhoitzapena, eta ez da haren laidoa ezeztaturen.

        37. Eta gelditu direnek ezagutuko dute deusere ez dela hoberik Jainkoaren beldurra baino, deusere gozoagorik Jaunaren manamenduei begiratzea baino.

        38. Ospe handia da Jaunari jarraikitzea; ezen haren ganik dathor biziaren luzetasuna.

 

XXIV. KAP.

        1. Zuhurtzak bere burua du laudaturen, eta harturen du Jainkoa baithan ohore, eta bere populuaren erdian ospe.

        2. Guziz-Goraren bilkhuan idekiko du ahoa, eta haren armadaren aitzinera ilkhiren da ospetan.

        3. Izanen da bere populuaren erdian goretsia, eta sainduen baldarnan ederretsia.

        4. Laudorio izanen du hautetsien ostean, eta benedikatua izanen da benedikatuak direnen erdian, dioelarik:

        5. Ni Guziz-Goraren ahotik ilkhi naiz, kreatura guziak baino lehen sorthua.

        6. Nik sortharazi dut zeruetan argi bat ezin-iraungizkoa, eta inguratu dut lur guzia lanbro batez bezala.

        7. Hergoretan dut ene egoitza eta hedoiezko habean ene tronua.

        8. Egin dut neronek zeruko ingurua, sarthu izan naiz ondar-lezeetan, ibili naiz itsasoko uhinen gainean.

        9. Jarri izan naiz lurreko toki guzietan, eta populu guzien erdian,

        10. Eta buruzagitasuna izatu dut jendaki orotan.

        11. Ene indarraz oin-pean ibili ditut handi-ttipi guzien bihotzak; eta horietan orotan bilhatu dut phausa-lekhu bat, eta Jaunaren primantzan egin dut ene egoitza.

        12. Orduan ororen kreatzaileak manatu nau eta mintzatu zait; eta ene tabernaklean phausatu da ni kreatu nauena;

        13. Eta erran izan darot: Jakoben baithan egizu zure egoitza, Israel izan bedi zure primantza, eta ene hautetsien baithan arthikatzu erroak.

        14. Hastapenetik eta mendeak baino lehen izan naiz kreatua, mende orotan izanen naiz, eta egoitza sainduan Jaunaren aitzinean haritu naiz ene eginbideetan.

        15. Eta horreletan finkatua izan naiz Sionen, eta halaber aurkhitu dut hiri sainduetsian ene phausua, eta Jerusalemen da ene botherea.

        16. Eta erroak egin ditut populu ohoratuan, eta haren primantza ene Jainkoaren primantzan da, eta ene egoitza saindu guzien baldarnan.

        17. Altxatu naiz zedroa Liban gainean eta ziprea Siongo mendian bezala;

        18. Altxatu naiz palmondoak Kadesen eta arrosak Jerikon bezala;

        19. Altxatu naiz olibondo ederra bazterretan eta alboa bide-sahetsean ur-hegian bezala.

        20. Usaina eman dut hala-nola zinamomak eta baltsamu urrindunak; usainik gozoena erran dut mirra hautak bezala.

        21. Usainztatu dut ene egoitza hala-nola estoraksak, galbanoak, onizak, aloesak eta isentsu sistatugabeak, eta ene usaina nahastekatua ez den baltsamuarena bezalakoa da.

        22. Tirrimintin-ondoak bezala hedatu ditut ene adarrak, eta ene adarrak ohorezko eta eskerrezko gandoak dira.

        23. Mahats-ondoak bezala eman dut usain gozoa, eta ene loreak ohorezko eta aberastasuneko fruituak dira.

        24. Maithakunde ederraren, beldurraren, ezagutzaren eta igurikitza sainduaren ama naiz ni.

        25. Ene baithan da bidearen eta egiaren esker guzia; ene baithan biziaren eta berthutearen igurikitza guzia.

        26. Zatozte ene gana, ene lehia duzuen guziak, eta bethe zaitezte ene ganikako fruituez;

        27. Ezen ene izpiritua gozoa da eztiaren garai, eta ene primantza gozoa da ezti eta breskaren gainetik.

        28. Ene orhoitzapena helduko da mendeetako gizaldietara.

        29. Ni jaten nautenak, gose izanen dira oraino; eta edaten nautenak, oraino egarri.

        30. Ni entzuten nauena ez da ahalketan eroriko, eta ene eragindurarekin lanean hari direnek ez dute bekhaturik eginen.

        31. Ni argitara atheratzen nautenek izanen dute bethiereko bizia.

        32. Hau guzia da bizitzeko liburua, Guziz-Gorarekilako batasuna eta egiaren ezagutza.

        33. Moisek ekharri du legea zuzentasuneko manamenduekin, Jakoben etxeari primantza hitzematen eta Israeli agintzak egiten diozkana.

        34. Jainkoak Dabid bere zerbitzariari agindu dio haren ganik ilkhiaraziko duela errege guziz botheretsua, eta ohorezko tronuan bethi guzian jarria izanen dena.

        35. Harek hedatzen du zuhurtzia, hala-nola Phisona gaindi baitoha, hala-nola Tigrisa fruitu berrien aroan;

        36. Harek hedatzen du adimendua, hala-nola Ufratak gaindi egiten baitu; hura hedatzen da, Jordanea uztaroan bezala;

        37. Harek igortzen du irakhaspena argia bezala, eta agertzen da Jehona mahats-biltzetako tenorean bezala.

        38. Harek lehenbizikorik osoki ezagutu du zuhurtzia, eta hebainagoak ez du barrenduren.

        39. Alabainan haren gogoeta hedatzen da itsasoa baino urrunago, eta haren asmua jausten lezea baino beherago.

        40. Nik, zuhurtziak, ixuri ditut hibaiak;

        41. Ni parabisutik ilkhi naiz, uhar gaitz baten bidea hibaitik bezala, hibaiaren erreka bezala, ixtuna bezala.

        42. Erran dut: Hezatuko dut landareetako ene baratzea, eta aseko dut ene sorhoko belharra.

        43. Eta huna non ene erreka handitu den eta ene hibaia itsasoa iduri egin den;

        44. Zeren ene irakhaspena guzien gainera argiaraziren baitut, hala-nola goizeko argia, eta hura hedatuko dut urruneraino.

        45. Sarthuko naiz lurraren barnealde guzietara, begiz joko ditut lo daudezen guziak, eta argituren ditut Jaunaren baithan beren igurikitza dadukaten guziak.

        46. Hedaturen dut oraino profezia bezalako irakhaspen bat; hura utziren diotet zuhurtasuna bilhatzen dutenei, eta hekien iraulgietarik ez naiz baraturen mende saindua arteo.

        47. Ikhusazue ez naizela enetzat bakharrik lanean haritu, bainan-bai egia bilhatzen duten guzientzat.

 

XXV. KAP.

        1. Ene gogoak lakhet du hirur gauzetan, zeinak Jainkoaren eta gizonen aitzinean onhetsiak baitira:

        2. Anaien arteko bihotz-batasuna, hurbilekoen amodioa, eta senhar-emazte elkharren artean ongi heldu direnak.

        3. Hirur mota dira ene arimak higuin dituenak; eta hainitz dorphe zaizkit hekien biziak:

        4. Erromes hanpurutsua, aberats gezurtia eta gizon-zahar ergel eta zoroa.

        5. Gaztean bildu ez duzuna, nola aurkhituren duzu zahartzean?

        6. Zein eder den ile zurietan adimendua, eta zaharretan umotasunaren ezagutza!

        7. Zuhurtzia zeinen den eder adin handitakoetan, ezagutza eta argitasuna handi-mandietan!

        8. Zaharren khoroa da jakitate handia; eta hekien ospea, Jainkoaren beldurra.

        9. Bederatzi gauza handietsi ditut bihotza nabarmentzen ez dutenak, eta hamargarrena ahal bezain ongi erranen daroet gizonei.

        10. Gizon bat bere haurretan bere gozoa aurkhitzen duena, eta bizi delarik bere etsaiak xahutuak ikhusten dituena.

        11. Dohatsu gizona emazte adimendutakoarekin bizi dena, bere mihiaz erori ez dena, eta beraren dina ez direnen azpiko ez dena!

        12. Dohatsu haina, zeinak egiazko adiskide bat atzeman baitu eta zuzenbidea aiphatzen baitio entzuten duen beharri bati!

        13. Zein den handi zuhurtzia eta jakitate aurkhitu dituena! Bainan Jaunaren beldur dena baino handiagorik ez da.

        14. Jaunaren beldurra ororen gainean jarria da.

        15. Dohatsu gizona, zeinari emana baitzaio Jainkoaren beldurra izatea! Hura duena nori erkha daiteke?

        16. Jainkoaren beldurra da haren amodioaren hastapena; sinhestearen hastapena, berriz, eratxiki behar zaio.

        17. Zauririk handiena da bihotzeko ilhundura eta gaitzik handiena, emaztekiaren aixtakeria.

        18. Jasankizunago da edozein zauri, bihotzeko zauria baino;

        19. Edozein tzartasun, emaztekiarena baino;

        20. Edozein atsekabe, gaitzesleen ganikakoa baino;

        21. Edozein aspertze, etsaien ganikakoa baino.

        22. Ez da buru gaixtorik sugearena gaihentzen duenik;

        23. Eta ez da sepharik emazteki onena garaitzen duenik. Lakhetago izanen da lehoin, erainsugeekin egotea, ezenetz emazte gaixtoarekin egotea.

        24. Gaixtakeriak emaztekiari bihurrikatzen dio begitharte guzia; ilhuntzen dio ahurpegia hartzarena iduri, eta zurdatz bat bezala agerrarazten du.

        25. Haren senharrak bere kuintak egiten ditu bere ahaideetan; eta aditzean, ixilttorik dago hasbeherapenez.

        26. Edozein gaixtakeria eztia da emaztekiaren gaixtakeriaren aldean; beren pharte eror bekiote bekhatoreei.

        27. Nola patar legartsu bat zaharraren oinentzat, hala emazte mokokaria bakezko gizonarentzat.

        28. Ez begira emaztekiaren ederrari, eta emaztekiaz ez gutizia ederra delakoan.

        29. Emaztekiaren sepha, ozartasuna eta ahalkegabekeria handiak dira.

        30. Emazteak balin badu nausitasuna, izkinaka dago bethi bere senharrari.

        31. Emazte gaixtoa da bihotz zaphagarri, begitharte ilhungarri eta bihotzeko zauri.

        32. Bere senharrari gozorik ematen ez dioen emaztea da haren eskuen herbalgarri eta belhaunen hebaingarri.

        33. Emaztekiaren ganik ethorri da bekhatuaren hastapena, eta harek hilarazten gaitu oro.

        34. Ez eman urari biderik den ttipiena ere; ez-eta emazte gaixtoari ilkhitzeko eskurik.

        35. Ez badabila zure eskupean, ahalkea emanen darotzu zure etsaien aitzinean.

        36. Berez zazu zure ganik, ez dadientzat bethi zutaz gaizki balia.

 

XXVI. KAP.

        1. Dohatsu emazte onaren senharra! Ezen bikhunduko da haren urtheen nonbrea.

        2. Senharraren gozoa da emazte indarduna, eta haren bizitzeko urtheak bakean iraganaziren ditu.

        3. Emazte ona, zathi ona; Jainkoaren beldur direnen zathitzat gizonari emana izanen zaio bere egintza onen sari.

        4. Izan ditezen aberats edo behar, bihotza on izanen dute, eta noiz-nahi hekien begitharteak goihere izanen dira.

        5. Hirur gauzen beldur izan da ene bihotza, eta laugarrenekoan harritu da ene begithartea:

        6. Hiri baten gaitzirizkoa, populu baten jauztea,

        7. Eta gezurrezko eratxikimendua, oro heriotzea baino latzagoak direnak;

        8. Bainan emazte bekhaiztia da bihotzeko oinhaze eta atsekabea.

        9. Emazte bekhaiztiaren mihia azote bat da, orori bere arranguren egiten hari dena.

        10. Idi-uztarri khordokaria nolako, emazte gaixtoa ere halako; hura dadukanak iduri du harrobiari lothu dena.

        11. Emazte hordikoia, hasarre eta laido bidea da, eta haren itsuskeria ez da gordeko.

        12. Emaztekiaren barraiadura ezagutuko da haren begietako harrotasunetik eta bekhurundetik.

        13. Bera gibelatzen ez den alaba zain zazu ongi, beldurrez-eta balia dadien atzeman aurginaz.

        14. Zaude erne haren begietako harrokeriari, eta ez harri zutaz axolarik ez badu.

        15. Bidaiari egarrituak bezala, ithurriari idekiko dio ahoa; edanen du hurbileko ur guzietarik; phaldo guzien aldean jarriko da, eta gezi guziei idekiko diote bere gezi-untzia, leher egin dezan arteo.

        16. Emazte xintaren eskerra izanen da haren senharraren gozoa, eta gorituko ditu haren hezurrak.

        17. Emaztekitasuna Jainkoaren dohain bat da.

        18. Emazteki adimendutsu eta ixilak, parerik ez du holako jende ongi ikhasiak.

        19. Emazte saindu eta garbia grazia bat da, grazia guzien gainekoa.

        20. Ez da, berriz, diru-munthoinik arima xahuaren aldean ezartzekorik.

        21. Nola baita munduarentzat Jainkoaren hergoretan jaikitzen iguzkia, hala emazte onaren begithartea da bere etxearen berregingarri.

        22. Kriseluak gandereilu sainduan bezala, argitzen du begitharteko goiheretasunak adin onean.

        23. Urrezko habeak zilharrezko oinen gainean bezala, gothor dago emazte bizitorea bere oinen gainean.

        24. Asentuak harri sendoaren gainean bethikotzat diren bezala, Jainkoaren manamenduak hala daude emazte sainduaren bihotzean.

        25. Bi gauzek eman diote ene bihotzari atsekabe, eta hirugarrenean jauzi zait sumindura:

        26. Gizon gerlari, beharrez iraungitzen dena, gizon zuhur arbuiatua,

        27. Eta zuzenbidetik makhurrera iragaiten dena: hau ezpataren ahoarentzat berezi du Jainkoak.

        28. Bi gauza agertu zaizkit galmentatsu eta gaitz: tratularia nekhez gabetuko da legearen alderako ezaxolakeriaz; eta ostalera ez da ezpainen bekhatuetarik garbi egonen.

 

XXVII. KAP.

        1. Behartasunaren gatik asko egin dira hobendun, eta aberastea bilhatzen duenak legetik baztertzen ditu begiak.

        2. Nola ziri bat sartzen baita harri arteka baten erdian, hala bekhatua tinkatua dago sal-erosgoen artean.

        3. Hobena hobendunarekin izanen da xahutua.

        4. Baldin ez bazare Jainkoaren beldurrari hazkarki lothua egoten, laster izanen da zure etxea eragotzia.

        5. Nola bahea higituz herrautsa geldituko baita, hala duda-mudak gizonaren gogoetetan.

        6. Labeak frogatzen ditu baxeragilearen untziak, eta hesturaren frogapenak gizon zuzenak.

        7. Nola zuhaitzari eman lana agertzen baita haren fruitutik, hala gizonaren bihotzeko asmuak haren solasetarik.

        8. Ez lauda gizona mintzatu den baino lehen, ezik solasa da gizonen frogabidea.

        9. Zuzenbideari bazarraizkio, aurkhituren duzu; ohorezko soin bat bezala jauntziko duzu; harekin egonen zare; gerizaturen zaitu bethi; eta oro agertuak izanen diren egunean laguntza segur bat aurkhituren duzu.

        10. Xoriak beren idurikoetara biltzen dira, eta egia bihurtzen da hartazko eginkariak derabilzkatenetara.

        11. Nola lehoina bethi zelatan baitago ihiziari, hala bekhatuak tzarkeria egileei.

        12. Gizon saindua prestutasunean badago iguzkia bere batean bezala; zoroa, berriz, ilhargia bezala da aldatzen.

        13. Zoroen artean, bertze aldi bateko idukazu solasa; aldiz, gogoeta umoak dituztenetara izan zaite jarraikia.

        14. Bekhatu-egileen solasa higuingarria da, eta bekhatuko gozoetan dituzte beren dostetak.

        15. Solas burhokariak, buruan xutiaraziko ditu ileak; eta haren izigarritasunak gortuko ditu beharriak.

        16. Odol-ixurtzea hanpurutsuen aharran khaustzen da, eta hekien madarizioneak adigaitz dira beharrientzat.

        17. Adiskide baten segretuak salhatzea dituena sinhestean galtzen da, eta ez du atzemanen bere bihotzeko adiskiderik.

        18. Maitha zazu laguna eta zinki zaudezkio eratxikia.

        19. Baldin gordeak daduzkanak salhatzen baditutzu, gehiago ez goan haren ondotik;

        20. Ezen nola den bere adiskidea hil duena, hala-hala ere da bere lagunaren, adiskidetasuna hautsi duena;

        21. Eta nola egin duen eskutik xoria utzi duenak, hala utzi duzu zure laguna, eta ez duzu gehiago eskuratuko.

        22. Ez goan haren ondotik, zeren jadanik urrun baita; ihes goan da orkhatza saretik bezala, zeren zaurthua baitu bihotza:

        23. Ezin bilduko duzu gehiago. Gaizki mintzatu denarentzat bada bakebide:

        24. Bainan adiskidearen segretuen salhatzea, arima dohakabearen etsia da.

        25. Begiz lausengatzen duenak tzarkeria derabilka gogoan, eta nihork ez du hastanduko.

        26. Zure aitzinean legunduko du ahoa, eta ederretsiko ditu zure solasak: bainan azkenean aldatuko du bere mintzaia eta zure erorrarazteko bidea bilhatuko du zure solasetan.

        27. Hastio izan ditut asko gauza, eta batere haren bardin; Jainkoak ere hastio izanen du.

        28. Harria goiti arthikitzen duenari burura eroriko zaio; sakhi maltzurrak, maltzurraren zauriak urratuko ditu.

        29. Zilhoa egiten duena, hartara eroriko da; harria bere lagunari bidean ezarriko dioena, hartan behaztopatuko da, eta bertzeei sarea hedatuko diotena, bera hartan galduko da.

        30. Asmu tzarra egin duenari, hura eroriko zaio gainera, eta ez du ezagutuko nondik heldu zaioen.

        31. Trufa, irainak hanpurutsuentzat, eta asperkundea halakoari zelatan egonen zaio lehoina bezala,

        32. Artean galduko dira prestuen erorikoaz bozkario dutenak; aldiz, oinhazeak ahituko ditu hil ditezen baino lehen.

        33. Sepha eta hasarrea, biak dira hatsgarri, eta bekhatoreak bere baithan idukiko ditu bethi.

 

XXVIII. KAP.

        1. Aspertu nahi denak Jauna ganik asperkunde atzemanen du, eta Jaunak ez ditu ezeztatzera utziko haren bekhatuak.

        2. Barkha diozozu bidegabe egin darotzun lagunari; eta orduan, othoitz egiten duzularik, barkhatuko zaizkitzu zure bekhatuak.

        3. Gizonak gizonari idukitzen dio sepha, eta Jainkoari sendakari eskez dago!

        4. Bere iduriko gizon batentzat urrikalmendurik ez du, eta bere bekhatuentzat barkhamendu eskatzen du!

        5. Bera haragi baizen ez delarik, idukitzen du sepha, eta Jainkoa ganik begitharte galdatzen du! Nork haren hobenentzat eginen du errekei?

        6. Orhoit bekizu zure azken ordua, eta etsaigotarik bara zaite;

        7. Ezen usteldura eta heriotzea burura dagozkote Jainkoaren manamenduak hausten dituztenei.

        8. Orhoit Jainkoaren beldurraz, eta sepharik ez har lagunaren alderat.

        9. Orhoit Guziz-Gorarekilako batasunaz, eta ez begira lagunaren hutsari.

        10. Begira zaite aharretarik eta gutituko ditutzu zure bekhatuak;

        11. Alabainan gizon jauzkorrak bizten ditu aharrak; bekhatoreak nahastura ezarriren du adiskideen artean, eta etsaigoak arthikiren bakea dutenen erdira.

        12. Oihanean den egurraren arabera suak egiten du; eta gizonaren ahalen arabera izanen da haren hasarredura, eta bere izantzen arabera goitiaraziko du bere hasarrea.

        13. Eskatimarako laburtasunak bizten du sua, khimerarakoak ixurtzen du odola, eta mihi dixidariak dakhar heriotzea.

        14. Phindarrari haize ematen badiozu, sua bezala khaldaturen da; eta thu egiten badiozu, hilen da; biak ahotik dathortzi.

        15. Salhataria eta bi aldetara mintzo dena madarikatuak izanen dira, zeren asko makhurtuko dituzten bakea zutenak.

        16. Artera sartzen den mihiak asko nahasi eta jendakitik jendakira barraiatu ditu.

        17. Herrautsi ditu aberatsen hiri harrasiztatuak, eta eragotzi handien etxeak.

        18. Populuen indarrak hautsi eta jendaia hazkarrak xahutu ditu.

        19. Artera sartzen den mihiak iraizi ditu emazteki sendoak eta beren lanetikako onez gabetu ditu.

        20. Hari begiratzen denak ez du deskantsurik izanen ez-eta adiskide bat zeinaren gainean phausa baititake.

        21. Azote-ukhaldiak egiten du ubeldura bat; bainan mihi-ukhaldiak erretzen ditu hezurrak.

        22. Asko ezpatatik hil izan dira, bainan ez hainbertze nola beren mihitik hil direnak.

        23. Dohatsu haina, zeina mihi gaixtotik maldatua baita, eta zeinaren gainera ez baita iragan haren hisia! Zeinak ez baitu bere gainera bildu haren uztarria; zeina ez baita haren gatheetan lothua;

        24. Ezen haren uztarria, burdinazko uztarria da; eta haren gathea, kobrezko gathea.

        25. Haren ganikako heriotzea, heriotze guziz latza da, eta hura baino hobia hobe lizate.

        26. Haren iraupena ez da iraunkor izanen; bainan gaixtaginen bideez nausituko da, eta bere garrean ezin erreko ditu prestuak.

        27. Jainkoa bazterrerat uzten dutenak, mihi haren azpira eroriko dira. Hekien baithan khaldaturen da, eta ez da iraungiko; hekien gainera igorria izanen da lehoina iduri, eta xehakaturen ditu lehoinabarrak bezala.

        28. Elhorriz hertsazu zure beharria; ez entzun mihi gaixtoa, eta zure ahoari egiozkitzu athe-zerrapoak.

        29. Urth zatzu zure urhe-zilharrak; egizu zure solasentzat balantza bat eta muthurreko on bat zure ahoarentzat.

        30. Erne zaude lerraraz etzaitzan zure mihiak, eta etzaitezen eror zelatan dagozkitzun etsaien aitzinean, eta zure erorikoa izan ez dadien ezin-sendatuzkoa heriotzeraino.

 

XXIX. KAP.

        1. Guphidesten duenak, bere lagunari maileguz irabazitara dema; eta emateko eskuaz baliatzen denak, manamenduak begiratzen ditu.

        2. Zure lagunari bere behar orduan maileguz emozu, eta lagunari mailegatua bere mugan bihur diozozu.

        3. Idukazu zure hitza; fintasunean ibil zaite harekin, eta behar duzuna aurkhituren duzu bethi.

        4. Askok aurkhitu gauzarentzat dadukate mailegua; eta nahigabe ematen daroete beren laguntzaileei.

        5. Gauza izan arteo, musuka hari dira emailearen eskuari, eta mintzoa aphaltzen dute beren agintzen egiteko.

        6. Eta bihurtzeko orduan ephe galdez daude; khexuzko eta arrangurazko solasak dituzte eta denbora hartzen dute aitzakiatzat.

        7. Aldiz balin badute bihurtzeko ahala, gibelerat egonen dira, doidoia bihurturen dute diruaren erdia, eta nahi dute hari begira diozon hartzeduruak diru aurkhitu bati bezala.

        8. Bertzela bada, galaraziko diote bere dirua eta ariarik gabe hura etsai eginen dute.

        9. Laidoak eta hitz gaixtoak bihurtuko diozkate, eta iraina itzuliko diote harek egin ohore eta ongiaren ordain.

        10. Askok ez dute maileguz ematen, ez gaixtoz, bainan txarki enganatuak izan beldurrez.

        11. Guzia gatik bihotzoikiago egizu beharraren alderat, eta ez biozozu berantetsaraz zure laguntza.

        12. Manamenduaren gatik laguntza egiozu beharrari; eta haren buluztasuna gatik, ez igor hutsik.

        13. Gal zazu zure dirua zure anaia eta zure adiskidea gatik, eta ez bezazu zure galgarri harri baten azpian gorde.

        14. Zure khutxaz egizu Guziz-Goraren manamenduen arabera, eta urhea baino gehiago baliaturen zaitzu.

        15. Beharraren bihotzean hertsazu amoina, eta hunek othoitz eginen du gaitz orotarik zure begitatzeko.

        16, 17, 18. Indardunaren erredolak baino, eta lantzak baino gogorkiago gudukaturen du zure etsaia.

        19. Gizon onak bere lagunarentzat ihardesten du, eta ahalkea galdua duenak uzten bere buru.

        20. Ez ahantz bermeak egin ongia; ezen bere bizia ezarri du zurearen bahi.

        21. Bekhatorea eta lohia hekientzat ihardetsi duenaren ihes dabiltza.

        22. Bekhatoreak bere daduzka harentzat ihardetsi duenaren ontasunak; eta den eskergabea, bazterrerat utziko du egitekotarik atheratu duena.

        23. Gizon batek ihardesten du bere lagunarentzat, eta hunek, ahalkea galdu dukeenean, bazterrerat utziko du.

        24. Bermego gaizki atheratuak asko galdu ditu ongi zihoazenak, eta erabili ditu itsasoko uhinak bezala.

        25. Itzulika erabili ondoan desterratu ditu indar handitako ziren gizonak, eta jendaia atzetan ibildaun izan dira.

        26. Bekhatore Jaunaren legearen hauslea, bermego txarretara eroriko da; eta asko egiteko egin beharrez dabilana, juiamendutara eroriko da.

        27. Xuxen zazu zure laguna zure ahalaren arabera, eta begira zeroni eror etzaitezen.

        28. Gizonak bizitzen hasteko behar ditu ura, ogia, soinekoak eta etxe bat ahalkearen gerizatzeko.

        29. Beharraren jana oholezko hegaztegiaren azpian hobe da, ezenetz barazkari ederrena bertzeen etxean norat bil ez duen gizonarentzat.

        30. Hainitzen orde gutia zure gogarako izan bedi, eta lekhu arrotzeko iroia ez duzu adituren.

        31. Bizi txarra da etxez etxe ostatatzea; eta ostatatzen den tokian gizonak ez du gogoa zabalik deus egiten ez-eta ahoa idekitzen.

        32. Eskergabe zenbait bertze orduz ostatatu dituzke, jatera eta edatera eman izan diokete, eta gero solas khiretsak adituko ditu.

        33. Zoaz, ostatatzailea, aphain zazu mahaina, eta duzunetik emozute bertzeei jatera.

        34. Ilkhi zaite, ene adiskideei ongi-ethorria egitera uzteko; ene etxearen beharra ethorri zait ene anaiaren ostatatzeko.

        35. Adimendua duen gizonari bi gauza haukiek zaizko gogor: Ostatatzailearen erantzuna, eta maileguz eman duenaren iroia.

 

XXX. KAP.

        1. Bere semea maite duenak, azotea jarraikarazten dio, bozkario izatekotzat bere azken egunetan, eta hauzoko atheen jotzera ez goateko.

        2. Bere semea irakhasten duenak hartan khausituren du bere laudorioa, hartan aurkhituren du bere ospea bere etxekoen erdian.

        3. Bere semea irakhasten duenak, bekhaizgo ematen dio ixterbegiari, eta hartaz izanen du ospe bere adiskideen artean.

        4. Aita hil da, eta hil ez balitz bezala da; ezen bera bezalako bat utzi du bere ondotik.

        5. Bere bizian ikhusi du, eta hartan bozkariatu da; hiltzean ez du atsekaberik izan, eta bere etsaien aitzinean ez da ahalkatu.

        6. Utzi izan du alabainan, etxea etsaietarik zainduko duen bat eta adiskideei alfer bihurturen diotena.

        7. Haurren arimen maitez lothuren diozkate beren zauriak, eta oihu batek asaldutan emanen du haren barnea.

        8. Zaldi hezigabea moldagaitzik itzurtzen da, eta haur bere burutara utzia bihurri dabila.

        9. Maina zazu semea, eta larderiatuko zaitu; josta zaite harekin, eta atsekabe emanen darotzu.

        10. Harekin irriz ez hari, min izan dezazun beldurrez, eta azkenekotz zure hortzak hoskin ditezen beldurrez.

        11. Gaztean hari ez eman nausitasunik, eta ez egon haren gogoetei begiratu gabe.

        12. Gaztean malguaraz diozozu burua, eta haur deno zafra diozotzu sakhatsak, beldurrez-eta gogor dadien, etzaitzan gehiago sinhets, eta izan dadien zure bihotzaren erdiragarri.

        13. Irakhats zazu zure semea, egizu haren gizontzera, etzaitezen gero haren laidoaren gainean behaztopa.

        14. Noharroin sasual eta indarrez hazkar dena hobe da, ezenetz aberats herbal eta gaitzak ehoa.

        15. Zuzenbidearen saindutasunean arimaren sasualtasuna hobe da, urhe eta zilhar guziak baino; gorphutz bizkorra ere nihonereko ontasuntzeak baino.

        16. Ez da ontasunik gorphutzeko sasualtasunaren gainekorik, ez-eta gozorik bihotzeko goiheretasuna baino goragokorik.

        17. Heriotzea hobea da, ezenetz bizitze uherra; eta bethiereko phausua, ezenetz erkhidura irauntiarra.

        18. Ontasun aho hertsian gordeak direnek iduri dute hobi baten inguruan hedatua den barazkariko jatekoak.

        19. Idolak zertako ditu libazioneak? ezen ez du ez janen, ez usaindaturen.

        20. Hala-hala da Jaunak iraizten duena, bere tzarkeriaren gana bizkarrean,

        21. Begiz ikhus eta auhen arthikiz, hala-nola ebaki bat, neskatxa besarkatzen duena eta hasbeherapenka egoten.

        22. Ilhundurarik ez eman zure arimari; zure gogoan hiradurarik ez eman zure buruari.

        23. Bihotzeko gozoa, hura da gizonaren bizia, eta saindutasunaren bildegi ezin-hustuzkoa; eta gizonarentzat goiheretasuna bizitze luzea da.

        24. Zure arimari urrikal zakizkio Jainkoaren gogara eginez, eta zaude zure buruaz nausi; zure bihotza Jainkoaren saindutasunera bil zazu eta zure ganik urrun haiza zazu goibeldura;

        25. Alabainan goibeldurak hil ditu asko, eta hartan ez da deus onik.

        26. Bekhaizgoak eta sephak laburtzen dituzte egunak, eta gogoetadurak muga baino lehen dakhar zahartzea.

        27. Bihotz goihere eta ona ezteietan dago; ezen haren onthuruntzak arinki dira egiten.

 

XXXI. KAP.

        1. Ontasun biltzeko beilak idortzen du haragia, eta hartarako gogoetak khentzen du loa.

        2. Geroa ezagutu-beharrezko gogoetak adimendua nahasten du, eta eritasun handiak arima zuhurtzen.

        3. Aberatsa lanean hari da ontasun biltzeko, eta bere phausuan gozatuko ditu bere onak.

        4. Beharra hari da lanean jateko eskasiaz, eta erromesten da azkenekotz.

        5. Urhearen maithatzailea ez da atheratuko garbi, eta galdukeriaren ondotik dabilana, galdukeriaz betheko da.

        6. Urheak erakharri ditu asko erortze, eta haren edertasuna izan da hekien galgarri.

        7. Urhea, hari sakrifikatzen diotenen behaztopagailu da; zorigaitz hari darraizkotenei eta harek galaraziko ditu umo ez-diren guziak.

        8. Dohatsu aberatsa estakurugabe aurkhitua izan dena, urhearen ondotik goan ez-dena, ontasun eta diru-metetan bere pheskiza ezarri ez-duena!

        9. Zein da hura, eta laudaturen dugu? ezen sendagaila egin du bere bizian.

        10. Urheaz izan da frogatua, eta garbi gelditu, harentzat izanen baita bethiko ospe. Legea hauts zezakeen, eta ez du hautsi; gaizkia egin zezakeen, eta ez du egin:

        11. Horren gatik haren onak Jauna baithan gogortu dira, eta sainduen baldarnak goraki erranen diru haren amoinak.

        12. Mahain handi batean jarria zare? ez idek lehenbizikorik zure ahoa haren gainera.

        13. Ez hula mintza: Hainitz gauza bada hunen gainean.

        14. Orhoit zaite begi gaixtoa gaixto dela.

        15. Zer kreatu da begia baino maltzurragorik? bere nigar guziak ixuriko ditu, ikhustean.

        16. Zure eskua lehenik ez heda, beldurrez-eta gorri zaitezen bekhaizgoz khutsaturik.

        17. Ez ithoka jan barazkarietan.

        18. Zure burutik ezagutazu zure lagunari dagokiona.

        19. Aitzinera ematen darotzutenetarik har zazu behar-den-bezalako gizon batek bezala, etzaitezen, hainitz janez, higuingarri atxikia izan.

        20. Ongi ikhasia bezala, lehenbizikorik geldi zaite, eta ez izan sobranio, behaztopa beldurrez.

        21. Hainitzen erdian jarria bazare, ez eskua heda bertzeek baino lehen, eta ez lehenbizikoa izan edatera galdegiteko.

        22. Zein arno guti aski den gizon ikhasiarentzat! Eta gero etzaitu zure loan nekhaturen, eta oinhazerik ez duzu hautemanen.

        23. Logabea, sabelminak eta oinhazeak gizon zoroarentzat;

        24. Janean zuhur denarentzat osasuneko loa; goiza arteo lo eginen du, eta haren arima gozatuko da haren baithan.

        25. Eta baldin hainitz jatera hertsatu bazaituzte, xuti zaite bertzeen erditik, goiti egizu, horrek freskatuko zaitu eta ez diozu eritasun bat emanen zure gorphutzari.

        26. Adi nezazu, semea, eta ez benezazu erdeina; azkenekotz atzemanen duzu egiazkoak direla ene solasak.

        27. Zalhu izan zaite zure lan guzietan, eta eritasunik etzaitzu batere zure bidera atheratuko.

        28. Hainitzen mihian izanen da jatera ederki ematen duenaren laudorioa, eta harentzat egiak izanen du lekhukotasun zina.

        29. Hiria erasian hariko da jatekoan zekenegi denarentzat, eta haren zekenkeriaz lekhukotasuna egiatia da.

        30. Ez tarrita arnozaleak edatera, ezen asko xahutu ditu arnoak.

        31. Suak frogatzen du burdina gogorra, hala edan den arnoak ezagutarazten ditu hordian hanpurutsuen bihotzak.

        32. Neurriz edan arnoa bigarren bizi bat da gizonentzat: hartarik hurri edaten baduzu, gizon neurritua izanen zare.

        33. Zer da arnoak aphurtzen duen gizonaren bizia?

        34. Zerk gabetzen gaitu biziaz? Heriotzeak.

        35. Arnoa hastetik egina izan da gizonaren bozteko, eta ez hordikeriako.

        36. Neurriz edan arnoa arimaren eta bihotzaren bozgarri da.

        37. Edan neurritua arimako eta gorphutzeko osagarria da.

        38. Arno hainitzen edateak, sumindura, hasarre eta xahupen handiak derakharzka.

        39. Arno hainitzen edatea arimako uherdura da.

        40. Hordia ozartzen du, zoroa behaztoparazten, indarra gutitzen eta sakhiak egiten.

        41. Lagunari gaizkirik ez erran arnozko bestan, erdeinurik ez egin bere harrokeriako orduan.

        42. Hari ez egin iroirik, eta ez hertsa zorra galdatuz.

 

XXXII. KAP.

        1. Mahain-buruko ezarri zaituzte? ez bezedi hant; hekien artean izan zaitezi hekietarik bat bezala.

        2. Izan zazu hekiez artha, eta gero jar zaite; eta zure eginbide guzia betherik, har zazu zure tokia,

        3. Hekien gatik boz zaitezen, khoroa har dezazun eskerrezko edergailu bat bezala, eta ardiets bestaliarren laudorioak.

        4. Adinez zaharrena, mintza zaite (ezen zuri da egoki

        5. Lehenbiziko hitza), jakitate zuhur batekin eta ez nahas batasuna.

        6. Ez dutenean entzuten, bego solasa; etzaitezela gaizki altxa zure zuhurtzian.

        7. Urhezko edergailuan eskarbukla-harria nola, arnozko bestan musikariak hala.

        8. Urhegintian esmeraldazko zigilua nola, arno gozo eta neurrituan musikari-andana bat hala.

        9. Ixilik zaude aditzean, eta zure ikhustatearen ariaz ethorriren zaitzu esker ona.

        10. Gizon-gaztea, doidoia mintza zaite, nahiz zure ikhustekoan.

        11. Baldinetaria bietan behartua bazare, laburzki ihardetsazu.

        12. Asko gauzetan ez dakiena bezala zaude; entzun zazu, batean ixilik, bertzean galdeginez.

        13. Handien artean, aitzinegi ez sar, eta guti mintza zaharrak diren tokian.

        14. Harriaren aitzinean dihoa ximista, eta herabetasunak aitzinean du enterra, eta ikhustateak bilduko darotzu esker ona.

        15. Eta jaikitzeko orduan, ez bara; bainan lehenbizi laster egizu zure etxera, eta han aldara, eta han dosta zaite,

        16. Eta zure gogoetak egizkitzu bekhaturik eta hanpuruskeriarik gabe.

        17. Eta horien ororen gainean benedika zazu Jauna, zu egin eta bere ontasun guziez gainditzen zaituena.

        18. Jaunaren beldur denak ardietsiren du haren argia, eta harentzat beilatuko duenak aurkhituren du benedizionea.

        19. Legea bilhatzen duena betheko da hartaz; eta hartan behaztopaturen da amarruka hari dena.

        20. Jaunaren beldur direnek aurkhituren dute adimendu zuzena, eta argi bat bezala biztuko dituzte beren eginkari zuzenak.

        21. Gizon bekhatoreak kridantzari ihes eginen dio, eta bere nahiaren araberako saria atzemanen du.

        22. Adimendua etzaio barraiatuko kontseilua lakhet duen gizonari; arrotz eta hanpurutsu denak beldurraren larderiarik ez du izanen,

        23. Ez-etare zerbait, bere baitharik, kontseilurik gabe egin duen ondoan, eta bere kontra atheratuko zaizko bere buruzkinkeriak.

        24. Semea, deusere ez egin kontseilurik gabe, eta hola egin ondoan ez duzu urrikirik izanen.

        25. Ez goan bide larrutuaz, eta ez ditutzu harriak joko; bide gaitzari ez loth, zure buruari behaztopagailurik ez emateko.

        26. Begira zaite zure haurretarik ere, eta zure burua zain zazu zure sehietarik.

        27. Zure eginkari guzietan sinheste oso bat emozu zure arimari; hori da ezen manamenduen zainbidea.

        28. Jainkoa baithan sinheste duenak atzartasun ekhartzen diote manamenduei; eta hari fidatzen dena ez da beheiti hariko.

 

XXXIII. KAP.

        1. Jaunaren beldur denari etzaio gaitzik helduren; bainan Jainkoak frogapenean zainduko eta gaitzetarik atheratuko du hura.

        2. Zuhurrak ez ditu higuintzen Jaunaren manamendu eta erabakiak, eta ez da phorroskatua izanen untzia phesian bezala.

        3. Adimendutako gizonak sinhesten du Jainkoaren legean eta fidel dago legea hari.

        4. Galde bati garbitasuna atheratu behar duenak bere hitzak aphainduko ditu; eta hola othoitz egin duenean, entzuna izanen da, eta ardietsiko du jakitatea, eta orduan ihardetsiko.

        5. Ergelaren bihotza orga-arroda bezala da, eta haren gogoa haxa itzulikaria bezala.

        6. Adiskide trufaria da hala-nola zaldi garañoa, zeina irrintzinaz baitago gainera igaiten zaizkioen guzien azpitik.

        7. Zertako dira egun bat bertzearen garai, ephe bat bertzearen, eta urthe bat bertzearen, oro iguzkitik heldu direlarik?

        8. Jaunak bere zuhurtzian berezi ditu, iguzkia egina izan denaz geroztik bide manatua idukitzen duelarik.

        9. Jaunak berezi ditu denborak eta besta-egunak gizonentzat, eta haukiek besta-egunak beren ordutan bestatu dituzte.

        10. Jainkoak egun hekietarik goratu eta handietsi ditu zenbait, eta bertze batzu ardurako egunetan ezarri. Eta gizon guziak, Adam kreatua izan den lohi eta lur beretik dira.

        11. Jaunak bere zuhurtzia nihonerekoan berezkatu diru, eta bide berezak eman daroezte.

        12. hekietarik zenbait benedikatu eta goratu ditu, eta bertze zenbait sainduetsi eta bere buruari iratxiki; bertze batzu madarikatu, eta aphaldu, eta hastandu ditu haren ganik berezi direnetik.

        13. Nola baita buztina baxeregilearen eskuan, zeinak moldatzen eta xuxentzen baitu,

        14. Eta haren bide guziak baitira haren oldearen araberakoak; orobat gizona bere egilearen eskuetan, zeinak bihurtuko baitio ongi idurituko zaioen bezala.

        15. Gaizkiaren kontra da ongia, eta bizia heriotzearen kontra; orobat da gaixtagina ere gizon prestuaren kontra. Eta horrela begira zazu Guziz-Goraren egintza orotara; oro birazka eta bat bertzearen kontra dira.

        16. Eta ni azkena atheratu naiz, mahats-biltzaileen ondotik bihiken biltzen hari dena iduri.

        17. Eta nik ere Jainkoaren benedizionean iduki dut ene igurikitza, eta mahats-biltzaileak bezala bethe dut dolharea.

        18. Begira zazue ez naizela lanean haritu enetzat bakharrik, bainan jakitatea bilhatzen duten guzientzat.

        19. Handiak eta populuak, adi nezazue orok; eta baldarnako buruzagiek emazue beharria.

        20. Zure bizian ahalik ez eman zure buruaren gainean ez seme, ez emazte, ez anaia, ez adiskideari; zure ontasuna ez eman bertzeei, beldurrez eta urriki dakizun, eta hekiei othoizka galdegitera behar zaitezen.

        21. Bizi zareno, hatsa duzuno, nihork ez bezaitza hortarik aldara;

        22. Ezen hobe da zure haurrek othoitz zaitzaten, zu hekien eskuei begira egotea baino.

        23. Nausitasuna idukazu zure eginkari guzietan.

        24. Notharik ez eman zure ospeari: zure biziko egunen akhabantzako egunean, eta hiltzeko orduan pharti zazu zure ondoregoa.

        25. Bazka, makhila eta karga astoaren; ogia, azotea eta lana gathibuaren.

        26. Lanean hari da azotearen azpian, eta alfer egotea bilhatzen du; eskua tinkatu gabe utzozu, eta itzurtzera hari da.

        27. Ustarriak eta hedeak hezten dute lepho gogorra eta lan jarraikiak malgutzen du gathibua.

        28. Gathibu maltzurrari estirak eta burdinak; igorrazu lanera, ez dadien alferrik egon;

        29. Ezen hainitz gaixtakeria erakhutsi du alfertasunak.

        30. Ezar zazu lanean; ezen hura da hari dagokioena. Ez bazaitu entzun nahi, amor eragiozu oin-burdinekin, eta garratzegi ez izan zein-nahi-den gizonen gainean; berriz, dorpherik deusere ez egin adimendurik gabe.

        31. Gathibu bat balin baduzu fidela, izan zazu zure bizia bezain maite; egiozu hala-nola anaia bati, zeren zure odolaz erosi baituzu.

        32. Gaizki erabiltzen baduzu zuzen kontran, ihes goanen da.

        33. Eta itzuririk goan balin bada, ez dakikezu nori galda haren berri ez-eta zein bidez hura bilha.

 

XXXIV. KAP.

        1. Haizezko pheskiza eta gezurra gizon zoroarentzat; eta umotasunik ez dutenek ametsen gainean altxatzen dituzte beren asmuak.

        2. Nola baita itzalari lotzen eta haizeari jarraikitzen dena, hala-hala da ikhuspen gezurrezkoei atzarria dagoena ere.

        3. Ametsetako ikhuspena da hau iduri: gizon itxura bat gizonaren aitzinean.

        4. Xahu ez denaz nola xahu ditake? gezurrak zer egia derrake?

        5. Aztikeria enganiozko, zelata gezurrezko eta gaizkinen ametsak, hutsalkeria batzu dira.

        6. Zure bihotzak olde batzu jasaiten ditu emazteki erdi-beharrak bezala; ez eman hekiei zure bihotza, ikhuspena ez bada Guziz-Gorak bidalia;

        7. Ametsek ezen errebelatu dituzte asko, eta erori dira hekietan izanez beren pheskiza:

        8. Gezurrik gabe betheko da legeko hitza, eta zuhurtzia ageri izanen da fidel denaren ahoan.

        9. Zer daki frogapenetan izatu ez den gizonak? Hainitz frogatu duenak izanen du asmu asko; eta adimenduzko gauzak erranen ditu hainitz ikhasi duenak.

        10. Guti frogatu duenak, guti ezagutzen du; bainan hainitz egin duenak handitu du bere xothiltasuna.

        11. Nolakoa da frogapenetan izan ez denaren jakitatea? Enganatua izan denak du ernetasuna nasai.

        12. Ibiliz ikhusi dut asko gauza, eta ohitza asko ezagutu.

        13. Horien gatik izatu naiz zenbait aldiz heriotzerainoko zoritan, eta Jainkoari esker hetarik naiz atheratu.

        14. Jainkoak bilhatzen du haren beldur den izpiritua eta benedikaturen du haren begiak;

        15. Ezen halakoen igurikimena salbatzen dituenaren gainean dago, eta jainkoaren begia hura maite dutenen gainean.

        16. Jaunaren beldur dena ez da deusetaz izituren, eta ez da ikharaturen, zeren Jainkoa bera baita haren igurikimena.

        17. Dohatsu Jaunaren beldur denaren arima

        18. Nori dago begira, eta nor da haren indarra?

        19. Jaunaren begiak daude haren beldur direnen gainean; hura da ahalaren gerizatzailea, indarraren gogortzailea, beroaren neurritzailea, eta eguerdiko itzalkaria.

        20. Hura da behaztopak hausten, erorikoan laguntzen, arimak goratzen, begiak argitzen, osagarria, bizia eta benedizionea ematen dituena.

        21. Bide makhurreko ontasunetik imolatzen duenaren eskaintza narrioduna da, eta gaixtaginen trufakeriak gaitzetsiak dira.

        22. Jauna, egiaren eta zuzentasunaren bidean igurikitzen dutenentzat da bakharrik.

        23. Gaixtaginen emaitzak Guziz-Gorari etzaizkio eder; ez diote begiratzen gaixtaginen emaitzei, eta hekien nihonereko sakrifizioketak ez da bekhatuei jabalaraziko.

        24. Beharren ontasunetik sakrifizio eskaintzen hari denak iduri du aitaren aitzinean semea hiltzen duena.

        25. Beharren ogia beharren bizia da; haren ebaslea gizon odolkoi bat da.

        26. Gizonari bere izerditikako ogia khentzen dioena, bere laguna hiltzen duenaren pare da.

        27. Odol-ixurtzailea eta sarizaleari maula-egilea, biak anaiak dira.

        28. Batak egin eta bertzeak urra, zer atheratzen dute lana baizik?

        29. Batak othoitz eta bertzeak madarika, zeinen mintzoa entzunen du Jainkoak?

        30. Hilaren ukitzeaz xahu, eta hura berriz uki, zer balio du xahupen harek?

        31. Hala-hala bekhatuen ondotik barur egin, eta berriz hekietara bihur, zer baliatzen da bere burua aphaldu duena? nork entzunen du haren othoitza?

 

XXXV. KAP.

        1. Legea begiratzea, hainitz eskaintzen egitea da.

        2. Sakrifizio salbagarri bat da manamenduei atzarria egotea eta gaizki guzietarik gibelatzea.

        3. Eta bidegabekeriatik gibelatzea, hori da sakrifizioz jabalpena deitzea bidegabekerien gainera, eta bekhatuentzat othoitz egitea.

        4. Jainkoari eskerrak bihurtzen dituenak, irin-lorea eskaintzen du; eta lagunari barkhatzen dioenak, sakrifizio bat.

        5. Gaizkitik gibelatzea zaio Jaunari gogarako, eta bidegabekeriatik gibelatzea bekhatuentzat errekeitzea da.

        6. Jaunaren aitzinera etzare eskuek hutsik agertuko;

        7. Ezen horiek oro Jainkoaren manamenduz egiten dira.

        8. Prestuaren eskaintzak goritzen du aldarea, eta usain gozotan igaiten da Guziz-Goraren aitzinera.

        9. Onhetsia da prestuaren sakrifizioa, eta Jaunak ez du galduko haren orhoitzapena.

        10. Gogo onez ospe bihur diozozu Jainkoari, eta ez deusere guti zure lanetako fruituen pikainetarik.

        11. Emaitza guzietan egizu begithartea goihere, eta bozkariotan sainduets zatzu zure hamarrenak.

        12. Guziz-Gorari emozu harek emanaren arabera, eta begi onez emazu zure eskuek khausitzen dutena;

        13. Zeren sariztatzailea baita Jauna, eta bihurturen darotzu zazpitan bertze hainbertze.

        14. Ez egin eskaintza tzarrik; ezen ez ditu onhetsiko.

        15. Ez igurik tzarkeriako sakrifiziotik, zeren juie baita Jauna, eta haren aitzinean nihork ez du nor delakoan ikhustaterik.

        16. Jaunak ez du begiratuko nor-nor-den beharraren kontra, eta dainatuaren othoitza entzunen du.

        17. Ez ditu erdeinaturen umezurtzaren othoitzak ez-eta alharguna, hunek ixurtzen badu bere auhenen kuinta.

        18. Alhargunaren nigarrak ez othe dira jausten haren mathelak behera, eta ez othe daude deihadarka hekiek jautsarazten dituenaren kontra?

        19. Ezen mathelatik zeruraino igaiten dira, eta Jauna, entzulea, ez da hekietan lakhet izanen.

        20. Bozik Jainkoa adoratzen duena onhetsia izanen da, eta haren othoitzak hedoietaraino joko du.

        21. Aphaltzen denaren othoitzak zilhatuko ditu hedoiak; hurbildu arteo ez du onik izanen; eta ez du gibelerat eginen Guziz-Gorak begira diozon arteo.

        22. Eta Jaunak ez du luzatuko, bainan juiatuko ditu prestuak eta zuzenari emanen dio bere bidea; eta guziz hazkarra gaixtaginentzat ez da pairuz egonen, hekien bizkarrari jasanarazi gabe.

        23. Asperkundea bihurturen diote jendaiei, hanpurutsuen ostea xahutu eta gaixtaginen manamenduko makhila phorroskatu arteo;

        24. Gizonei bihurtu arteo beren eginen eredura, eta Adamen egintzen eta hantustearen arabera;

        25. Juia dezan arteo bere populuaren zuzena, eta prestuak bozturen ditu bere urrikalpenaz.

        26. Jainkoaren urrikalmendua eder da hesturetako orduan, hala-nola hedoi uritsua idorteko aroan.

 

XXXVI. KAP.

        1. Guzien Jainkoa, urrikal zakizkigu, begira dizaguzu eta erakhuts zure urrikalpenen argia.

        2. Zure laztura arthikazu bilhatu etzaituzten jendakien gainera, ezagut dezatentzat Jainkorik ez dela zu baizik, eta goraki erran detzazten zure sendagailak.

        3. Gora zazu zure eskua jendaia arrotzen gainera, ikhus dezaten zure ahala;

        4. Nola ezen gure baithan sainduetsia baitzare hekien aitzinean, hala gure aitzinean ere handietsia izan bezedi hekien baithan;

        5. Ezagut zetzaten, guk ezagutu izan dugun bezala ez dela, Jauna, zutaz bertze Jainkorik.

        6. Erreberri zatzu ezagutkariak, egin bertze sendagailak;

        7. Ospa zatzu zure eskua eta eskuineko besoa;

        8. Higi zazu zure hasarrea, eta barraia zure sepha;

        9. Xahu zazu bihurri-egilea, eta phorroska etsaia;

        10. Eragiozu denborari, premia zazu akhabantza, gizonek goraki erran detzazten zure sendagailak.

        11. Itzurtzen dena garraren khaldaz iretsia izan bedi.

        12. Buruak leher diotzotzute etsaien aitzindariei, zeinek erraten baitute: Ez da gutaz bertze Jaunik.

        13. Bil zatzu Jakoben leinu guziak, ezagut dezaten ez dela zutaz bertze Jainkorik, eta orotan erran detzazten zure sendagailak, eta izanen dira zure primantza hastetik bezala.

        14. Urrikal zakizkio zure populuari, zeinaren gainera deithua izan baita zure izena, eta Israelez, zeina ezarri baituzu zure seme zaharrenaren bardin.

        15. Urrikal zakizkio zure sainduespeneko hiriari, Jerusalemeri, zure phausuko hiriari.

        16. Zure ezin-erranezko solasez bethe zazu Sion, eta ospez populua.

        17. Lekhukotasun bihur diozozue zure ume hastetik direnei, eta egiazko athera zatzu beihalako profetek aitzinetik zure izenean erran dituztenak.

        18. Saria emozute igurikitzen zaituztenei, zure profetak egiati aurkhi ditezen, eta entzun zatzu zure zerbitzarien othoitzak,

        19. Aaronek zure populuaren gainera deithu benedizionearen arabera, eta bida gaitzatzu zuzenaren bidean; eta lurrean egoten diren guziak jakin bezate zu zarela Jainko mendeen begieslea.

        20. Sabelak hartzen ditu janhari guziak; bada ordean jateko bat bertzea baino hobea.

        21. Ahoak berezkaratzen du ihizikia, bai-eta bihotzak elhe gezurtiak.

        22. Bihotz galduak ilhundura emanen du, eta gizon argituak enferra eginen dio.

        23. Emaztekiak edozein gizon hartuko du, bainan neskatxa bada neskatxa baino hobea.

        24. Emaztekiaren edertasunak argiarazten dio haren senharraren begitharteari, eta lehia gainditzen du gizonaren lehia guziaren gainetik.

        25. Haren mihiak sendatzen, ematzen eta gozatzen balin badaki, haren senharra ez da gizasemeen arabera.

        26. Emazte ona dadukanak egiten du ontasun; laguntzaile bat bera bezalakoa badu, eta haren deskantsua habe bat iduri dago.

        27. Hesirik ez den tokian ontasuna larrutzen da, eta emaztekirik ez den lekhuan auhenez dago gizona beharrak joa.

        28. Atherberik ez duenaren, gaua heltzen zaioen tokian etzaten denaren, eta hiritik hirira, gerria tinkatua dadukan ohoina iduri dabilanaren baithan nork du sinheste?

 

XXXVII. KAP.

        1. Edozein adiskidek erranen du: Nik ere adiskidantza egin izan dut; bainan ene adiskidea izenez da adiskide. Ez othe da hori heriotzeraino dirauen mina?

        2. Laguna, berriz, eta adiskidea etsaitasunera bihurtuko dira.

        3. Oi asmurik tzarrena, nondik sorthu haiz lurraren estaltzeko hire maltzurkeria eta zimarkhuez?

        4. Lagunak bere adiskidearekin gozo hartzen du ordu ederrean, eta ordu txarrean etsai atheratuko zaio.

        5. Laguna adiskidearekin auhendatzen da bere sabelaren gatik, eta etsaiaren kontra hartuko du erredola.

        6. Adiskidea ez ahantz zure ariman, eta hartaz ez izan orhoitgabe aberats zaretekeenean.

        7. Kontseilu ez har zelatak hedatzen darozkitzunaren baithan, eta zure bekhaizti direnetarik gorde zazu zure xedea.

        8. Edozein kontseilarik atheratzen du kontseilu, bainan bere alde kontseilatzen.

        9. Zure burua zaint zazu halakoaren ganik; jakizu lehenik zer premia dukeen, (ezik bere buruarentzateko asmuak izanen ditu),

        10. Beldurrez-eta lurrean ziri bat sar dezan, eta erran dezazun:

        11. Bidea ona da; eta bazterretik begira egon dadien ikhusteko zer gerthatuko zaitzun.

        12. Legegabeko gizon batekin aipha zazu saindutasunaz, makhurrarekin zuzentasunaz, emaztekiarekin bekhaizten duen lagunaz, iziperarekin gerlaz, tratulariarekin tratuaz, eroslearekin salpenaz, bekhaiztiarekin bihurtzeko eskerrez,

        13. Inpioarekin jainkotiartasunaz, ohoregabearekin ohoreaz, lur-lantzailearekin edozein lanez,

        14. Urtheko langilearekin urtheko eginbideez, sehi alferrarekin lan handiaz; hekiei ez begira edozein kontseilu eman dezazuten.

        15. Bainan jarraikia izan zaitezi gizon sainduaren baithan, nor-nahi ezagut dezazun Jainkoaren beldurra idukitzen duena,

        16. Zeinaren arima zure arimaren araberakoa baita, eta zeina, ilhunpean khordokan zaretekeenean, zure minean sarthuko baita.

        17. Zure gana bil zazu kontseilu oneko bihotz bat; ezen bertzerik ez da zuretzat hura baino hoberik.

        18. Gizon saindu baten arimak egia batzutan atheratzen du, guzien ikhusteko bizkar batean jarriak diren zazpi begiralarik baino hobeki.

        19. Eta oroz gainetik othoitz zazu Guziz-Gora egiaren bidean zaitzan bida.

        20. Deusere egin baino lehen, zure aitzinean bihoa egiaren hitza, eta kontseilu segura egintza guzien aitzinean.

        21. Elhe gaixto batek aldatuko du bihotza; huntarik heldu dira lau gauza; ongia eta gaizkia, bizitzea eta heriotzea; eta arduran mihiak derabilzka hekien gora-beherak. Bada gizon xothila, hainitzeri irakhasten duena, eta beretzat ez dena.

        22. Bada gizon jakina asko argitzen dituena, eta bere buruarentzat beratz dena.

        23. Hastiagarri da xothilkerian mintzo dena; bera orotan izanen da enganatua.

        24. Grazia etzaio Jaunaz emana; ezen zuhurtzia guzitik da buluz.

        25. Bada zuhurra, bere buruarentzat zuhur dena; eta laudagarri dira haren adimenduaren fruituak.

        26. Gizon zuhurrak argitzen du bere populua, eta haren adimenduaren fruituak ez dira fardoak.

        27. Benedizionez betheko da gizon zuhurra, eta ikhusten dutenek laudaturen dute.

        28. Gizonaren biziak hunenbertze egun ditu; aldiz Israelen egunak ezin-khondatuzkoak dira.

        29. Zuhurrak populuan izanen du ohorezko primantza, eta haren izena bethi guziraino da biziko.

        30. Semea, zure bizian froga zazu zure arima; eta tzarra balitz, ez eman nausitasunik;

        31. Ez dira ezen guziak guzientzat egoki, eta edozeini etzaio edozein gauza lakhet.

        32. Ez izan barazkarietan golos, eta jaki guziei ez loth;

        33. Ezen jaki hainitzetan izanen da eritasuna, eta goloskeriak jauzarazten ditu sabel-minak.

        34. Asko hil izan dira neurri-eskasaren ariaz; aldiz neurritua denak luzatzen du bizia.

 

XXXVIII. KAP.

        1. Premiaren gatik midikua ohora zazu; ezen Guziz-Gorak egin du hura.

        2. Alabainan Jainkoa ganikakoa da midikuntza, eta erregeren ganik izanen ditu emaitzak.

        3. Midikuari bere jankintasunak goraturen dio burua, eta handien aitzinean izanen da laudatua.

        4. Guziz-Gorak lurretik egin ditu sendakariak, eta gizon zuhurrek ez dituzte hastio izanen.

        5. Ur kharatsak ez othe dira egurraz izan eztituak?

        6. Gizonek ezagutzeko da sendakarien indarra; eta Guziz-Gorak jakitatea eman diote gizonei ohora dezaten bere sendagailetan.

        7. Hekietaz sendatuz ematzen du oinhazea, eta baltsamuginak eginen ditu baltsamu gozoak eta gantzugailu sendatzekoak aphainduko ditu; hekien eragindura ez da ordean osoa izanen,

        8. Ezen Jainkoa ganik dathor bakea lurrera.

        9. Ene semea, eri zarenean ez gutiets zure burua; bainan Jauna othoitz zazu, eta harek sendaturen zaitu.

        10. Aldara zaite gaizkitik, zuzen zatzu zure eskuak, eta hoben orotarik garbi zazu bihotza.

        11. Egizu usain onezko eta irin-lorezko sakrifizioa; zure eskaintza goria egizu, eta jar zaite midikuaren eskuetan;

        12. Ezen Jaunak egin du hura; eta ez bedi zure ganik goan, haren egintzen premian zarelakotz,

        13. Zeren ethorria baita midikuen eskuetara zihoazen ordua.

        14. Berek aldiz othoiztuko dute Jauna, eriei eman diozoten phausu eta osasun, bertzeekin bizi ditezentzat.

        15. Bere egilearen aitzinean bekhatutan erortzen dena, midikuaren eskuetara eroriko da.

        16. Ene semea, nigarrak ixuratzu hilaren gainera, eta nigarrez abia zaite ondiko jasan duena bezala; hilaren gorphutza lurrez estal zazu ohitzaren arabera, eta haren ehorztea ez utz axolagabekeriaz.

        17. Elhe gaixtoen beldurrez, ekhar zazu minki egun batez haren dolua, eta sosega zaite zure atsekabean.

        18. Hilak merezi duenaren arabera egizu deithorea egun batez edo biez, erauntsia tzarren beldurrez.

        19. Ilhundurak alabainan hurbilarazten du herioa, eta zebatzen du indarra, eta bihotzeko belztasunak beheitiarazten du burua.

        20. Bakhartasunean, irauten du ilhundurak; eta atsekabedunaren bizia haren bihotzaren araberakoa da.

        21. Zure bihotza belzturari ez eman, bainan urrun zazu zure ganik, eta orhoit zaite azken egunaz;

        22. Berautzu ahantz; ezen ez da bihurtzerik; hilari etzinezoke onik ekhar, bai ordean gaizki handia zure buruari.

        23. Orhoit zaite ene gaineko juiamenduaz; ezen orobat izanen da zureaz; atzo niri, eta egun zuri.

        24. Hil denaren phausuan phausaraz zazu haren orhoitzapena, eta haren izpirituaren ilkhipenaz sosega zaite.

        25. Astiarekin zuhurturen da iskribaua; eta egiteko guti derabilanak bilduren du zuhurtzia. Zer zuhurtziaz betheko da

        26. Golde-nabarra dadukana, akhuloarekin espantatzen dena, idi sistatzen eta hekiekin lanean hari dena, eta zezenen umeez baizik solasik ez duena?

        27. Bere bihotz guzia emanen du hildo itzultzeari, eta bere arthak behi gizentzeari.

        28. Haren iduriko dira ofiziale guziak eta etxegilea, gaua eguna bezala iragaiten duena; zigiluak bernuzatzen dituena; jarraikiz mudantzatzen ditu itxurak; bere bihotza ematen du gauzen iduriaren ongi hartzera, eta beilatuz akhabatzen du lana.

        29. Orobat da burdina lantzen duena, ingudioaren aldean jarririk eta burdin-lanari begira; suaren hatsak khabartzen diozka haragiak, eta suaren berotasunean dago egun guzian.

        30. Mailu-harrabotsa bethi berritzen da haren beharrira, eta haren begia erre dago aitzinean duen tresnaren moldeari.

        31. Bere lanaren akhabatzeari ematen du bihotza, eta beilatuz berregintzen du osoki.

        32. Orobat da baxeregilea bere lanean jarria, zangoz itzulikatzen duela pirrita; arduratsu dago bethi bere lanaren ariaz, eta haren langintza guzia neurriz haritzeari darraio.

        33. Bere besoaz ematen dio buztinari moldea, eta bere oinaz amor emanarazten dio haren biguintasunari.

        34. Bere bihotz guzia ematen du leguntzeari, eta arthatsuki xahutzen du labea.

        35. Hainek orok beren eskuen gainean dute beren pheskiza, eta batbedera zintzo da bere antzean.

        36. Hekiek guziak gabe ez da hiririk egiten.

        37. Eta ez dira hirian egoten, ez ibiltzen, eta ez dira biltzarrean sartzen.

        38. Ez dira juieen alkhian jartzen; ez dute juiamenduetako legearen aditzarik; ez dituzte populuari ematen irakhaspena eta bizimoldea, eta parabolen argitasuna ez dute hekiek atheratzen.

        39. Bainan iraunarazten diote mendeko gauzei, eta beren ofizioko lanetan daude othoitzean, beren eginkariari emanez beren izpiritua, eta Guziz-Goraren legearen bethetzea bilhatuz.

 

XXXIX. KAP.

        1. Zuhurrak zahar guzien zuhurtasuna bilhatuko du, eta profeten irakurtzen hariko da.

        2. Lelotako gizonen erranak ez ditu galtzerat utziko, eta hanbatekin sarthuko da parabolen xothiltasunetan.

        3. Bilhatuko du erran-zaharrek dadukaten adigarria, eta parabolek gordetzen dutenaren ikhartzen hariko da.

        4. Handien artean bere kargua betheko du, eta buruzagien aitzinera agertuko da.

        5. Jendaia arrotzen lurrera iraganen da; ezen gizonen artean frogatuko ditu ongia eta gaizkia.

        6. Bere bihotza emanen du itzultzera goizetik Jauna gana, bere egilearen gana, eta Guziz-Goraren aitzinean othoitz eginen du.

        7. Othoitzeko idekiren du bere ahoa, eta bere hobenentzat errekei eginen du;

        8. Ezen Jaun handiak nahi izaten balin badu, adimenduzko izpirituz betheko du hura.

        9. Eta harek uria bezala ixuriko ditu bere zuhurtziazko solasak, eta othoitzaz aithor bihurtuko dio Jaunari.

        10. Eta Jaunak bidaturen ditu haren asmu eta bizimoldeak eta Jaunaren zuhurtzia gordean harturen du bere kontseilua.

        11. Berak agerturen ditu haren irakhaspeneko argiak eta bere ospea ezarriren du Jaunarekilako patuaren legean.

        12. Hainitzek laudaturen dute haren zuhurtasuna, zeina ezeztaturen ez baita mendeetaraino.

        13. Haren orhoitzapena ez da galduko, eta iraulgitik iraulgira aiphamenetan izanen da haren izena.

        14. Jendaiek erranen dute haren zuhurtzia, eta baldarnak eginen ditu haren laudorioak.

        15. Luzez irauten badu, bertze milak baino aiphamen handiagoa utziko du, eta phausura iragaiten bada, orduan baliatuko zaio.

        16. Aihaturen dut oraino ene gogoa, mintza nadientzat; ezen kharrak bethetzen nau.

        17. Mintzo da erranez: Jainkoaren haurrak, entzun nezazue, eta ur-bazterretan landatu arrosak bezala ekhar zatzue fruituak.

        18. Libanek bezala izan zazue usain gozoa.

        19. Loretan lora zaitezte lilia bezala, eta heda zazue zuen usaina; graziaz hosta zaitezte, kanta zatzue laudoriozko kantikak, eta bere egintzetan lauda zazue Jauna.

        20. Emozue handiespen haren izenari, eta aithor diozozue bihur zuen ezpainetako hitzetan, zuen ezpainetako kantiketan, zuen gitarren gainean, eta hunela erranen duzue zuen aithorrean:

        21. Jaunaren egintza guziak osoki dira onak.

        22. Haren hitz batera, ura baratu da munthoin bat bezala; eta haren ahoko manura, ur bildegi bat bezala.

        23. Alabainan haren manura egiten da jabalmena, eta harek eman salbamenduan aphurtzerik ez da.

        24. Haragidun guzien egintzak haren aitzinean daude, eta haren begientzat lauda eta benedika zazue Jaunaren bat bakharra ez da gorderik.

        25. Haren begiak jotzen du mendetik mendera, eta deus ez da harrigarririk haren aitzinean.

        26. Ez da zeren erran: Zer da hau, edo zer da hori? Ezik oro beren mugan dira agerturen.

        27. Haren ganikako benedizioneak iduri du gaindika dihoan ibaia.

        28. Nola uholdeak eztali baitu leihorra, hala haren hasarrearen puska izanen dira hura bilhatu ez duten jendakiak.

        29. Nola leihortu baititu urak eta agortu baita gero leihorra, haren bideak ere batbederaren bideen arabera zuzenak izan baitira, hala haren hasarrea izanen da bekhatoreen eragozgarri.

        30. Nola hastetik ongiak onentzat izan baitira eginak, hala on-gaitzak gaixtoentzat.

        31. Haukiek dira lehenbizikorik gizonen biziarentzat premia: Ura, sua eta burdina, gatza, esnea eta ogi irin-lorezkoa, eztia, mahats-molkhoa, olioa eta jauntzia.

        32. Horiek oro sainduentzat dira onetan, hala gaixtagin eta bekhatoreentzat bihurtzen dira gaitzetan.

        33. Badira izpirituak asperkundeko kreatuak izan direnak, eta beren errabian gogortzen dituzte gaixtaginen estirak.

        34. Akhabantzako egunean hedaturen dute beren indarra, eta beren kreatzailearen sepharen gogara dute eginen.

        35. Sua, harria, gosetea, heriotzea, horiek oro asperkundeko izan dira eginak,

        36. Hala-nola basabereen hortzak, harrobiak, sugeak, eta ezpata gaixtaginak xahutuz asperkunde daramana.

        37. Bozkarioz dihoazi Jaunaren manura; lurraren gainean, behar-orduko abian jarriko dira, eta beren mugan hitz bat ez dute utziko erortzera.

        38. Horren gatik hastetik finkatu naiz gogoeta haukietan; horietan bilhatu dut ontseilu eta erabili ene gogoa, eta iskribuz ezarri ditut.

        39. Jaunaren egintza guziak onak dira, eta guziak, zein bere orenean, baliarazten ditu.

        40. Ez da zeren erran: Hau hori baino txarragoa da; ezen guziak beren tenoretan ontzat ezagutuko dira.

        41. Eta orai ahoz eta bihotz oroz izena.

 

XL. KAP.

        1. Alhadura handi bat atheratua izan da gizon guzientzat eta uztarri gogorra ezarria Adamen semeen gainean, beren amaren sabeletik ilkhi diren egunetik, guzien amaren baithan ehortziak izanen diren eguneraino.

        2. Hekien gogoetek eta bihotzeko izialdurek, ethorkizunaren gaineko iduripenek eta oro akhabatzeko egunak,

        3. Ospezko alkhiaren gainean jarria dagoenetik, lurrean eta herrautsean etzana dagoeneraino;

        4. Moredinez jaunzten denetik eta khoroa dakharrenetik, liho latzez larrua estaltzen dueneraino, sepha, bekhaizgo, tarrapata, gora-behera, heriotzearen beldur, samurgo irauntia, khimerek asaldutan daduzkate;

        5. Eta phausatzeko orduan ohean gabazko loak hekien gogoetak nahasten ditu.

        6. Gizonak hartzen duen phausua aphurra, ezdeusa da, eta bere loan ere khexu da guardian balago bezala.

        7. Bere izpirituko iduripenez nahasia da hala-nola guduko orduan ihes dihoana; jaikitzen da, segurean da, eta miresten du bere izialdura alferra.

        8. Hori gerthatzen zaiote haragidun guziei, gizonetik aziendaraino, eta bekhatoreei zazpitan gehiago.

        9. Bertzalde, heriotze, sarraski, khimera, ezpata, hertsapen, gosete, xahutze, izurri,

        10. Horiek oro eginak izan dira gaixtaginentzat, eta hekien gatik igorria izan da uholdea.

        11. Lurretikako guziak, lurrera bihurturen dira, eta ur guziak itsasora itzuliren.

        12. Emaitza tzar eta gaixtakeriak galduren dira, bainan egia gogor egonen da bethi.

        13. Gaixtaginen aberastasunak erreka bat bezala agorturen dira eta burrunbaka goanen, hala-nola ihurtzuri handi bat uri-erauntsian.

        14. Bozkario bat izanen da eskuak idekiko dituztenean; hola urmariatuko dira azkenean lege-hausleak.

        15. Gaixtaginen umeek ez dute aldaska usurik arthikiren; harkadi-muthurretan kraskaka hari diren erro txarren pare dira.

        16. Ur-hegian eta ibai-bazterrean sorthu belharra sorhotakoa baino lehen atheratua izanen da.

        17. Ongiegiletasuna da baratze benedikatu bat iduri, eta urrikalmenduak menderen mende du iraunen.

        18. Bere lanean bere dina duenaren bizia gozoa izanen da, eta halako bizian atzemanen duzu behar duzun aberastasun guzia.

        19. Haurrek eta hiri baten egiteak gogortzen dute izen baten iraupena, eta horien gainetik da prezatua emazte nothagabea.

        20. Arnoak eta musikak goiheretzen dute bihotza, eta horiek baino gehiago zuhurtziaren maithatzeak.

        21. Xirolak eta maniurrak egiten dute musika gozoa, eta mihi gozoa hekien bien garai da.

        22. Begiak lakhet ditu arraizia eta edertasuna, eta eraitza ferdeak hekien garai dira.

        23. Adiskideak eta bere lagunak behar-orduan elkhar dute laguntzen, eta senhar-emazteek hekiek baino hobeki.

        24. Hesturako orduan lagungarri dira anaiak, eta urrikalkortasunak hekiek baino laguntza hobea eginen du.

        25. Urhea eta zilharra oinen gogorgarri dira, eta kontseilu ona hekien garai da.

        26. Ontasun-indarrek urgoitzen dute bihotza, eta Jaunaren beldurrak gehiago.

        27. Jaunaren beldurrarekin ez da beheititzerik, ez-eta harekin laguntza eske ibiltzerik.

        28. Jaunaren beldurra benedizionezko baratze bat da, eta berregindua ospe guzien gaindi.

        29. Ene haurra, ez eska zure bizi guzian; ezen eske ibiltzea baino hobe da hiltzea.

        30. Bertzeen mahainari Begira dagoenaren bizia, bizi ustean ez da bizitzea; ezen bertzeen jatekoz hazten du bere burua.

        31. Gizon gurbilak orduan eta ikhasiak hortarik zainduko du bere burua.

        32. Ezaxolatuaren gogarako da eskatzea, eta su bat erretzen hariko da haren sabelean.

 

XLI. KAP.

        1. Oi herioa, zenbat da khiretsa hire orhoitzapena bere ontasunen erdian bakea duen gizonarentzat,

        2. Gizon deskantsuarentzat, zeinaren egitekoak ongi baitoazi orotan, eta zeinak gozo har baitezoke oraino janari!

        3. Oi herioa, hire erabakia eztia duk gizon noharroin eta indarrak galtzen dituenarentzat,

        4. Zeinak, adinaren erkhiduran, gauza guzietaz grina behar baitu, sinheste ona eta pairua galdu baititu

        5. Ez izan herioaren erabakiaren beldur. Orhoit zaite zure aitzinean iraganez eta zuri gerthatuko zaizkitzunez; hori da haragidun guzientzat Jauna ganikako erabakia.

        6. Eta zer gerthaturen zaitzu Guziz-Goraren nahiko ez denik? Edo hamar, edo ehun, edo mila urthek mengoarik ez dute.

        7. Hilean ez da zenbat bizi izan den axolarik.

        8. Bekhatoreen haurrak, hasgarrikeriako haur dira bilhakatzen, eta gaixtaginen etxeen aldaketan egoten direnak ere bai.

        9. Bekhatoreen haurren primantza galduko da, eta hekien ondokoen gainean iraunen du laidoak.

        10. Aita tzarraz arranguraturen dira semeak, zeren haren gatik diren laidotan.

        11. Zorigaitz zuei, gizon gaixtoak, zeinek bazterrerat utzi baituzue Jaun guziz-goraren legea!

        12. Sorthu bazarete, madarizionean zarete sorthu; eta hiltzen bazarete, madarizionean izanen da zuen zathia.

        13. Lurretikako guziak lurrera dira bihurturen; gaixtaginak orobat madarizionetik galpenera dira eroriko.

        14. Gizonen deithorea egiten da hekien gorphutzen inguruan; bainan ezeztaturen da gaixtaginen izena.

        15. Omen onaz izan zazu artha; ezen hura iraunkorrago dukezu mila ontasun balios eta handi baino.

        16. Bizitze onak dirau egun hein bat; omen onak aldiz menderen mende.

        17. Ene irakhaspena bakean begira zazue, haurrak; alabainan zuhurtzia gordea eta diru ageri ez dena, zertako dira on bata eta bertzea?

        18. Bere zorotasuna gordetzen duen gizona hobea da ezenetz bere zuhurtasuna gordetzen duena.

        19. Ahalke har zazu beraz ene ahotik ilkhitzera dihoazen haukiez;

        20. Ezen ez da on nola-nahika ahalke hartzea, eta zinez onak diren gauza guziak ez dira guzien gogarako.

        21. Likhiskeriaz ahalka zaite zure ait-amen aitzinean, eta gezurraz manatzailearen eta kargudunaren aitzinean;

        22. Hobenaz buruzagiaren eta juiearen aitzinean, eta gaixtakeriaz baldarnaren eta populuaren aitzinean;

        23. Bidegabekeriaz zure lagunaren eta adiskidearen aitzinean; eta egoten zaren tokian,

        24. Ohointzaz, Jainkoaren egiaren eta lekhukotasunaren ariaz; jatekoen gainera makhurtzeaz, eta har-emanetan enganatzeaz;

        25. Agur egiten dutenei ez ihardesteaz; emazteki lilitxoei begiratzeaz, eta begithartea zure ahaideari itzultzeaz.

        26. Ez itzul begithartea zure laguna ganik; ahalka zaite nihori berearen khentzeko eta ez bihurtzeko.

        27. Ez begira bertze gizon baten emazteari; ez bilha haren neskatoa, eta ez egon haren ohearen aldean.

        28. Ahalka zaite zure adiskideen aitzinean solas itsusirik idukitzeaz; eta zerbait eman dukezunean, iroirik ez egin.

 

XLII. KAP.

        1. Ez errepika aditu solasa, eta ez salha gauza gordea; eta izanen zare zinez ahalkerik gabe eta begitharte aurkhituren duzu gizon guzien aitzinean, aiphatzera nihoazkitzun haukiez orotaz ez ahalka, eta nor-nor-den ez begira bekhatu egiterainokoan.

        2. Ez ahalka Guziz-Goraren legeaz eta batasunaz, eta gaixtagina garbitzen duen juiamendua;

        3. Lagunen eta bidaianten egitekoan, eta adiskideen primantzaren zathitzean;

        4. Balantzen eta phisuen zuzentasunean, guti edo hainitz erostean;

        5. Tratuko eta tratularien mauletan, eta haurren maiz kridantzatzean, ez-etare gathibu gaixtoaren sakhatsak odolztatzean.

        6. Emazte gaixtoari gauzen gakhatzea on da.

        7. Esku hainitz den tokian, herts gauzak; khonda eta phisa ematen duzun guzia; har-emanak aldiz iskriba oro.

        8. Ez ahalka zoroaren eta ergelaren kridantzatzeaz, ez-eta gizon-gazteek juiatzen dituzten zaharrez; eta horrela agertuko zare umo eta bizi diren guziez izanen zare onhetsia.

        9. Alaba aitarentzat da ixilik atzarria egoteko bide bat, eta haren gatikako grinak khentzen dio loa, beldurrez-eta gaztean ezkondu gabe adinetara hel dadien, edo senharrarekin denean hastio bilhaka dadien;

        10. Edo egun batez khutsa dadien bere dontzeilatasunean, edo aitaren etxean izorra gertha dadien, edo senharrarekin delarik legea hauts dezan, edo bederen agor egon dadien.

        11. Zain zazu ongi alaba gizakoia, etzaitzan egun batez bilhakaraz zure etsaien laidagarri, hiriko erauntsien eta jendeen erantzukien gatik, eta ahalketara erorraraz zaitzan populu guziaren aitzinean.

        12. Ez nihori begira bere edertasuna gatik, eta ez egon emaztekien erdian;

        13. Ezen soinekoetarik ilkhitzen da biphia eta emaztekitik gizonaren tzarkeria.

        14. Alabainan gizon gaizki-egilea hobe da, ezenetz ongia egiten eta laidoan ahalkarazten duen emaztekia.

        15. Orhoituko naiz beraz Jaunaren egintzez, eta erranen dut ikhusi dudana; Jaunaren hitzetan dira ageri haren egintzak.

        16. Iguzkiak alde orotara argituz, guziak ikhusten ditu; eta Jaunaren ospeaz dira betheak haren egintzak.

        17. Jaunak ez othe ditu sainduen ahoz ezagutarazi bere sendagaila guziak zeinak finkatu baititu, Jaun ahalorotakoa den bezala, haren ospatzeko iraun dezatentzat?

        18. Ondar-lezeak eta gizonen bihotzak ikhartzen eta hekien asmu gordeenak ezagutzen ditu.

        19. Alabainan jakitate oroz jakintsun da Jauna; eta denboren seinaleari begiratzen dio, ezagutaraziz iraganeko eta ethorkizuneko gauzak, eta gordeak direnen hatzak agertuz.

        20. Gogoeta bat etzaio itzurtzen, ez-eta hitz bakhar bat gordetzen.

        21. Bere zuhurtziaren sendagailak berregindu ditu; hura mendeak baino lehen bada eta mende guzietan izanen da.

        22. Ez dakioke ez berha, ez guti, eta ez da nihoren kontseiluen eskasean.

        23. Zeinen diren ederresgarri haren egintza guziak! Eta bizkitartean phindar bat bezala da guk begiets dezakeguna.

        24. Hekiek oro bizi dira eta menderen mende diraute, eta haren nahiari ethordun dira behartuak diren guzian.

        25. Gauza guziak bikhun dira, bata bertzearen zeiher, eta ez du deusere eskas utzi.

        26. Bakhotxari finkatu dio bere ona; eta nor aseko da haren ospearen ikhusten?

 

XLIII. KAP.

        1. Ortziak bere goratasunean erakhusten du zeinen den ederra; zeruaren edertasuna ospearen erdian agertzen da;

        2. Etzatean gure begietara agerrarazten du iguzkiak, ontzi ederresgarri Guziz-Goraren obrak.

        3. Eguerditan erretzen du lurra, eta nork iraun haren khaldaren azpian? Labeak bezalako berotasuna badaduka bere lanetan.

        4. Iguzkiak hiruretan xigortzen ditu mendiak; suzko dirdirak igortzen ditu, eta haren distirak liluratzen ditu begiak.

        5. Handia da Jauna, hura egin duena; eta haren manura, iguzkiak laster egiten du bere bidean.

        6. Ilhargia bere itzulian da guzientzat denboren erakhusle, epheen berezle.

        7. Ilhargiak erakusten ditu Nesta-egunak: hura da argizagia, bethe den orduko aphurtuz dihoana.

        8. Haren izenetik deitzen da hilabethea; handituz dihoa miresgarriki bethe dadien arteo.

        9. Hergoretan agertzen da armada bat, ospetsuki distiratzen duena zeruetako ortzian.

        10. Izarren ospea da zeruko edertasuna; Jaunak argitzen du lurra hergoretarik.

        11. Sainduaren lehen hitzari begira daude haren manuaren bethetzeko, eta beren atzartasunean ez dira hutsean gerthatuko.

        12. Ikhusitzu ortzadarra eta benedika haren egilea; guziz da ederra bere distiraduran.

        13. Inguratzen du zerua bere ospezko arranbelaz; Guziz-Goraren eskuek agerrarazi dute hura.

        14. Manatzen du elhurra, eta fharrastan heldu da; igortzen du ximista, eta ximistak laster egiten du haren erabakiaren bethetzera.

        15. Horren gatik dira zabalduak Jainkoaren harmategiak, eta hedoiak xoriak bezala dira hegaldatu.

        16. Jaunaren indar gaitzak metatu ditu hedoiak, eta leherrarazi harri-abarrak.

        17. Haren begi ukhaldi batera ikharatu dira mendiak; haren nahi batera xixtuz abiatu da hegoa.

        18. Haren ihurtzuri-karraskek, mendebalaren phesiek, haize-xirimolek laztu dute lurra.

        19. Kokatzera jausten den xori elemenia bat bezala hedatu du elhurra, zeina jautsi baita xartala erortzen denean bezala.

        20. Haren zuritasunak zoratzen du begia, eta harek dadukan urak ikharatzen bihotza.

        21. Gatza bezala lurrera ixurtzen du izotza, eta hormatzen denean, kharloaren arrantzeak iduri egiten da.

        22. Iphar-haize hotzak jo du, eta ura kristaila bezala hormatu da; ur-osin guzien gainean baratzen da, eta erredola bat bezala jaunzten du ur gogortua.

        23. Mendiak larrutzen ditu, mortua erretzen, eta belharra suak bezala xipiltzen.

        24. Lanho batek laster egin dezan, eta oro sendaturen dira; bero heldu denetik jauts bedi ihintza eta harek hautsiren du.

        25. Jaunaren hitz bati ixildu da haizea; haren gogo-iragaite bati jabaldu dira ondarrak, eta Jaunak han jarri ditu irlak.

        26. Itsasotan dabiltzanek erran betzazte hango galmentak; eta gure beharriz aditzearekin, miretsiak geldituren gare.

        27. Han dira egintza guziz eder, harrigarriak, asko abere-mota, eta azienda orotarik eta kreatura gaitzak.

        28. Jainkoaren manuz guziak dihoazi beren akhabantzara; haren hitz batez oro dira xuxenduak.

        29. Asko erranen dugu, eta ahituren gare gure solasetan; bainan hitz guzien akhabantza hau da, gauza guzietan dela Jauna.

        30. Haren ospatzeko zer da gure ahala? Alabainan bere egintza guzien gaineko da Ahalorotakoa.

        31. Jauna ikharagarria da eta guziz handia; haren ahala ederresgarria da.

        32. Zuen ahal guziaz goretsiko duzue Jauna, eta hura oraino gorago izanen da, eta miresgarria da haren handitasuna.

        33. Jauna benedikatzen duzuenek, ahal duzuen bezenbat goretsazue; ezen laudorio guziez handiago da.

        34. Haren gorestean, indarrez bethe zaitezte, ez nekha; ez duzue alabainan hura gogoaz ardiesten ahal.

        35. Nork hura ikhus? nork erran nolakoa den? nork hura gorets, hastetik denaren arabera?

        36. Haren egintza hainitz, haukiek baino handiagoak, gordeak daude; ezen gutiak dira guk ikhusten ditugunak.

        37. Bainan Jaunak egin ditu guziak, eta jainkotiarki bizi direnei eman daroete zuhurtzia.

 

XLIV. KAP.

        1. Lauda detzagun ospezko gizonak, eta gure arbasoak beren iraulgian.

        2. Jaunak egundainotik bere bizartasunaz ospe handitan ezarri ditu.

        3. Nausitasuna gozatzen zuten beren erreinutan; gizon berthutez handiak eta gurbiltasunez jauntziak ziren; beren profezietan erakhusten zuten profetasunaz dohatuak zirela.

        4. Orduko populuari manatzen zaroeten, eta beren gurbiltasunaren ariaz solas guziz sainduak adiarazten zarozten populuei.

        5. Hekien antzeak aurkhitu ditu musikako eresiak eta moldatu dituzte Iskrituretako kantikak.

        6. Gizon berthutez aberatsak ziren, zinezko edertasuna maite zutenak eta beren etxeetan baketiarki bizi zirenak.

        7. Guziek beren herritarretan mendez mende ospe ardietsi dute, eta beren egunetako laudorioez gozatzen dira oraino.

        8. Hekien ganik sorthu direnek utzi dute izen bat hekien laudorioek errepikatzen dituena.

        9. Badira zeinen orhoitzapenik ez baita; ezeztatu dira izan ez balire bezala; sorthu dira sorthu ez-balire bezala, eta hekien semeak hekiekin.

        10. Bainan lehenbiziko hekiek, gizon karitatetsuak ziren, eta hekien egintza karitatezkoek badiraute;

        11. Hekien odolean iraunen dute hekien ontasunek.

        12. Hekien ilobasoak ondore sainduak dira, eta hekien odola Jaunarekilako batasunean dago.

        13. Hekien ariaz diraute bethi hekien umeek; eta hekien odola eta ospea ez dira bazterrerat utziko.

        14. Hekien gorphutzak bakean izan dira ehortziak eta hekien izena menderen mendetan da bizi.

        15. Populuek derratela hekien zuhurtzia, eta baldarnak egin betza hekien laudorioak.

        16. Henok Jainkoaren gogarako izatu da, eta pharabisura izan da eramana, urrikitan sarraraztekotzat jendaiak.

        17. Noe narriogabe eta prestu izan da atzemana, eta sepharen orduan bakebide da bilhakatu.

        18. Hargatik gizon ondar batzu izan ziren lurrean utziak egin zenean uholdea.

        19. Haren baithan izan zen ezarria mendearekilako batasuna, haragidunak ez-ditezen gehiago uholdeaz xahutuak izan ahal.

        20. Abraham handia jendaietako ostearen aita izatu da, eta ospez haren idurikorik ez da aurkhitu; harek begiratu zuen Guziz-Goraren legea, eta patutan izatu zen harekin.

        21. Haren haragiarekin iduki du bere patua, eta frogan zina aurkhitua izan da.

        22. Hargatik zin eginik ospea eman izan dio haren jendakiari, berharazi du lurreko herrautsa bezala,

        23. Goratu du haren odola izarrak bezala, eta premu egin izan ditu itsaso batetik bertzera, eta hibaitik lurraren bazterretaraino.

        24. Eta Isaakentzat orobat egin du haren aita Abrahamen gatik.

        25. Jaunak haren baithan benedikatu ditu jendaia guziak, eta batasuna finkatu du Jakoben buruaren gainean.

        26. Ezagutu du bere benedizioneez; eman dio agindu primantza eta zathitu hamabi leinuen artean.

        27. Eta begiratu diozka gizon karitatetsuak, gizon guzien aitzinean grazia aurkhitzen zutenak.

 

XLV. KAP.

        1. Jainkoaz eta gizonez maithatua izan da Moise, zeinaren orhoitzapena benedizionetan baita.

        2. Ospez sainduen iduriko egin izan du Jaunak; handietsi du etsaien ikharatzeko, eta haren hitzetara jabaldu dira erakhuskari latzak.

        3. Ospe eman dio erregeen aitzinean, manamenduak eman diozka bere populuaren aitzinean, eta bere ospea erakhutsi izan dio.

        4. Saindu egin du hura bere fedean eta eztitasunean, eta gizon guzietarik berezi izan du;

        5. Ezen entzun ditu hura eta haren mintzoa, eta hedoian sarrarazi du.

        6. Populuaren aitzinean eman diozka manamenduak, bizitzeko eta jakitateko legea, Jakobi irakhastekotzat harekilako batasuna eta Israeli haren erabakiak.

        7. Handi egin du Aaron, haren anaia eta haren idurikoa, Lebiren leinukoa.

        8. Harekin egin du bethiko patua; eman izan dio populuko apheztasuna; ospez eta zorionez bethe du.

        9. Ospezko gerriko batez inguratu du; ospezko soin bat jauntzi dio; eta khoroatu du botherearen seinaleez.

        10. Eman diozka soin luzea, galtzak eta soingainekoa, eta itzuli guzian inguratu du asko xilintxa urhezkoz,

        11. Ibiltzean harrabots egin zezan, tenploan entzunarazteko harrabotsa, populuko umeen oharraspenetan.

        12. Eman dio soin saindua, urhez, moredinez eta purpuraz ehoa, gizon zuhur, adimenduz eta zintasunez bethea zen baten obra.

        13. Ofizialeak egin du hura eskarlata bihurtuz, harri baliosez berregindurik eta hekiek urhean lothuz, eta harriak harriginaren eskuz lanthuak, Israelgo leinuen nonbrearen arabera hekien orhoitzapenetan.

        14. Haren burukoaren gainean bada urhezko khoro bat, zeintan bernuzatuak baitira saindutasunaren seinalea eta ohorearen ospea; lan ederresgarria eta hekien gogara berregindua;

        15. Hain ederrik hura baino lehen ez baita izatu hastapeneraino.

        16. Atzerik ez da nihor izatu hura jauntzi duenik, bainan bakharrik Aaronen semeek eta ilobasoek ondoren-ondoko mendeetan.

        17. Haren sakrifizioak suaz izan dira egun oroz iraungiak.

        18. Moisek bethe ditu haren eskuak eta hura gantzu du olio sainduaz.

        19. Hari eta haren ganikako iraulgiari emana izan zaiote bethiereko patutan, zeruko egunek dirauteno, apheztasuneko eginbideak bethetzea, laudorioen bihurtzeko zuzena izatea, eta bere populuaren benedikatzea Jaunaren izenean.

        20. Harek hautatu du bizidun guzietarik eskaintzeko sakrifizio, isentsu, usain gozoak Jainkoari, orhoit dadientzat bere populuari begitharte egiteaz;

        21. Eta bere manamenduan gainean eta bere erabakietako lekhukotasunen gainean mintzatzeko ahala eman izan dio, manamenduak Jakobi irakhats zetzan eta Israeli legearen gaineko argitasunak egin.

        22. Hargatik haren kontra jaiki dira atzeak; eta bekhaizgoz mortuan gizon batzuek, zeinak Dathanekin eta Abironekin baitziren, eta Koreren bilgumak sepha gaixtotan inguratu dute.

        23. Jainko Jaunak ikhusi zuen eta etzitzaioen eder iduritu, eta xahutuak izan zioen haren hasarrearen oldarrean.

        24. Sendagaila gaitzak atheratu ziozkaten gainera eta suaren garrean iraungi zituen.

        25. Eta berhatu zuen Aaronen ospea; eman zioen primantza bat eta berezi ziozkan lurreko fruituen pikainak.

        26. Aphezei ogia nasai eman zioten pikainetan; ezen hazi behar dira Jaunaren sakrifizioez, zeinak eman izan baitiozka hari eta haren odolari.

        27. Gainerakoan jendaien lurra ez da haren primantzako izanen, eta zathirik ez du populuarekin; ezen Jauna da bera haren zathi eta primantza.

        28. Phinees, Eleazarren semea, hirugarrena da ospez, Aaronen urhatsari jarraiki zelakotz Jaunaren beldurrean.

        29. Khordokatu gabe egotu zen populuaren ahalkagarrikerian; haren arimako prestutasunak eta kharrak Israelen alderat jabaldu zuten Jainkoa.

        30. Hargatik egin zuen harekin bakezko batasuna, eta eman zaroen gauza sainduen eta bere populuaren gainean nausitasuna, bethiko apheztasuneko goihendea izan zadien harentzat eta haren ganikako iraulgiarentzat.

        31. Dabidekin ere, Jeferen seme Judako leinukoarekin, egin zuen patu; primantza eman zaroeten hari eta haren ganikakoei, zuhurtzia ezar zezaten gure bihotzean, zuzentasunean juiatuz haren populua, arren-eta gal etzitezen hekien onak; eta hekien ospea bethirainoko egin zuen hekien ganikako iraulgian.

 

XLVI. KAP.

        1. Jesus, Naberen semea, profetetan Moisen ondokoa, gerlan hazkar, eta bere izenaren arabera handi izatu da.

        2. Guziz handi izatu da Jainkoaren hautetsien zaintzeko, jaikitzen ziren etsaien gudukatzeko eta Israelen primantzaren irabazteko.

        3. Zer ospea ez du bildu eskuak altxatuz eta geziak hirien kontra arthikiz!

        4. Nork hala buru egin izan ahal du haren aitzinean? Ezen Jaunak berak erakharri diozka etsaiak menera.

        5. Bere sephan ez othe zuen baratu iguzkia, eta egun bakhar bat ez othe zen bia bezain luze egina izan?

        6. Guziz-Gora botheretsuari dei egin zaroen, etsaiei alde orotarik oldartzean; eta Jainko handi eta sainduak entzun zuen, indar ikharagarriko harriak arthikiz.

        7. Jauzi zen etsaiaren gainera, eta patarra beheran xahutu izan zuen,

        8. Jendaiek ezagut zezaten Jaunaren ahala, errex ez baita Jainkoaren kontra gudukatzea. Eta Ahaldunaren ondotik jarraiki zen;

        9. Eta Moisen egunetan, harek eta Jephonen seme Kalebek jainkotiarki egin zuten etsaiaren kontra jarriz, populua bekhatutik debekatuz, eta tzarkeriako marmarak ithoz.

        10. Eta hekiek biak sei ehun mila oinezkotarik izan ziren galmentatik atheratuak eta bereziak populuaren sarrarazteko bere primantzan, esnea eta eztia darioen lurrean.

        11. Eta Jainkoak hazkartasuna eman zaroen Kalebi, eta hari indarra gelditu zitzaioen zahartzeraino, igan zadientzat lurreko toki gora batera, eta haren odolak izatu du primantza hura;

        12. Israelgo seme guziek ezagut zezaten on dela Jainko sainduari ethordun izatea.

        13. Gero agertu ziren juieak, bat bertzearen ondotik, eta zeinen bihotza ez baitzen galdu; hekiek etziren hastandu Jauna ganik,

        14. Merezituz benedizionetan izan dadien hekien orhoitzapena; hekien hezurrak egun batez jaiki ditezen beren tokitik,

        15. Eta menderen mendetan iraun dezan hekien izenak, gizon saindu hekien ospeak irauten duelarik hekien semeen baithan.

        16. Samuel, Jaunaren profetak, bere Jainko Jaunaz maithatuak, buruzagitasun berri bat ezarri eta populuaren gainean gantzutu zituen.

        17. Jaunaren legearen arabera juiatu zuen populua; eta Jakoben Jainkoak ikhusi zuen; eta Samuel egiazko profetatzat izan zen frogatua;

        18. Bere hitzetan zin ezagutua izan zen, argiaren Jainkoa ikhusi baitzuen.

        19. Eta Jaun guziz ahaldunari dei egin zaroen narriogabeko bildots bat imolatuz, buru egin zaroetenean atde orotarik inguratzen zuten etsaiei.

        20. Eta Jauna zerutik ihurtzuri-karraskaz abiatu zen, eta harrabots gaitzarekin adiarazi zuen bere mintzoa.

        21. Eta xehakatu zituen Tiriarren buruzagiak eta Filistindarren aitzindari guziak.

        22. Eta Samuelek, bere bizia eta urtheak akhabatzeko aitzinean, lekhukotasun atheratu zuen Jaunaren eta haren kristuren aitzinean, nihoren ganik etzutela hartu ez dirurik, ez-eta oinetako bat ere; eta gizonik etzen izatu hari jazarri zaroenik.

        23. Eta gero lohakartu zen, eta erregeri ezagutarazi eta erakhutsi zaroen haren biziaren akhabantza, eta lurretik altxatu zuen bere boza profezian mintzatuz populua xahutzera zihoala bere tzartasuna gatik.

 

XLVII. KAP.

        1. Horiez geroztik jaiki zen Nathan profeta, Dabiden egunetan.

        2. Eta nola bilgorra berezten baita haragitik, hala Dabid berezia izan zen Israelgo umeen artetik.

        3. Gaztean, lehoinekin dostatu zen bildotsekin bezala, eta hartzekin, hala-nola ardien umerriekin.

        4. Ez othe zuen hil digante bat eta populuaren gainetik khendu laidoa?

        5. Eskua altxaturik, habalako harriaz eragotzi zuen Goliathen hanpurustasuna;

        6. Alabainan Jaun guziz ahaldunari dei egin zaroen; eta Jaunak haren eskuinean ezarri zuen gerlan gaitza zen gizon baten eragozteko ahala eta bere populuaren adarraren goratzekoa.

        7. Horreletan, hamar mila gizon hilik bezala, ospatu zuen populuak, eta Jaunaren benedizionetan laudatu, ospezko khoro bat eskainiz;

        8. Ezen xehakatu zituen alde orotako etsaiak, xahutu zituen Filistindar etsaiak egungo eguneraino, eta behin-bethikotz phorroskatu zuen hekien adarra.

        9. Bere egintza guzietan sainduari aithor bihurtu zioen, eta Guziz-Gora kantatu zuen kantu ospagarrietan.

        10. Bere bihotz oroz laudatu du Jauna eta maithatu du Jainko, haren egile eta etsaien kontra indar-emailea.

        11. Kantariak ezarri ditu aldarearen aitzinean, eta hekien kantuetan xuxendu ditu eresiarik gozoenak.

        12. Edertu ditu besta-buruak eta berregindu egun sainduak biziaren akhabantzaraino, lauda zezaten Jaunaren izen saindua, eta goizetik handiets Jainkoaren saindutasuna.

        13. Jaunak garbitu ditu haren bekhatuak, eta bethiko goratu haren adarra; eta erregetasunaren segurantza eta ospezko alkhi bat Israelen eman izan diozka.

        14. Haren ondotik jaiki da haren seme zuhurra; eta haren ariaz Jaunak eragotzi du etsaien indar guzia.

        15. Bakezko egunetan manatu du Salomonek, zeinari Jainkoak azpiratu baitiozka etsai guziak, etxe bat altxa ziozontzat Jaunaren izenari eta bethikotzat aphaint saindutegi bat. Oi Salomon, nola izan zaren zure gaztetasunean argitua?

        16. Zuhurtziaz bethea izan zare ibai bat bezala, eta zure izpirituak argitu du lurra.

        17. Asmakariz bethe ditutzu zure parabolak; urrungo irletaraino barraiatua izan da zure izena, eta zure bakean maithatua izan zare.

        18. Lurrak ederretsi ditu zure kantika, erran-zahar, parabola, argipenak;

        19. Eta goretsi du Jainko Jaunaren izena, zeina deitzen baita Israelgo Jainkoa.

        20. Urhea bildu duzu kobrea bezala, eta zilhar-murruak egin ditutzu berunez bezain errexki;

        21. Eta zure belhaunak khurtu ditutzu emaztekien aitzinean, eta gabetu zare zure gorphutzaren nausitasunaz;

        22. Nothatu duzu zure ospea, eta desohoratu zure ganikako iraulgia, hasarrea jauzaraziz zure haurren gainera, eta asperkundea zure erhokeriaren gainera,

        23. Bi zathitan ezarrarazi baituzu zure erresuma, eta Efraimdik ilkhiarazi buruzagi gogor bat.

        24. Bainan Jainkoak ez du bazterrerat utziko bere urrikalkortasuna; ez ditu galduko, ez urratuko bere obrak, ez-eta errotik xahutuko bere hautetsiaren ilobasoak, eta ez du galduko Jauna maithatu duenaren odola.

        25. Bainan ondar bat utzi dio Jakobi, eta zenbait aldaska Dabiden erroari;

        26. Eta Salomonen bizia akhabatu da haren arbasoekin.

        27. Eta bere ondoko utzi ditu populuko gizonik zoroena,

        28. Gizon umotasunik gabea, Erroboam, zeinak populua hastandu baitu bere asmu txarraz;

        29. Eta Jeroboam, Nabaten semea, zeinak bekhatu eragin baitio Israeli, eta Efraimi eman bekhatu egiteko bidea; eta uharra bezala zihoazen hekien bekhatuak.

        30. Beren bekhatuek iraizi dituzte beren lurretik.

        31. Gaizki guziak bilhatu zituzten, asperkundea ethor zakioten arteo, eta gero Jaunak barkhatu ziozkaten beren bekhatuak.

 

XLVIII. KAP.

        1. Elias profeta jaiki zen sua iduri, eta haren hitzak erretzen zuen zuziak bezala.

        2. Gosetea jauzarazi zuen populuaren gainera, eta bekhaizgoz haren samurrarazten hari zirenak gutitara ekharriak izan ziren; ezen etzezazketen jasan Jaunaren manamenduak.

        3. Jaunaren izenean hertsi zuen zerua, eta handik hiruretan jautsarazi zuen sua.

        4. Horreletan izan zen Elias goretsia bere sendagailez; eta nor holakoz espanta daiteke zu bezala?

        5. Zu, zeinak, Jainko Jaunaren hitzaz, ifernuetarik heriotzearen eskupetik eraiki baituzu hil bat;

        6. Zeinak xahupenera arthiki baititutzu erregeak, errexki hautsi hekien botherea, eta espantulariak beren ohetik ilkhitzera ez utzi;

        7. Zeinak Jaunaren juiamendua aditzen baituzu Sinan eta asperkundearen erabakiak Horeben;

        8. Zeinak gantzutzen baititutzu erregeak asperkundearen atheratzeko, eta profetak egiten zure ondoko;

        9. Zeina altxatua izan baitzare su xirimola batean, susko zaldiekilako orga-lasterrean;

        10. Zeina izan baitzare berezia Jaunaren hasarrearen ematzeko juiamenduetako orduan, aitaren bihotza semearen gana biltzeko, eta Jakoben leinuen bihurrazteko lehengo heinera.

        11. Dohatsu dira ikhusi zaituztenak eta zure adiskidantzaz berreginduak;

        12. Ezen gu, gure bizian bakharrik bizi gare; bainan hil garen ondoan, gure izena ez da hala izanen.

        13. Elias halabadere xirimolan itzalia izan da; haren izpiritua ordean Eliseoren baithan da gelditu: Eliseo bere egunetan ez da edozein buruzagiren beldur izan, eta ahalez nihor ez da haren garai izatu.

        14. Deusek-ere ez du hura garhaitu; eta hil ondoan ere, profetisatu du haren gorphutzak.

        15. Harritzeko gauzak egin ditu bere bizian eta sendagailak hil ondoan.

        16. Horien guzien gatik populua ez da urrikitan sarthu, ez-eta bere bekhatuetarik ilkhi, bere lurretik iraizia eta bazter orotan barraiatua izan arteo;

        17. Eta jende guti bat eta Dabiden etxean printze bat baizen ez da gelditu.

        18. Hekietarik batzuek egin izan dute Jainkoaren gogara zena; bainan bertzeek bekhatu hainitz.

        19. Ezekiasek bere hiria hazkartu du, haren erdira ura erakharri, harroka burdinaz zilhatu eta urarentzat putzu bat egin.

        20. Haren egunetan, Senakerib igan zen; igorri zuen Errabfazes; bere eskua hekien kontra goratu zuen, eta Sionen gainera altxatu, eta bere ahalaz hanpurustu zen.

        21. Orduan ikharatu ziren hekien eskuak eta bihotzak eta heiagoraka egotu ziren, emaztekiak erdi-minetan bezala;

        22. Jaun urrikalmendutsuari dei egin zaroten; eta eskuak hedatuz, zerura altxatu zituzten; eta Jainko Jaun sainduak berehala entzun zuen hekien mintzoa.

        23. Etzen orhoitu hekien bekhatuez, eta etzituen beren etsaiei arthiki; bainan Isaias profeta sainduaren eskuz xahu egin zituen.

        24. Eragotzi zituen Asiriarren kanpak; eta Jaunaren aingeruak zathikatu zuen hekien armada.

        25. Alabainan Ezekiasek egin izan zuen Jainkoari lakhet zaioena, eta bihotzoiki ibili zen bere aita Dabiden bideaz, zeina manatu baitzaroen Isaiasek, profeta handi eta Jainkoaren aitzinean fidelak.

        26. Haren egunetan iguzkiak gibelerat egin izan zuen, eta Jaunak luzatu zuen erregeren bizia.

        27. Izpiritu handiaren bidez Isaiasek ikhusi zituen azken denborak, eta sosegu eman zaroten Sionen nigarrez zaudezenei.

        28. Erakhutsi zuen ethorkizuna bethi guziraino, eta gauza gordeak, gertha zitezen aitzinetik.

 

XLIX. KAP.

        1. Josiasezko orhoitzapena da, baltsamuginak aphaindu usain gozoaren pare.

        2. Haren orhoitzapena guzien ahoan gozo izanen da hala-nola eztia, hala-nola musika arnozko besta batean.

        3. Jainkozki bidatua izan da urrikitan sarraraztera populua, eta iraizi ditu tzarkeriazko hatsgarrikeriak.

        4. Eta Jainkoaren alderat itzularazi du haren bihotza, eta bekhatutako mendean gogortu du jainkotiartasuna.

        5. Dabidez, Ezekiasez eta Josiasez kanpo, oro bekhatutan erori dira.

        6. Alabainan Judako errege guziek bazterrerat utzi dute Guziz-Goraren legea, eta Jainkoaren beldurraz ez dute axolarik izan;

        7. Ezik bertze batzuei eman darote beren erresuma eta jendaki arrotz bati beren ospea.

        8. Arrotzek erre dute saindutasuneko hiri hautatua, eta mortu egin hango karrikak, Jeremiasen erranaren arabera.

        9. Alabainan populuak gaizki erabili zuen, amaren sabeletik profetatzat kontsekratua zena eta bidalia eragoztera, xahutzera eta galtzera, eta berriz altxatzera eta erreberritzera.

        10. Ezekielek izatu du ospezko ikhuspena, zeina erakhutsi baitzaroen Jaunak kerubinen orga-lasterrean;

        11. Ezen uriaren itxuraren azpian erakhutsi ditu etsaien asturugaitzak, eta bide zuzenak iduki dituztenen zoriona.

        12. Beren lekhutik jaik beitez hamabi profeten hezurrak; ezen hekiek hazkartu dute Jakob eta beren buruak dituzte berrerosi beren bihotzoitasunaren zintasunaz.

        13. Nola handietsiren dugu Zorobabel? ezen hura izatu da hala-nola erreztun bat esku eskuinean;

        14. Bai eta orobat nola handiets Jesus, Josedeken semea? Hekiek beren egunetan altxatu dute Jaunaren etxea eta berritu haren tenplo saindua, bethiereko ospearentzat aphaindua.

        15. Eta menderen mende orhoitzapenetan izan bedi Nehemias ere, zeinak xutitu baititu gure harrasi urratuak, asentatu atheak eta zerrapoak, eta altxatu gure etxeak.

        16. Nihor lurrean Henok bezalakorik ez da sorthu; ezen lurretik eramana izan da;

        17. Ez-eta Josep bezalakorik, zeina sorthu baita gizon, bere anaien buruzagi, bere jendakiaren habe, bere anaien hotsemaile, eta bere populuaren gogorgarri.

        18. Haren hezurrak ikhartuak izan dira, eta hil ondoan profetisatu dute.

        19. Sethek eta Semek ospe ardietsi izan dute gizonen baithan; bainan Adam egundainotik guzien garai izatu da.

 

L. KAP.

        1. Oniasen semea zen Simon aphez-handia, zeinak bizi zelarik gogortu baitzuen Jaunaren etxea, eta bere egunetan hazkartu tenploa.

        2. Harek eginarazi zituen halaber tenploko asentu barnak, etxe bikhuna eta harrasi gorak.

        3. Haren egunetan ur-putzuei bazarioten, eta itsasoa iduri betheak ziren nihoiz ez bezala.

        4. Haren bere populuaz izan zuen artha eta galpenetik libratu zuen.

        5. Izan zuen hiriaren handitzeko ahala, ospe ardietsi zuen populuaren gaineko karguan eta handitu zuen tenploko eta lorioko sartzea.

        6. Bere egunetan argitu du hala-nola artizarrak lanhoaren artetik, hala-nola ilhargi betheak;

        7. Eta nola iguzki dirdiragarriak, hala distiratu du Jainkoaren tenploan;

        8. Ortzadar ospezko lanhoen erdian argitzen duenak bezala, primaderako egunetan arrosen loreak bezala, ur-hegietako liliek bezala, udako egunetan pasatzen duen isentsua iduri;

        9. Su argitzen duena eta suan erretzen den isentsua iduri,

        10. Urhe osozko untzi, harri eder oroz berregindua iduri;

        11. Muskiltzen den oliba eta goiti altxatzen den ziprea iduri; hala da agertu, hartu duenean ospezko soina, eta jauntzi dituenean bere karguaren bethetzeko soinekoak.

        12. Aldare saindura igan denean, ospe eman dio saindutasunezko jauntziari.

        13. Aphezen eskuetarik bitimen zathiak hartzean, xutik zagonean aldarearen ondoan, bere anaiak inguruan zituen, hala-nola Libango mendian landatuak diren zedroak.

        14. Hala egoten ziren haren inguruan, nola palmaren adarrak; eta Aaronen seme guziak beren ospearen erdian ziren.

        15. Eskaintza, berriz, hekien eskuz egiten zen Israelgo baldarna guziaren aitzinean; eta sakrifizioa aldarean akhabatuz, ohore ekhartzen zioen errege guziz gorarentzateko eskaintzari.

        16. Libazionearen egiteko hedatu du eskua, eta mahatsaren odoletik egin du libazionea.

        17. Aldarearen oinetan nausi guziz gorari ixuri dio jainkokarako usain gozoa.

        18. Orduan Aaronen semeek oihu handi bat egin dute; durrundarazi dituzte kobrezko turutak, eta harrabots handi bat adiarazi dute orhoitzapenetan Jaunaren aitzinean.

        19. Orduan populu guzia pharrastan ethorri da; lurrera ahuspeka erori dira beren Jainko Jaunaren adoratzeko eta beren othoitzen igortzeko Jainko botheretsu guziz gorari.

        20. Psalmu kantatzaileek altxatu dituzte bozak eta eresia eztitasunez bethea berhatu da etxe handian.

        21. Eta populuak bere othoitzean errekeitu du Jaun guziz gora, Jaunari bihurtu arteo zor zaion ohorea eta aphezek bethe arteo beren eginbideak.

        22. Orduan aldaretik jautsirik, aphez-handiak altxatu ditu eskuak Israelgo semeen baldarna guziaren gainera, ospe Jainkoari bere ezpainez bihurtzeko, eta haren izenean ospatua izateko.

        23. Eta errepikatu du bere othoitza, Jainkoaren indarraren erakhustea gatik.

        24. Eta orai othoitzazue guzien Jainkoa, zeinak lur guzian gauza handiak egin baititu, gure egunak berbatu amaren sabeletik ilkhi garenaz geroztik; eta gurekin egin baitu bere urrikalmenduaren arabera;

        25. Eta eman biazagu bihotzeko goiheretasuna; eta gure egunetan, bakea egin dadien Israelen menderen mendetako;

        26. Sinhets dezan Israelek gurekin dela Jainkoaren urrikalmendua, arren-eta libra gaitzan haren egunetan.

        27. Bi jendaki ditu gaitzirizkotan ene arimak; higuin dudan hirugarrena, ez da jendakia:

        28. Seirgo mendian egoten direnak eta Filistindarrak, eta Sikemen dagoen populu zoroa.

        29. Zuhurtziaren eta jakitatearen irakhasmena liburu huntan iskribatu du Jesus, Siraken seme Jerusalemdarrak, eta bere bihotzetik erreberritu du zuhurtzia.

        30. Dohatsu hitz on haukietan alhatzen dena Bere bihotzean haukiek ezartzen dituena izanen da bethi zuhur;

        31. Ezen haukien arabera egiten badu, orotako gai izanen da; zeren Jainkoaren argiak bidatzen baitu haren urhatsa.

 

LI. KAP.

        1. Jesus, Siraken semearen othoitza. Aithor darotzut bihurturen, Jaun erregea, eta laudaturen zaitut, Jainko ene salbatzailea.

        2. Aithor zure izenari diot bihurturen, zeren ene laguntzaile eta gerizatzaile zaren egin.

        3. Ene gorphutza libratu duzu galpenetik, mihi gaixtoaren arteetarik eta gezur-egileen ezpainetarik, eta ene laguntzaile zare atheratu jazartzen zarotatenen aitzinera.

        4. Zure urrikalmenduaren handitasunaren arabera libratu nauzu ene irestera orroaz abiatuak zirenen ganik,

        5. Ene bizia bilhatzen zutenen eskuetarik eta inguratzen ninduten hesturen atheketarik.

        6. Inguratu nauen garraren khaldatik atheratu nauzu, eta suaren erdian beroak ez nau jo;

        7. Ifernu barneko ondarretarik, mihi likhitsetik, gezurrezko solasetik, errege gaixtoaren ganik, eta mihi tzarretik itzurrarazi nauzu.

        8. Ene arimak hil arteo laudaturen du Jauna,

        9. Ene bizia hobia behera abian baitzen.

        10. Alde orotarik ninduten inguratu, eta nihor etzen ene laguntzeko; gizonen laguntzari nindagoen begira, eta etzen enetzat.

        11. Zure urrikalmenduaz orhoitu naiz, Jauna, eta zure egintzaz, zeinak egundainotik baitira;

        12. Atheratzen ditutzulakotz, Jauna, zure iguri egoten direnak eta jendaien eskuetarik libratzen ditutzulakotz.

        13. Lurraren gainean altxatu duzu ene egoitza, eta heldu zen herioaren kontra zaitut othoiztu.

        14. Dei egin diot Jaunari, ene Jaunaren aitari, laguntzarik gabe ez nindezan utz ene hesturako orduan, eta hanpurutsuen egunean.

        15. Zure izenaren laudatzetik ez naiz baraturen, eta laudatuko dut aithor bihurtuz, entzuna izan delakotz ene othoitza;

        16. Galpenetik itzurrarazi eta ordu gaitzetik atheratu nauzulakotz.

        17. Hargatik darotzut aithor bihurturen, zure laudorioak ditut kantaturen eta Jaunaren izena dut benedikaturen.

        18. Gazte nintzelarik oraino, zeihertu baino lehen, ene othoitzean zuhurtasuna garbiki dut bilhatu.

        19. Tenploaren aitzinean galdatzen nuen hura, eta azken eguneraino bilhaturen dut. Eta loratu da, mahats goixtiarra iduri;

        20. Eta une bihotza hartan da goiheretu. Bide zuzenean ibili da ene oina; gaztedanik bilhatu dut zuhurtzia;

        21. Aphur bat beheititu diot beharria, eta ardietsi izan dut.

        22. Zuhurtasun handia aurkhitu dut ene baithan, eta hainitz naiz hartaz baliatu.

        23. Haren emaileari diot bihurturen ospe;

        24. Ezen zuhurtziak nahi duenaren egiteko gogoa hartua dut; ongirako kharra badut, eta ez naiz ahalketan eroriko.

        25. Haren ariaz gudukatu da ene arima, eta gogortu naiz harek nahi duena eginez.

        26. Ene eskuak altxatu ditut goiti, eta hura ez ezagutzeaz egotu naiz deithoretan.

        27. Hari buruz eraman dut ene arima, eta argitzearekin aurkhitu izan dut.

        28. Haren bidez hastapenetik ene bihotzaren jabe izatu naiz: horren gatik ez naiz izanen bazterrerat utzia.

        29. Haren bilhatzean asaldutan izan da ene barnea; aria hortaz gozaturen dut ontasun handi hura.

        30. Saritzat Jaunak eman darot mihia, eta hartaz beraz dut laudaturen.

        31. Hurbil zakizkidate, jakintsun etzaretenak, eta bil zaitezte irakhaspeneko etxera.

        32. Zergatik berantzen duzue oraino? eta zer diozue huni? Egartsu handiak daduzka zuen arimak.

        33. Ideki izan dut ene ahoa, eta mintzatu naiz; zuhurtzia dirurik gabe erosazue,

        34. Eta uztarriaren azpian ezar zazue lephoa, eta zuen arimak har beza irakhasmena; ezen haren atzemateko, hurbilean dago.

        35. Ikhusazue zuen begiz, guti nekhatu naizela eta sosegu handia aurkhitu dudala.

        36. Dirutze handi bat bezala har zazue irakhasmena, eta hartan urheketa handi baten jabe izanen zarete.

        37. Jaunaren urrikalmenduan goihere bedi zuen arima; eta haren laudorietan etzarete ahalketara izanen arthikiak.

        38. Muga deno egizue zuen lana, eta ordu ditakeenean emanen darotzue zuen saria.

 

aurrekoa hurrengoa