I

        Epaillako egun bat zen. Sartaldetik zetorren aizeak, itsasoko oiarzunen ekarle, makur erazten zituen parkeko zuaitz illunak sala-leioaren aurrean; intzirika ari ziran, eta iñarrosten ziran ontzi-mastak izan bailirakean ekaitz baten jostagaillu. Ba zirudian gizabiotz baten amets maiteena, ontzi-irudi heietan emanaz, urrutira eramango zutela, beti urrutirago amets orok loratze ta betegintzarre duen ugarte doatsuetaraino... Bainan aizea erortzen zenean eta gauko odei lodien artetik illargiak bere arpegi maltzurra irkaitzez erakusten zuelarik, berriz ere urkabe biurtzen ziran zuaitzok, zut, gora, mugitu gabeak zeru beltzari kontra. Epaillako egun bat otza, epai-egun bat bezelakoa, pentsatzen zuen gizonak, kanpora begira; beleek baizik etzuten uts egiten... aski goizik hor izango ziran ordea, haren amets il-bearraz asetzera etorririk. Bat zekusan jadanik, begiak barruko aldera inguratzen zituen aldika: neskame zaarra hor zebillan beltzez jantzia ezpain meeak tinkaturik eta mutiri, etxeko jaunak eragozten ziolako maia eraikitzen ziardularik. Bainan gizona ez zen igitu, eta atsoari beste naigabe bat ematea gatik, agindu zion edatera ekarri zezaion bereala.

        Salan bero zen eta goxo, biotza etsipenez izozturik ez zuenarentzat. Gar biziek txinpartak zerabilzkiten sutegian, alai eta zalapartari —egurrezko suak baizik ez zituen onartzen gizonak; ez zuen nai esan-delako aurrerapenak haren etxe zaarra deusetan ere itxuraz alda eta itsus eraz lezan, eta askotan zinkurin egiten zion neskameak, aspaldiko otsein batek duen familiaritate zaputzarekin, ugazabaren burukeria horrek etxeko lanak zaillago eta ugariago egiten zizkiolako. Gizonak gor egiten zion: zergatik lana arindu bear zion? Nork zizkion berari egitekoak arintzen? Besteen esanera geiegi bizi izan zen orain artean eta ondikotz! oraindik ere besteek haren baitan jarritako itxaropenari amor ematera gertu zen, besteen gatik sortutako bere buruaren aizun-irudiari uko ez egitea arren. Zergatik ote? Ez koldar zelako, agian. Gizarteko eginbideak zituen eragille, pentsatzen zuen ironeia mingar batekin, etxe-ondo zaar baten jabe ta leinu ohoragarri bateko seme denaren eginbideak... naiko lotsa-gai ematen zion dagoeneko bere leinuari, ogei t'amar urteetara eldurik eta beti ere lan egin gabe bizi izanaz, gurasoek utzi zioten diru apurra janaz, haren senitarteko gizon langille, zintzoak aberasten ari zirelarik! Ez zuen ez, atzera egiterik, onbideratu behar zuen azkenekotz. Ai! haren egiazko nortasuna non zegoen, eta zer eskatzen zuen, baleki, edonori gogor egiteko lain izango litzake noski, edozer gertaturik ere, ezen hark ere siñesten zuen «obe dala seaskan dagoen iñut-aurrari lepoa tinkatzea norberaren biotzeko naikari bakar bat itotzea baino», oraindik ez zekien ordea zer nai zuen haren biotzak, bildur latz bat zeukan haren irriki zoroa, arimaren egarria kentzalle izan bear zitzaion ur garden ozpilla, itur-buruan agortuko zitzaiola, aistheta baten solas alperra baizik izan ez zelako asieran. Asieratik jakin balu egiati izaten!

        Txinpartak ke-bidean gora jauzten ziran, sorgin ongille batek deituriko pamerial alaiak irudi. Gizonak inguratu zituen begiak leiotik suaren aldera. Sutondoan, zitzailluan jarririk zegoen Theresa, eta garrek haren itzal lerdena dantza erazten zuten ormaren gainean. Irakurtzen ari zen, aoa erdi zabalik eta begiak liburutik urbillegi, aur gazteek oi dutenaz. Noizetik noizera, txinpart batek besteak baino biziago urrez erraustatzen zituen haren ille-txorta barneko illun-nabarrean gorrizka ageri zirenak, eta noizetik noizera, gar luzeago batek haren aztal eztia miazkatuz, aldera inguratzen zen aspera ito batekin. Ba zirudian bere gogoa oro irakurtzen ari zen liburu lodi, azal gorrikoan zeukala, bainan gizonak begiratzen ziolarik, begiak eraiki zituen aurrak eta so egin zion aita besoetakoari irripar erabeti batekin. Irriparrea biurtu zion gizonak, ez zen ordea deusen esatera ausartu, eta Theresak bere liburua artu eta berriz ere irakurtzeari lotu zen, matraillak piska bat gorriturik, suaren beroaz agian.

        Elkarri so egon ziren ereti labur hartan, aurraren begi nabar zoargiak harenei erantsiak gelditu ziren betikotasunaren memento hartan, zer esan, zer adi eraz zezakean? Gorputza ikara zeukala eta sutan gogoa, ez egurrezko su alaiaren garrez bainan izaerazko suaz, lurra, aizea ta ura antzaldatzen eta moldatzen dituena —aragia den lurra, gogoa den aizea eta arima den ura... Ur zabal bat, itsas-ontzi batzu thesaurez kargatuak haren gainean baitabiltza Sartalde errimin-pizle batetik etorriak, Byzantziako urre ta zillar guztiak baino dirdaitsuago, Ispahango lore guztiak baino usaindunago diren thesaurez zamatuak... Gizonak, Theresari begira zegoelarik, bere errimiñaren jaioterri hura zekusan barruko begiekin, eta bere amets ezin esanezkoari egoak aske uzten zizkion Sartaldeko ugarte doatsu heietaraino ereman zezan, Gazteen Lur ezkutatu hartaraino. Zoritxarrez! irudimenaren solas bat zen hori, soilki, bai baitzekien harentzat ametsa sekula ez zela egintzaren senide izango...

        Zenbat aldiz azken egun horietan, kirestasunez beterik ezinagoan, amets zoroari uko egitera ez zen saiatu, lehenagoko gizona izan ledintzat berriz ere, jendeekin jendaki, gizartean gizabidetsuki zebillen gizona, erdeinu apur bat doi-doi erakutsiz. Bere irrikiari amor emanaz, ba zekien bere ondamendira lihoakela, bere erruz... hala ziotson gizarteko Eginbideak bederen. Eta alaitasun gabeko irri bat egin zuen bere gogoan: eginbideari hain jarraikia zen gizarte hortan, haren ezagun, adiskide eta aideen artean, ba ote zen haren kezka ta griña berak ezagutu zituenik? Bai noski, bat edo beste izan bide da, pentsatzen zuen, bearbada gutxien susma ditekean gizon zintzo, zindo, jainkotiar bat... bainan delakoak bere buruari gogor egin dio, bestela ez luke orain gora edukiko eta iñork ez lioke begirunez begiratuko. Urrengoan ordea zuurtasun horren zorakeriak, esan-delako gogo-indar hori egiaz den koldarkeriak amorratzen eta nazka erazten zuen. Ez! gizartean bere toki txikia gordetzea gatik batek edo bestek zer-nai egiñik ere, hura ez zen gisa-saldoaren aintzin-eritzietara makurtuko... Zoritxarrekoak, beren biotzeko naikari zondoa zapaldu badute besteak bezelako ez ziren autetsi heiek! Ala hura baizik ez zen iñoiz izan besteok ez bezela. Sartaldetar itsasoko bazterrean zegoen errialde zaar hortan, erritarren artetik hark bakarrik ote zuen sekula antsiatu ta ikusi, itsasoaz bestaldean, eriotza gabeko Gazteen Lurra, kristalezko abardun sagar-ondoz estalia den hura?

        Theresak irakurtzen jarraitzen zuen. Ez zituen noski ulertuko aurraren adimen gazteak gizonaren gogoak alatzen zituen zorabiozko pentsamendu horiek. Irriegingarri zen... bere ezagun eta etxeko guztietatik, neskameak baizik ez zukean haren irrikia somatu; konturatu zen pekoz beteriko begiradak egozten zizkiola, epaixka, atso sudur luze, ezpain mee eta biotz zabal hark, bere aio gartsuak gogoa errerik ametsetan igaro zituen azkenengo egun horietan. Eta pekoak ez ziran bakarrik, ikusi baitzuen gau oroz... Bainan ez zuen muntarik zer sumatu edo zer jakin zuen neskame zintzo hark. Urteak eta urteak baldin baziran zerbutzatzen zuela leialki, aurretik haren gurasoak egin zituen bezala, otseinaren leialtasun horrek ez zion areago nausiari bildurrik ematen, ez eta leialtasun horren azpian zegoen gorrotoak... Edozein leialtasunen zamaz aileki halaber bere burua askatzen!

        Hainbestenarekin, neskamena itzuli zen sukaldetik, vodka-botoilla bat zekarrela. Ezarri zuen maian etxeko jaunaren aurrean, esker gaizto batekin atzerriko modak ez baitzitzaizkion joera arrotzak baino gustatzenago. Bainan gizonak irripar batekin esan zion godalet bat bete zezaion, eta asi zen alkool garratza urrupatzen, pentsakor, godaleta beatzen artean berotzen zuela. Neskameak, maia garbitzen jarraikitzen zelarik, hari buruz inguratu gabe esan zion beingoan: «Andere Isabelak dei egin dizu arratsaldean...» eta ixillune baten ondoren gaineratu zuen «Theresaren billa joana ziñelarik»; agiri zen haren mintzotik pentsatzen zuela amaika urteak egiñik zituen neskato batek iñor ez zuela laguntzalle bearrik eskolatik etxerako... bainan deus besterik ez zuen esan. Gogoratzen zen gizona emaztegaiak bezperan esan ziola biaramoneko sei orduen aldean telephonatuko zuela. Ez zuen aztu, bainan atera zen halaz ere. Ez ajolatuarena egiñaz, neskameari galdegin zion: «Zer nai zuen?» —«Esan erazten dizu biar arratsaldean etorriko dela, eta etxean izan zaitezan».

        Gizona ixillik egon zen. Ez zuen balio atsoari esan lezaion gogoan zeukana. Ba zekien Isabela neskamearen kuttuna zela... Parregarri zen, pentsa zer aburu zukean andere gazte apaiñak atso arront, zantar horrez! Jende bakunak gutxiesten zituela ez zuen ezkutatzen, eta halarik ere jende bakunok miresten zuten Isabela apain hori; bizi zen auzoko errian guztiek haren antzak eta edertasuna goraipatzen zituzten, eta baserrietako neskatillek haren erak kopiatzeko alegiñak egiten zituzten. Parregarri bai, irudi zitzaion gizonari; berak ez zituen bakunak besteak baino geiago ez gutxiago erdeinatzen... Lehenago, maite ere izan zituen, bere arbasoen etxe zaar hortara egotera etorri zenean aita-amen eriotzaren ondotik, eta errikoi izatera saiatu zen; haren saiatze horrek ez zuen ordea ondorio onik izan, bere gisakoegi zelako agian —barka ez ditekean bekatu bakarra! Lehenago, errikoi ez izate horrek biotz-min zemakion; orain berriz, ba zuen beste kezka-gairik...

        Edaten ari zen, geldiro bainan nasaiki, eta pattarra burmuinak berotzen asia zitzaion eta pentsamendu miñak sorgortzen —azaletik baizik ez, ondikotz! Ba zekien aski zuela sakonkixeago pentsatzea, berriz ere biotz-min ezin aitortuzkoa eratortzekotz, iñoiz baino mingarriago. Bearko zuen bai askoz geiago edan oeratu baino lehen; bearko zion vodkak egiazko mozkorraldi bat eman, lo egitea gatik soilki —ametsik gabeko lo aztun, aztuerazgarri bat. Goizera artean, soilki. Goiz ozkirriak berriz ere betiko mundua esna araziko zuen, harentzat igesbiderik gehiago ez zukeana. Eginbide estutik ibiliko zen handik aurrera, eta zintzo guztien goraipuak merezituko zituen hark ere. Ai! vodkak irazan aal baleza berekiko mundu bat, zoroa, burzoratua, bainan Isabelarik, neskamerik, ezagunik, gezurrezko eginbiderik beintzat aurkeztuko ez liokena... Theresari begiratu zion, zeiarka, dudan-mudan, zegoelarik eia beste godaleta bat edango zuenetz. Oartu zen aurrak bere liburua utzi zuela neskameak Isabelaren telephon-deiaren aipamena egin zuenean, eta heiei so jarri zela, geldi-geldia. Gogoan zer zerabilkean? Zeri igarri ote zion? Edatea zer den ez dakizu bederik, oi Theresa, pentsatzen zuen bere mozkorrean, eta ez duzu ajolarik ene burua iltzeraino vodkan murgil nadin gaur, ez nauzu orregatik gaitzetsiko zuk... eta barruko irkaitz batekin irentsi zuen godalet betea.

        Lotsa apur bat senditzen zuen hala ere — apur bat bakarrik. Alabaina, edan ala ez edan, ez al zen oro berdin, guztia orobat? Beraren gaztaroko eguna ber-irazaten zituen bere gogoan, mota guztietako alkoolek koloraturiko egunak. Mutil zelarik, biziak zerakuskion gaitz-itxaropena uxatzea gatik asi zen edaten, gurasoen eta lagunen ixillean; gizon-adiñera eldu zenean, eta haren kezka ta bildurrak egiaztaturik izan zirenean, bere zorion illortuen intziriak, bere atsegin okaztagarrien oroipenak oiltzea gatik edaten jarraiki zen, edonoren agerrean. Orain aldiz, alkoola izan bear zuen berriz ere lagunik onena, lagun bakarra erioraino ibilliko zen ukatzearen bide hortan. Damu zuen hainbat urteetan aldera utzi izan zuelakotz halako lagun bikain bat, bizi berri baten gezurrezko agintza ta itz-emaiteak ergelki lilluraturik, eta zin egin zion bere biotzari sekula ez ziola areago uko egingo edanari, ez eta ezkondu ondoren ere. Are gutxiago ezkondu ondoren... Bitartean, biaramoneko goizera arte eramango zuen vodkak, arbitxizko jauregi torredun bat haren inguruan eraikiz, hartan jaun eta jabe eskubide osokoa izango baitzen, jendeen zintzotasun ankerretik sendoki zaindua. Goizeradinokoan... bainan goiz-sentiak, iltzera dihoazenen arpegi zurbillak azken aldikotz argitze dituztenetakoa izango zen goiz arreak, lurtara eraziko zion torre zaindaria...

        Bet-betan bere baitaratu zen. Theresa jeikitzen zen, oera joateko. Arratsero egin oi zuenaz etorri zitzaion agurtzera, aita besoetakoak musu bat eman zezaion bekokian. Bainan ixillik egon zen aurra, eta berak ere eztarria tinkaturikegi zeukan zerbait esan aal izateko. Hala ere, salatik ateratzera zelarik neskatoa, agindu zion, bere botzaren ikara ta erruduntasun-kutsua ezin ezkutatuz: «Ez aztu zure sendagaillua artzeko». Buruaz, artuko zuelakoa egin zuen Theresak, eta eskalleran goiti abiatu zen.

        Zainbera zen aurra, eta amets gaiztoak egiten zituelako gauaz aita besoetakoak ereman zuen astebete zela, ezagutzen zuen sendakin bat ikustera; honek, gizonak haren kasua azaldu eta, beste galderarik gabe lo eragiteko sendagaillu bat agindu baitzion. Arrezkero zintzoki artzen zuen Theresak, bera konturatu aal izan zenaz.

        Azkenengotz neskamenak maia eraiki zuen eta bera ere oera joateko gertu zen. Nausiari gau on opatzean, galdegin zion edaria eraman zezakeanetz. Atsoari desplazer berri bat ematea arren, erantzun zion gizonak godaleta ar zezakeala, baina botoilla maian uzteko... eta neskamea salatik atera baino lehen irentsi zuen gelditzen zen vodka-botillatik bertatik.

        Orain itxaron. Amar minuta, ordu-laurden bat geienez. Nahikoa izango da. Geiago ez edan, alkoolak ez ditzan haren begiak lauso, bere gautar atsegin apalaz osoro goza zedintzat. Bai, bear zituen begiak erne atxiki, gogoa ase eta betatzeko laster areago ikusiko ez zuen irudi maitagarriaz. Oraindik lauzpabost aldiz, eztei-eguna eldu artean, eta gero geiago ez noski. Gero geiago ez bere bizi guztian, edo beranduegi litzakean arteraino. Ai! gauko ikustaldi ixilla amaitu ondoren bearko zuen botoilla bat vodka ustu, bakarrik bere oean, gogorapen urragarri horrek haren gautik infernu bat egin ez lezakiontzat... Jarri zen zitzailluan, Theresak utzi berri zuen lekuan, egur bat ezarri zion suari eta egon zen igitu gabe, minutak kondatuz paretako ordulariari so. Minuta bakoitzeko irur-ogei sekonta iguriki bear, sekonta bakoitzeko, ordea, askoz luzaroago! Otsik ez zuen entzuten etxe guztian, bere biotzaren taupadak ezik.

        Ezer ez ezagun neskamenaren gelan ere. Sukaldean aal zen oraindik, zelatan. Bost ajola zitzaizkion! Salan argia piztuta utzirik, eta vodka-botoilla agerrean mai-gainean, goiti joan zen. Lehenbiziko oinera eldu zenean ez zen bere gelaren aurrean gelditu; aurrera joatera zen bainan orduantxe, neskamea bere sukaldetik ilki eta eskallera-sarbidean agertu zen... beste gauetan bezela. Deabru guztiek eroan ditzatela atso zantarra eta haren susmoak! ez nau hark saiets eraziko, pentsatzen zuen asarreturik. Hala ere, ikusirik etxeko jaunak geldituta so egiten ziola, itzali zen neskamea... Goiti jarraitu zuen. Theresaren atera iritxi zenean, adi egon zen apur bat, belarria ateari kontra. Aurraren arnasa entzuten zuen, arin eta arauduna . Lo zatekean aztunki. Kontuz ibilliz den gutxien otsik ez egiteko, atea iriki zuen, eskallera-buruko bonbillak eskeintzen zion argi aulean aurraren oera urbildu zen, eta piztu zuen haren gau-maian zegoen lanpara txikia. Gero atea itxi zuen.

        Gau-maiko lanparak legunki argitzen zuen lo zen aurra. Gizona kadira baten exeri zen, aiaba besoetakoari begiratzeko. Paretari buruz inguraturik lo zegoen, bainan garbiro ikusten zuen haren arpegi-ertz malgua, haren matraillaren marra eztia. Haren adats oria, gauerako deslotua erortzen zitzaion sorbaldara, emeki laztandu zuen ille-eder hori, beatzen artetik uzten zuela ixurtzera urrezko ur bat izan balitz bezela. Aurra mugitzen ez zela ikusirik, haren idun medar zuria ere perekatu zuen, eskua pijama-lepoaren pean piska bat sarturik, gero barrurago, eta barrurago oraindik —haren idun ezurtxoak senditzen zituen beatz-puntaren pean, eta jokatzen zituen, piano baten teklak izan bailirakean. Theresa etzen atzartu —sendagaillua xintxoki artu zukean... Bakarrik, aspera arin bat egin zuen bere lotatik.

        Aizina zuen beraz. Kadiran exeri zen berriz, mozkorturik, bainan ez geiago pattarraren indarraz. Seigarren aldia zen alaba besoetakoari gauazko ikustaldi hori egiten ziola, seigarren aldia baizik ez, eta handik beste sei egunen barru, ezkondua izango zen Isabelarekin; orduan ezin etorriko zatekean Theresa ikustera, gauaz eta ororen ixillik, egun guztian aiduru egon ondoren. Orduan, Theresarik ere izango ote zen etxean? Bearbada, Isabelak ez zuen onartu aurrak heiekin bizitzen jarrai zezan; zio onak ekarriko zituen noski bere naia lortzeko: aziera, eskola... Eta hark, amor emango ote zion andregaiari, hori eska balezaio? Orduan arte, beti eta orotan amor eman zuen, andregaiak, etxekoek, lagunek zerbait haren gandik eskatzen zutenean, eta orain beranduegi zen noski gogor egiteko; giza-saldoan sartzea ontzat artu zuen, areago ez zeukan berezko olde ez oldarrik izateko zuzenik eta haren otoitz piadosa izan beharko zen andik aurrera: «Besteen naia egin bedi, zeruan bezela lurrean ere!». Bainan oi! Theresa kenduko baliote besteok... haren gandik eroango balute beste leku batera... Denbora apur batentzat baizik ere ez bazen izango, iru edo lau urterentzat, ba zekien deus ez zela berriz ere orain bezela izango, gero aurra itzuliko baliote ere. Aurra, bainan ez litzake orduan areago aur bat, emakumeen antzak jadanik ikasiak zitukean neskatilla bat baizik. Beranduegi litzake, betikotz. Obe litzake bai, oram il balekit, eta horrelako gero bat sekula ez ledin izan! pentsatzen zuen kireski.

        Theresaren gainean makurtu zen berriz eta arpegia ingura erazi zion beraren aldera, bainan aurrak begiak itxirik zeuzkan eta arnas lodi egiten zuen; lo erazgarri indartsuari esker, ez zen esnatuko... Izara eratsi zuen: Theresa aurrak bezela lo zen, gorputxoa konkorturik, belaunak gora eraikirik. Gizonak besoetan artu zuen, lehen baino bortizkiago laztandu zuen haren gorputz guztia, pijamaren gainetik, musu bat eman zion bekokian eta, apur bat lotsaturik halaz ere, asi zen pijama-botoiak laxatzen. Bainan aurra billuzik gelditu zenean haren besoetan, sukar batekin estutu zuen bere gorputzari kontra. Haren biotzaren taupadak orduan, haren odolaren bultzakada eskuak neskatoaren larru eztiaren gainean igaro erazten zituelarik!... Oe-gainean pausatu zuen atzera, bere luzean, obeki begira aal zezakion edozer baino laketago zuen gorputz eder horri.

        Ez balitz ain politta izan, sekula kasu egingo ote zion bere alaba besoetakoari? Ez bearbada, errukiz zuen bere etxean artu, Theresa umezurtz gelditu zenean, urteak ba ziran ez zuela ikusi eta ez zekien ere nolakoa zen. Gutxi asmatzen zuen orduan aste zenbaiten bururako zertaraturik litzakean Theresa txiki hori zela kausa. Eta orain, susmatzen asia zen gorputz eder hori, bere edertasun mozkorgarria gatik eta guztiz ere, symbol bat baizik ez zela, haren biotz urduria errimiñez jotzen zuen zerbaiten symbola, baina oi! iñoiz ez zuen orain symbol hori bear bezela ikertzeko astirik izango .. Hain gazte zelarik, Theresak ez zuen hainbat aldiz adin hortako aurrek duten meetasuna erakusten, naiz, zeruari esker, ez zen oraindik formatua neskato goiztarregiak diren bezela. Bainan emakume batenaren eztitasuna zeukan haren larru esnetsuak eta haren iztarrak, mardul eta fresko zirenak, berotasun batez igaroak izaten ziran gizonaren eskuak heien gainean zabaltzen zirelarik eta barruko aldera eztiki oratzen zituztelarik. Urre ta marmorezko usain-ontzi bat zeukan hor eskuen artean eta, makurturik, aoratzen zuen usain maite hori hainbat mozkor erazten zuena. Eta Theresaren aur-emetasunaren zigillua hain sotilki zekarren sabeltxo ordo horri, ozta antzen asia zen bular zuri horri bere zorabioan begiratzen ziolarik, murmurikatu zuen, bet-betan goibeldurik: «Et les fruits passeront la promesse des fleurs...». Bai zoritxarrez! handik urte gutxi batzuetara, iruzpalau urteren bururako, betiko joana zatekean haren aurtasuna; lore berri bat izateko ordez udako igali lirin bat izango zen maitaleen ortz erruki-gabekoek osk egingo ziotena eta, laster, udazkenak zimel eraziko zuena... Handik urte zenbaitetara, beltzaranduko zen urrezkotasun hori guztia, endaren hala-bearraz, eta sexuaren hala-bearraz aragi arin ta malgu hori mardulegi, beteegi egingo zen. Begiak orain bezain nabar eta garbi egongo zitzaizkion noski, bainan orain begi horietatik so egiten zion arima, bere aldatu eziñean ere, estaliko, ezkutatuko zen Theresaren gainerako bizi guztirako eta haren ordez, emakume baten ispiritu uts eta itsuak so egingo zion... Naskagarria! Obe litzake bai oraintxe il lekion, bere aur-emetasuna orbandu gaberik zeukalarik, biotzean zauri sendatu ezin bat utzi bear bazion ere.

        Bainan ez zen ordu gogorapen its horiek ala zitzan; orain haren poz aundiaren ordua zen, gorputz polit horren ikusiz eta ikertuz gozatu bear zuen ezinagora artean, azturik biaramoneko egunak zer ekarriko zion gizonezko ta emakumeekiko aspertasun, ez-ontsa ta zorigaitzik, ez pentsaturik Theresaren gela utzi ondoren edariak emango zion mozkorraldi motz eta laburregiari. Gorputz eder horren gune bakoitza ikutu bear zuen begiz eta eskuz, haren ezaguera betiko iraungo zuen altxor bat izan zekiontzat enparantzako egun goibeletarako. Harzara artu zuen Theresa bere besoetan, musu bana eman zien haren begi itxiei, aspertu gabe aurraren izena aapeka berresaten zuela inkanta bat balitz bezela. Bainan burua eraiki zuenean obeki so egiteko alaba besoetakoaren arpegi polittari, txunditu zen konturatzean Theresak begiak zabalik zituela eta begiratzen ziola, ixillik. Arridurarekin botza moteldurik, galdegin zion: «Ez zera lo?» eta lotsa arren, aurra bere oean pausatzera zihoan, haren gelatik lapur atzeman batek bezela iges egiteko asmotan. Theresak ordea mintzatu gabe besoa ezarri zuen gizonaren lepoaren inguruan eta ez zuen utzi joatera. Eta hark, naiz lotsaz gorritua zen aur billuzaren gorputza bereari kontra sendituz amultsuki tinkatu zuen, berriz ere galdetzen ziola: «Ez zera lo?». «Ez duzu sendagaillua artu?». Buruaz ezetz egin zuen Theresak eta, hark ere lotsarekin matrailak gorri izan arren, iruditu zitzaion aita besoetakoari ba zela halako irriño bat haren begietan. Galdeka jarraiki zitzaion: «Eta beste aldietan ere ez zenduen artzen?». Berriz ere ezezkoa egin zion Theresak eta, konfusioa gatik begiak ixten zituelarik, ozta entzun zitekean botz txiki batekin eskatu zion: «Musu bat emadazu...». Bekokian eman zion bainan aurrak burua astinduz, haren ille-adats ederra gizonak perekatzen zuelarik, esan zion: «Ez hola, oixtion bezela!». Orduan, bere lotsa gaiztoa galdurik, begiak musuz estali zizkion eta eskuaz laztandu zion gorputz guztia, lehenik erabe batekin, gero beti ausarkiago aurrak gogor egiten ez ziola ikusirik.

        Theresak begiak iriki zituenean ordea, ikusi zuen nigarrez bustita zeuzkala: «Zer duzu Theresa», galdegin zion samurki, «zer duzu, gaixoa?».

        —«Ez naiz emendik joan nai», erantzun zion aurrak, nigarzotinka asten zelarik biotz-min aundiegi bat luzaro ezkutaturik gorde izan duen baten antzora, «zurekin egon nai dut!».

        —«Bainan Theresa, zergatik beldur zera joatera utziko zaitudala?».

        —«Ba dakit ezkondu bear duzula, eta orduan joan bearko dut».

        —«Ez Theresa, ezkondu ondoren ere, enekin gordeko zaitut, zaude lasai...».

        Bainan Theresak ezetz egin zuen, eta saminki jarraiki zuen: «Ez, Isabelak ez nau maite, eta ez du nai izango zurekin egon nadin».

        Egia ote zen Isabelak ez zuela neskatoa maite? Sekula ez zuten elkarren artean haren aipurik izan... Nola ere baitzen, susmatu ote zituen haren lokarriak Theresarekilako, naiz emaztegaiaren aitzinean, hala nola beste jende guztien aitzinean, asieratik alegindu zen bere sentimenak eskutatzera? Ba zitekean —zer nai izanik ere haren buru-arinkeria eta azalkeria, gizonen biotzaren ezagutzalle aditua zen Isabela, oart-ikasi aberats baten jabe zen eta... Eta gizonak andregaia gaitzetsi zuen bere baitan, aurraren nigarraldi horren zio zelako, bainan fidatzen zen jakingo zuela Isabela hartara ekartzen, alaba besoetakoa heiekin egotea onar zezan. Bearko zuen jakin! Hortarakotz, edozein umillazio, zernai ildura jasatera gertu zen... Erabaki zuen bere gogoan biaramonean bertan auzi hori zurituko zuela Isabelarekin, eta botz sendo batekin esan zion Theresari: «ziur ziur izan zaite enekin egongo zerala, beti!».

        —«Bainan Isabelak ez badu nai?».

        —«Nai izango du. Eni fida zaite, arren, eta ez dezazula geiago nigarrik egin».

        Oraindik ere aurra ezin zen kontsolatu eta nigarrez beti, eskatu zion: «Zin egiten duzu gordeko nauzula zurekin?». «Zin egiten dizut, bai», erantzun zion, musu bi emanaz haren begietako nigar beroetan. Orduan bakarrik zen aurra baketu eta siñesten ziola ageri zuen; irriparño bat egin zion, lotsatua, eta gizona gorritu zen, eskua ezarria baitzuen oartu gabe Theresaren sabeltxoaren gainean, aurra lotan zelakoan egin oi zuen araura, haren gorputza oro ikara jartzen zuela laztan luze, geldi horrek. Theresaren artegatasunaz konturatu zen eta polliki pausatu zuen oearen gainean, ziotsolarik: «Lo egin bear duzu orain, Theresa, utziko zaitut». Utziko, bai, baina zer biotz-urradurarekin!... Bainan orain, ba zekien biaramonean ere etorriko zela eta Theresa esnaturik arkituko zuela, haren begira. Eta aurreko gau horietan orotan, haren ikustaldiaren aiduru egon zelako gogorapenaz, halako eztidura bat, halako zorion bat nabaitzen zuen bere baitan, hala non eguneango pentsamendu kiretsak oro urtu baitzitzaizkion, izotz-orratzak eguzkiaren leiñuru baten indarraz bezela. Nekez bazen nekez, oetik urrundu zen, eta oean luze-luzean zetzan aurrari ereti bat ixillik so egon ondoren, ateari buruz abiatu zen, «Gau on, Theresa» esaten ziolarik bakarrik —bainan musu baten eztitasuna eman nai izan zion bere mintzoari... Atea itxitzerakoan, hala ere, gaineratu zuen, txantxetan bezela: «Ez nazazula aztu zure ametsetan», eta iges egin zuen haren aldera inguratu gabe. Theresak iguriki zuen atea itxi zezan bere pijama janztekotz.

        Ez lezan aztu bere ametsetan... bainan hark, gau guztia aurra bere gogoan zukela igaroko zuen. Ez zuen ez geiago alkoolez orditzeko bearrik, eta hain goibelki asi zen arratsaldea, jai-arrats bat bezela izango zitzaion, goizeraino. Eta pentsatzeak Theresa txiki hori aski antzetsua izan zela lo zegoelakoa egiteko aldi horietan orotan, haren ikustera zetorrelarik, irriño bat erakarri zion ezpaiñetara, zorioneko irriño eskerdun, doatsu bat.