LAUR GARREN ARZOINA

porogatzeko, onsa hilzeko

bidia, dela herioaz orhitzia.

        Medailla behar dugu bertze alderat itzuli, eta edirenen dugu herioak, balin badu begitarte belza itxusia, terriblia eta izigarria alde batetik, dian bezala, eta erakhusi dugun bezala hirur garren kapitulian, bertze aldetik badiala begitartebat, ederra, onesta, eta maitagarria, eta oro konsideraturik, herioa behardugula, ohoratu, maitatu, eta haren beldurra utzirik a la part, Ienkoaren borondatiaren pian, haren plazera hala bada, haren orena jin dadinian, boztario, eta alegrantzia handireki, hura rezebitu.

        Prinzipalki jende pherestuek, Ienkoaren zerbitzariak, Ienkoaren beldurrian, eta haren amorioaren pian bizi diren jendek, gehiago okasione dute alageratzeko, eziez tristetzeko, herioaren aiphamenaz, eta haren jitiaz: hargati dio Profeta Roialak, Praetiosa in conspectu Domini mors sanctorum eius, Saindien hilzia baliosa, preziosa dela, alegranziaz, eta konsolamenduz bethia dela, Ienkoaren aitzinian, haur da ene azken arrazoiña, eta diot, herioaren itxusmena, deformitatia, eta horrible tarzuna dela kausa, haren beldurrez nahi ezpagira. harzatz orhitu, amens, amorioz berere, haren edermenak, ikhusirik eta hark guri emaiten dutian abantailes, eta probetxuez orhiturik, obligatu girela haren beldurrik ez ukheitera, haren maitatzera, harkatz orhitzera, nahi bagira onsa bizi, onsa hil, eta salbatu.

        Socrates Filosofa zuhurra egun batez interrogatu izan zen, zer moldez, eta formaz erresumabat, probinziabat, herribat onsa, et huroski, gidatzen, rejitzen eta gobernatzen ahal zen, errapuesta bertan eman zian, erresumabat huros, eta prospero izanen zela, gaixtoa onsa puniturik, eta honak, onsa rekonpensaturik, bizi balira.

        Gure Ienko honak bere forman muudu haur gobernatzen du, edo beldurrez, edo amorioz, nahi gutu gu oro salbatu, handiak, eta xipiak, hartakoz ere oro egin eta kreatu gutu, apostoliak errandu hargati, Deus vult omnes homines saluos fieri, nahidu Ienkoak gizon oro salba dadin, egindu paradusia honen eta infernua gaixtoen; eta zeren paradusia ezin ardiasten baitugu, bekhatu mortaler ihesi egin gabe, eta haren manu saindiak begiratu gabe, rekonpensu eternala proposatu du gure begien aitzinian, zeluko gloriaren edermenen, eta hanko delizia handien esparanzaz, eta desirkundiaz, gure bihotzen beraganat ioan eraziteko, eta tiratzeko: eta rekonpensiaren amorekatik, nahi ezpagundu deus egin, amens ifernuko phenen, eta tormenten beldurrez, gure bekhatietarik, gure gibel eraziteko, eta haren borondate saindiaren konpli eraziteko, ifernia proposatu du gure begien aitzinian, amorekatik edo beldurrez, edo amorioz gure arima gaixoak salba litzan iagoitikoz.

        Eta zeren, ez phenen beldurra, ez rekonpensien amorioa ezin baitugegu herioaren, beldurra edo amorioa gabe, egin dut egin ahala, haren beldurraren zure bihotzaren barnian sar eraziteko, haren terrible tarzuna, eta horrible tarzuna zuri aitzineko kapitulian erakusirik, orai, nahidut, Ienkoaren sokorria badut ber, ene trabaillu appurrari, bere konklusionaren, eta bare koroaren emaiteko, zuri erakhusi laur garren, eta azken kapitulu hontan, herioaren edermenak, haren begitarte ederra, eta maitagarria, eta hark guri orori, gu nor bagira, emaiten dutian abantailla handiak ikhusirik herioa dela, ororen gaixtoena alde batetik, eta ororen hobena bertze aldetik, haren beldurrez, edo amorioz, haren orhitmena, zure gogotik eztadin iagoiti aparta.

        Lehenik herioak sendotzen gutu, eta deliuratzen mundu hontako, eritarzun, miseria, kalamitate orotarik medizu barbarek, denbora appurbaten gure gorpitzat bere dolore, min, plaga, eta zaurietarik, sendotzen dituste, mina eta doloria solaiatzen, arhintzen, baina arraz iagoitikoz, ezin dirote. Ezta medizurik herioaren pare denik, hark orotarik iagoitikoz sendotzen gutu, eta gure minak arraz iagoitikoz xahatzen, eta akhazatzen.

        Gizona, dio Iobek, amaren sabeletik ialkiz geroz, arte laburrez, gaizak, eta miseriak alde orotarik inguru, inguru zahatzen du, zerratzen, eta urixkiten homo natus de muliere breui viuens tempore repletur multis miserijs. aurki triste da, gero alagerra, aurki oso, eta sendo, gero eri, eta flakho, behin hotz, gero bero, behin aberatz, gero paubre, eta miserable, ardura kanbiatzen da, ezta behin ere ohikoa: deusek ere ezin kontenta diro, baina herioak, bere phena orotarik sendoturik, eta deliuraturik, bere aise handian ezartendu, hanbateki herioak gizonari abantailla handirik, eta hontarzun handirik handirik emaitendu. Apostoliak bazakian munduko miserien berri, eta herioak guri egiten dian honkiaz, erran dianian, Infelix homo, quis me liberabit à corpore mortis huius? Ala ni bainitz gizon miserablia, nork ni delibratuko nu, gorpitz mortal hontarik?

        Ezta deus mundian, botere dianik, herioa bera baizi, gure delibratzeko, munduko tribulatione korporal, eta denboraletarik. Hartakoz dio Apokalipsian, Absterget Deus omnem lachrimam ab oculis sanctorum, etiam non erit amplius, neque luctus, neque clamor, neque dolor erit ultra. Ienkoak uxukatuko dutiala nigarrak oro bere saindien begitarik, eztela izanen gehiago, hazperenik, zinkoririk oihurik, dolorerik, ez desplazerik. Eta bertze pasaiebatetan dio, Non esurient, neque sitient amplius, neque cadet super illos sol, neque vllus aestus. Gosiak, ez egarriak eztitu gehiago ioren, ez hunkituren, beroak, ez hotzak eztitu haboro erreren, ez karrointaturen.

        So egizu zonbat abantailla, eta probetxu herioak emaiten dian gizonari, gizona nor bada, iustoa bada, Ienkoaren gratian herioak atrapa badeza ber, handira zinak, eta minak, handa pundia, Aquí esta el punto.

        Dugun bada erran herioak gizonari gratia eta kortesia egiten diala, haren begitartia, ederra dela, eta maitagarria, eta haren jitiak, eztiala behar gizon pherestua, Iekoaren zerbutzaria, lotsatu, eta ikharatu, baina au kontre alegeratu, eta konsolatu.

        Segontian, herioa da andere noblia, galanta, liberala, eta maitagarria, edekitendu gizonari, eta emaztiari bat edo biga, edo hirur, edo nahi bazira gehiago, baina, baten emaitendu ehun, biden mila, hiruren milionebat, eztakit zeinbat, edekitendu bizitze korporala, eta denborla, baina emaiten bere hala bizitze spirituala, eta eternala, korporalak eztu konparationerik, spiritualarekin, ez denboralak, eternalarekin, ala baina spirituala emaiten du korporalaren, eta eternala denboralaren, nork eztu erranen herioa delo andere noblebat, eta liberalbat?

        Persona saindiaren eta iustoaren, mundu hontako bizia honda, eta probexutako, zeren bere obrr honen medioz, Ienkoaren gratian, eta amorioan haren meritia bethi goiti baitoa, et karitatian deno, meritia hala hala goratzen, eta abanzatzen baita, zeren, Charitae est radix, & principium merendi, Karitatia baita meritu ororen zaiña, eta hatzarria: baina zeinbat munduko bizia iustoaren hon baita, herioa hobeda, eta preziosago, biziak emanen dro meritu, baina ez rekonpensia, eta iustoak ezpadeka persebera, bere meritian, galdukodu bere meritiaren balioa oro: Hobeda bada herioa iustoaren, eziez bizia, zeren herioak emaiten betrauko bere koroa, eta rekonpensia, iustoari. Haiatik zioian Apostoliak, Mihi viuere Christus est, mori lucrum, ene bizia IESU-KRISTO da, baina ene irabazia, eta ene abantailla handia da hilzia. Erran nahidu Apostoliak, mundu hontan, Iesusen gratian, bizitziaz, ohore dut plazer, konsolatione, eta esperanza, baina hilzia ene hobeda, hark emanen draut neure koroa, irabazia, eta rekonpensu handia, mori lucrum.

        Maitazalia, ezta bizi bera baitan, baina bizi da gauza maitatia baitan, zeren amorioak, maitazalia eramaiten baitu, eta transformatzen gauza maitatia ganat.. Hala errandu Platonek, Amans magis est in re amata, quàm in amante, eta nola Apostoliak maite baitzian IESU-KRISTO, eta IESU KRISTOK Apostolia, IESU-KRISTO bizizen Apostolian, eta Apostolia IESU-KRISTO baitan, zeren batak berzia, bereganat, amorioak tiratzen eta arrapatzen baitzian. Aithormen, eta kofesione hura egin du Apostoliak berak, Viuo autem iam non ego, viuit verò in me Christus, eniz ni bizi, baina IESUS ene Iauna bizida nitan, Erran nahidu Apostoliak, Iesusek arrapatu du ene arima, ene bihotza, ene borondatia beraganat, nik harganat dudan amorio saindia dela kausa, eta nik hala hala Iesusen bihotza tiratudut nehaurganat, hark niganat dian amorioa, eta gratia dela kausa, halatan IESUS bizi da nitan, eta ni, Iesusetan.

        Bazian bada bazian Apostoliak ohorerik aski, esperanza, eta konsolatione franko, IESUS-KRISTO Iaunaren gratian, izatiaz, harekin bizitziaz: baina probexua, eta irabazia handiago hilziaz, Mori lucrum; berak errandu egia eder hori, nik ere diot, haren ondoan, iustoen hobe dela herioa, eziez bizia; batak emaitendu esperanza, eta bertziak koroa, hanbateki dugun orok erran, eta kofesa, herioa andere noblia dela, liberala, eta maitagarria, eta iustoen hilzia, hurosa dela eta benedikatia.

        Berritz diot, pretiosa In conspectu Domini mors sanctorum eius, saindien hilzia, baliosa dela, eta preziosa Ienkoaren aitzinian, obra honak, barurak, orationiak, humilitatia abstinentia, mortifikationia, mezaren debotki enzutia, ardura kofesatzia, pobrezia, lekhu saindien bisitatzia, emazte alhargunen, haur zurtzen sokhorritzia, elizer, ospitaler, pobrer amoina, eta honki egitia, munduko boluptate, plazer, banitater ihesi egitia, eztira honki jin mundu hontan, baina bai Ienkoaren aitzinian, hargati dio, In conspectu Domini, bertze mundian, Ienkoaren aitzinian, han ukhanen dute begitarte: obeda beratz, iustoen herioa, eziez bizia.

        Prezios da, diot orano, iustoen hilzia Ienkoaren aitzinian, zeren haien hilziak bere penen, eta bere odolaren prezioaz, eta despendioz immortalitatia erosten baitu, eta bere bertutiaren perseberanziaz bere koroa rezebitzen baitu, hala dio S. Zipriano Iaunak: Pretiosa mors haec est quae pretio sui sanguinis emit immortalitatem, quae accepit coronam de consumatione virtutis. Herio hura da pretios, eta balios, zeren gauza appurraz, eta mendriaz, baita hilze hona, obra honak irapaizten baitu, gauza hondia eta infinitoa, baita zeluko loria eternala.

        Iustoak eztu ansia mundiaren, ez munduko plazeren, hark bere esperanzak oro ezarten ditu Ienkoa baitan, hilze honian, hargati dio spiritu saindiak, iustoaz minzo denian, Sperat iustus in morte sua. iustoaren esperanzak oro bere herio honian direla. Iustoa egiaz da alagera, eta gezurrez triste, kanpoan triste, barnian alegera, bere beldurrian alagera da, eta bere alegranzian beldur, boztarioz egitendu nigar, eta nigarrez dagoela, alagranzian bizida, dio doktor debotak, Iustus timendo gaudet, & gaudendo timet, lachrimando gaudet, & gaudendo lachrimatur. Hobe da beraz iustoen herioa, eziez bizia eta gehiago desiratzendute bere hilze hona eziez munduko bizia, eta mundu hontako izatia.

        Apostoliak berritz haiana itzul nadin, onsa bizirik fida baitzen bere hilze honari, hilzia egunoroz desiratzen zian, eta luze zaukon, noiz hilen zen, bere IESUS maitiaren ikhuzteko, hala dio berak, Cupio dissolui, & esse cum Christo. Nahi ninzate hil IESU-KRISTO Iaunaren konpanian bizitzeko, ene arima mundu hontan deno, bere gorpitzian estekhaturik deno, kartzelian, eta presontegian bezala bizida, ezta izanen iagoiti bere aisian, eztu ukhanen plazerik, ez phausurik, kartzelu hartarik libratu deno, eta zelurat iganik, Ienkoaren loria eternala poseditu diano.

        David Erregiak ere karzelu hartarik ialkitia desiratzen zian, bere libertatiaren, eta bere plazeren Ienkoa baitan hartzeko, demanda eder, eta iusto hura Ienkoari galdatzen zian, bere othoitzetan, Educ de carcere animam meam ad confitendum nomini tuo Domine. Iauna othoi, so egidazu, kartzelu hontarik liura nezazu, idoki nezazu lurretik, eta mundutik, zuri neure aisian, eta ene gogara, neure amorioaren, neure laudarioen, neure adorationen rendatzeko, zure izen saindiaren ene gogora, laudatzeko, kofesatzeko, eta benedikazeto. Profeta honek, herioa maitiago zian, eziez bere bizia, eta zeren eztugu guk ere erranen, herioa maitagarri dela, eta ezbatere hastiogarri.

        Komunski saindu, eta iusto direnek, horioa maite dute eta eztira batere haren beldur. Orano dio David Profetak, Quemadmodum desiderat ceruus ad fontes aquarum, ita desirat anima mea ad te Deus. Hala nola, orkhatzak egarri denian hura, eta ithurria desiratzen baitu, edateko, eta bere egarriaren hilzeko, eta freskatzeko, halahala, Iauna, ene arimak ere nahizutu ikhusi, behiatzen duzu zuganat jitera, eta luze ziaukozu noiz zugana helduko den. S. Anbrosiok ere erraiten zian, Non timeo mori, quià bonum Dominum habemus. Eniz beldur herioaren, zeren iaun honbat dugu.

        S. Hilarion ere hilzian forma hontan minzatu zen bere arimari: Egredere anima mea, quid times, septuaginta annis seruiuisti Deo, & mori times? Ene arima, ialki zite, zeren beldur zira? Non da zure korajia, hirur ogei eta hamar urthez Ienkoa zerbuzatu duzu, eta orai herioaren beldur zireia? bere arimari reproxu egiten zian herioaren beldur zelakoz, zeren fida baitzen onsa bizirik, eta Ienkoa bizian onsa zerbutzaturik, Ienkoak hilze honbat emanen zaukola, eta hilze honak gehiago balio ziala, eziez munduko biziak.

        Iustoak bada, ezta beldur izan behar herioaren, iustoari, jende pherestuer, Ienkoaren adiskider, deusetan ere ogenik, minik, gaixkirik, behar eztenik ezin egitendu herioak, baina bai, gratia handirik, eta fabore handirik: promesa ere emandu spiritu saindiak herioaren partez iusto diren orori, ogenik ezgitera, Iustorum animae in manu Dei sunt, & non tanget illos tormentum mortis, visi sunt oculis insipientium mori, illi autem in pace. Iustoen arimak Ienkoaren eskuan dira, herioaren tormentak eztitu hek unkituko, eztu herioak haier deusetan ere ogenik eginen, gaixtoek, algerrek, erhoek uste zuten, iustoak hil zirela, baina eztira hil, bizi dira, phausian dira, herioak ezpadu botererik ogenik egiteko iustoari, zeren behardu beldur izan iustoak herioaren, horrek eztu arauik; lehen behar du maitatu, eziez haren beldurrian bizi.

        Nola herioak libratzen baitu gizon iustoa gorpitzaren karzelutik, ezarten zeluko resuma etarnalian, bat edekiten, mila emaiten, eta nola baita, gure phena, tormenta dolore ororen fina, eta gure kontentamentu, eta plazer eternalen hatsarria, eta prinzipioa, ezta erran behar deus haren kontre, oro hon baizi.

        Iustoa ezta hiltzen, phitzenda, hargati saindien hilzia deithatzenda sortzia, eta phitzia, eta ez batere hilzia; zeren hala nola haurbat sortzen denian bere amaren sabeletik mundura, lekhu tipitik, eta lekhu hersitik, ialkirik, sartzen baita lekhu handi, zabal, eta largobatetara, zoin baita mundu haur, hala hala iustoa, mundu hontarik ialgiten denian lekhu hersitik, eta lekhu tipitik doa, lekhu handi zabal, eta largo batetera, zoin baita zelia, eta zeluko resuma, zoin konparatione bage, baita handiago, eziez lurra, eta lurra zeliareki konparaturik ezta pundu sinplebat baizi, hala dio batek, Terra instar Coeli est punctum, eta zeliaren handitarzuna Profetak admiraturi dio, O Israel quam magna est Domus Dei, & ingens locus possessionis eius magnus, & non habet finem, excelsus & immensus.

        O Israel, ala baita handi Ienkoaren exia, eta haren posesioniaren lekhua, ala baita kabal, eta largo, handi da, eztu firik, gora da, immenso, eta relebatu. Hargati iustoaren hilzia deithatzenda sortzia, zeren lekhu hersitik, baita lurra, ioaiten baita lekhu handiala, eta largoala, baita zelia, eta nola haurbaten sortzian, ezpaitu nehork egiten nigarrik, eta bai erri, bere forman, iustoaren hilzian, ezta nigarrin egin behar, eta bai alegeratu, eta Ienkoa laudatu, zeren alakoa ezta hiltzen, pitzen da, sortzenda zelian.

        Neure adeskidia, giren bada iusto, jende pherestu, Ienkoaren zerbutzari, dugun bat bederak konzientzia hona begira, alageraki bizirik, alageraki herioaren beldur gabe hilen, gira, edo ezkira hilen, piztuko gira, sorthuko gira zelian, eta deusen ere beldur gabe, boztarioz, eta alegranziaz betherik, gure Iaunaren konpañian biziko gira.

        Herioaren beldur gabe iustoak bizi direla eta bai hiltzen ere, saindien, eta iustoen Erregiak, IESU-KRISTO iaunak, lektione eder haur eman drauku orori hiltzian, zonbatere gizon bezala olibeteko baratzian, herioaren beldur izan baitzen, orotratere, gero bere pasione saindian, bere borondatia, bere aita eternalari sakrifikaturik, erran zian boztarioz, Tristis est anima mea vsque ad mortem. Ene arima triste da, ni hil artio, triste niz neure odola gizonagati isur artio, hilzera zoen IESUS adorable haren tristurak, ahal zukian bertze kausarik, eta fondamenik ere, baina nik dadukat, boztarioz, eta alegrantziaz zela triste gure Iauna, zeren ikhusten baitzian gauzak oro, nola ioanen ziren, Sciebat omnia quae ventura erant, ikhusten zian haren hilzia abantaillos, eta prezios izanen zela gure ororen, Paradusuko portaliak sei mila urthez, eta haboroz zerraturik egonik, idekitera zoaztzala, infernukoak zerratzera, gizona nor balitz, salbatzera zoela, ainguriak zelian alegeratzen zirela, ainguru gaixtoen lekhu hustiak, bethatzera zoatzala, aita eternala bere iniurioaz reparaturik, eta satisfaturik egonen zela, natura humanoa, deabruaren kaptibo egonik, damnatione eternalaren estatutik, gratiazko estatura igaranen zela, frutu, eta irabazi handirik, haren pasione dolorosak, guri orori, gu nor bagina ber emanenziala, gure amorioz, gure plazeraren plazerez, alegrantziaz, eta boztarioz tristetu zela dadukat.

        Hala mundu hontan iustoa triste da boztarioz, eta alegrantiaz, kanpoan triste, barnian alagera, Quasi tristes, semper autem gaudentes, dio Apostoliak, triste bezala gira, baina bethiere alagera, zer ere baita, giren triste, eta alagera, triste alegranzian, alagera tristetian, triste beldurrez, alagera esperanzaz, makila dugun axeki bi burietarit, herioaren beldurra, alde batetik, herioaren amorioa bertze aldetik, Ienkoaren iustitiaren beldurra, aldebatetik, haren miserikordiaren esperanza bertze aldetik, Inter utrumke bola, ez sobera appal, desperationiak ezkitzan har: ez goreki igan, presunptioniak, eta urgilliak ezkitzan tronpa, goazan bien artian, esperankaren, eta beldurraren artian, bide hartarik doenak, eginendu hiltze honbat, eta edirenendu hiltzian bere herioa eder, hon, eta maitagarri.

        Herenian herioak kortesia, eta fabore handirik egitendu gizonari, bere presentiaz, eta bere jitiaz, kortesia, eta grazia hurak onsa konsideraturik gizonak aithortu behardu, herioari obligatione handiak dutiala, herioa dela gizonaren honki egilia, eta hanbateki herioa, eder dela, hon, eta maitagarri gizonaren.

        Deabruak eztu lanbat baitzi, bethi gaixki egitia, eta guri ahal bezanbat bere tentatione, eta illusione gaixtoez, gaizki eragitia, bekhatu mortal, falta, eta kulpa eragitia, gure ondoan dabila inguru, inguru, leoin errabiatia bezala, gure bizirik iateko, eta deboratzeko, hala dio Apostolubatek, Circuit quaerens quem deuoret, aduersarius vester tanquam leo rugiens: Deabruak behin, mundiak, eta haragiak gero milatan arima gaixoari eztu emaiten bakerik ez gauaz, ez egunaz, nontik bekhatura eror erazi dezakian. Etsaia gaixto da, xotil, eta malezios, lorik eztu egiten, iratzarririk dago, gure tronpatzeko, eta gu loan atrapaturik, bekhatiaren lohiala egotzirik, ifernuko phena etarnaletara ioan eraziteko. Badu gure etsaiek mila artifizio, mila inuentione, mila finezia, gure inganatzeko, eta nola ezpaitu deusere galdu gratia baizi, badaki oro, badaki sobera, gure galtzeko, hura da gure etsai handia, gure arimen galgarria. Hala abisatzen gutu S. Augustino Iaunak, Versutus est hostis, & habet mille nocendi modos. Iakinsia da etsaia, gaixtoa, esperta, porogatia, oro dakiana, gaixtokerian ezta deus, non hark eztakian.

        Iob gaizoak bazakian haren berri, eta haren malezien, haren gaixtakerien, zeren haren kontre furioski konbatitu baitzen, eta harekin gerla handirik denbora laburrez igaren baitzian, hargati erran zian hura onsa ezaguturik, Non est potestas super terram, quae ei valeat comparari. Eztu nehork lurrian aski botere hari konparatzeko,

        Apostoliak ere ezagutu zian haren iokoa, bertzela etzian erranen, Non est nobii colluctatio aduersus carnem & sanguinem, sed aduersus principes & potestates, aduersus mundi rectores tenebrarum harum. Gure borrokha, gure gudukha, ezta solamente haragiaren, odolaren, mundiaren kontre, baina oraino, borrokakhatu, eta gudukhatu behar dugu mundu hontan gireno, munduko prinze, erran nahidu, demonioen kontre, lekhu beltz, eta lekhu illunbe appal haien, zoin baita ifernua, Prinze, eta iaunen kontre; behazite, nola Apostoliak dioen, gure etsaiak eztirelabat, baina hanitz direla, gaixto direla, handiak direla.

        Gerlan diren soldadoak danjer, eta peril handitan bizidira oren oroz, noiz ere, haien etsaiak baitira doble azkharrago, eta baten biga. Bada spiritualian gure arimen daniera, eta perila handiago da, bataz gure etsaiak badira baten biga, eta bertze alde, iakinsiago, maleziosago, eta gu baino azkharrago dira, hargati errandu orano Iob Saindiak, bita hominis est militia super terram. Gizonaren bizia, gerlabat dela lurrian.

        Gizonaren etsaiak hanitz, eta handi dira lurrian, deabrua, mundia, haragia, gure arima ber bera, xoil xoila, bat hiruren kontre, hantik iuia ezazu, zoin den flakoa, zoin den azkharra, eta gizonak eztianez egitekorik aski, bere etsaien tentationen ezin akhazatuz, ezin garaituz: eta gizonak, ala den iustoa, ala den bekhatoria, zonbat gerla, eta tormenta behar dian igaren mundu hontan Ienkoaren gratiaren irapaizteko, eta hura irabaziz geroz, haren konseruatzeko, hanbat etsaien artian. Hargatik errandu gure salbazaliak, Regnum Coelorum vim patitur, & violenti rapiunt illud. Zeluko resumak borxatu behardiala, eta haren irapaizliak, phenatiak, eta tribaillatiak, izanen direla.

        Eztugu behar ukhatu gizonaren bizia eztela gerlabat lurrian hanbat etsaien artian: baina kofesatu behar dugu, konsideraturik Ienkoaren gratia, zoiñek oren oroz sokhorritzen baikitu, gu nor bagira, gure bihotzaren borta haren deiari, eta kumitiari, ideki badezagu, eztela hanbat neke zeluko resumaren akisitzia, hargati errandu, Onus meum leue est. & iugum meum suaue est. Ene haxia, arhinda, eta ene uztarria dulze, eta eme, baina zeren mundu tronpur eta gaixto hontan gireno, Ienkoaren botza, eta haren deia, ezpaitugu nahi enzun, eta ez nahi hari behatu, dugun aithor eta kofesa orok, gizonaren bizia gerlabat dela mundian, eta guti direla lurrian tentationiak direla kausa, bekhatura erorten eztirenak.

        Salomonek dio, Septies cadit iustus in die, iustoa zazpitan egunian erorten dela faltatan, eta kulpatan, endelgatu beharda, benialki edo mortalki. Eta Ioandone Ioane Apostoliak dio, Si dixerimus, quia peccatum non habemus, ipsi nos seducimus, & veritas in nobis non est. Erran badezagu, bekhaturik eztugula, gure buriak tronpatzen dutugu, eta eztate gutan egiarik.

        Ioandone iakhubek ere dio, In multis offendimus omnes. Hanitz gizaz, eta maneraz orok ofensatzen dugu, gure Ienkoa.

        Hanbat dira tentationiak handi, spiritua pronpt, haragia sinple eta frajil, non guti baita, non ezten bekhatutan erurten.

        Bada hanitz eri direnian Ienkoari galde egiten baitute, sendo ditzan, osagarria demen penitentia bere bekhatiez egiteko, halakoen hobe likate hil litian, eta ez batere sendo, zeren sendotuz geroz, gaixtoago dira, haboro bekhatu egiten dute, eziez lehen, edo hain bertze berere, eta azkenian miserableki, eta eternalki damnatzen dira. Hargati diot lehen bezala, herioa hobedela, eziez bizia, iustoen berere, eta herioari obligatione handirik dugula, kortesia, eta gratia handirik egiten draukhula, zeren deabruaren, munduaren, haragiaren tentatione, illusione, tronperia, artefizio, gaixtakeria orotarik iagoitikoz largatzan, deliuratzen, eta redemitzen baikutu: hanbateki iustoak ezin diro rezebi gratia, kortesia handiagorik herioaganik, nola gratian mundu hontarik idokiten dianian, hargati erranendut bizi nizano, gu nor bagira herioa dela andere honbat, noblebat, eta kortesbat, maitagarri dela, hobe dela eziez bizia. Biziak abandonatzen gutu, sortzian tentatione orori, danjer orori, peril orori, herioak haietarik orotarik, hiltzian deliuratzen, ez denborabaten, baina iagoitikoz, Pretiosa in conspectu Domini mors sanctorum eius. Preziosda Ienkoaren aitzinian, saindian, iustoen hilzia, beati mortui, qui in Domino moriuntur. Huros dira Ienkoa baitan hiltzen diren guziak.

        Bizi gireno erorten ahal gira, hilez geroz ez, deabruak, munduak, haragiak, obraz, edo borondatez, rendatzen ahal gutu Ienkoaren aitzinian kriminel, bekhatore, baina hilez geroz gure etsaiek eztute gutan eskurik, ez botererik, herioa da, gure liurazalia, danjer orotarik, peril orotarik, tentatione orotarik, herioa da gure honki egilia, hargati erran zian errumeko mihi ederrak, Mors est vltima linea omnium rerum. Ororen azken xedia, eta basterra da herioa, hantik harat deusen ere ezkira beldur izanen, eta Ienkoak egiten ahaldian gratiarik handiena da, bere zerbutzariari herioaren, gratian igorraitia.

        Neure adeskidia, neure bidiaren bazterra kasi ikhustendut, errandut herioaz nakiana oro, zuri da eman harzatz orhitzia, nahibazira onsa bizi, onsa hil, eta Paradusian sarthu.

        Paganoak obligatzen zitu, Eskritura Saindiak lege zaharrian manatzen zitu, lege berrian ere bai, Elizako Doktor Saindiak ere bai, zure miseria propiak ere bai, IESUS zure kapitano handiaren etsenpliak ere, bai, herioaren itxusmenaren beldurrak ere bai, herioaren edermenen amorioak ere bai, nik ere libruto hontan zuri egiten dudan othoitziak, bai, orok bai, errazu zuk ere bai, eta egunian, behin zure kabinetian sarthurik, edo goitzian, edo arratsian, edo bietan, kuruxe baten aitzinian belharikaturik, Memento mori, orhitzite herioaz.

        Onsa hilzeko, goitzian, arratsian, zure konzientza gora, behera, onsa etsaminaturik, eta unguraturik, Ienkoari barkhamendu ezkha zite, zure bekhatu, falta, kulpa oroz, erran, egin, pensamendu oroz. Egizu promez Ienkoari ez egitera faltarik haren kontre gehiago. Igarenez dolu duzula eta desplazer duzula, eta jitekoaz, lehen hilen zirela, eziez haren maiestatiaren kontre bekhatu mortalbat eginen.

        Ohora ezazu egunian behin, birjina ama gloriosa, IESU-KRISTEN ama, zure abokatusa handia, errozu oratione labur haur, Maria, mater gratiae, Mater misericordiae, tu nos ab hoste protege, & hora mortis suscipe, Maria gratia ororen ama, miserikordia ororen ama, ene etsaien kontre defendia nezazu eta ene orena jin dadinian, ene arima zure eskura rezebi ezazu.

        Kofesa zite ardura zure bekhatiez, eta rezebi gorpitz saindia, sakramendu saindian, humilki, debotki, xahuki, purki, eta digneki. Aita kofesor honbat ediren duzunian, ez kanbia, hark iakinendu zure berri, gorpitza eridenian eztuzu kanbiatzen medikua, ez eta barbera, arima eri denian bekhatia dela kausa, ez kanbia aita kofesora. Meza, peredikua, Ienkoaren hitza enzun itzazu debotki.

        Andere honaren ohoretan, Skapulario saindia, Rosario saindia ohora itzazu.

        Noizzik behin, kofesa zite intentione hontan, eta rezebi ezazu gorpitz saindia, Ienkoak eman dizazun hilze hona.

        Irakoiz zian, andere honaren ohoretan enzun ezazu meza, eta barur egin, osagarria baduzu, errandu saindu batek, andere honaganat debot direnak, nekez damnatzen direla; eta harganat debot eztirenak, nekez salbatzen direla, Sicut omnis ô Beatissima Virgo, a te auersus, & a te despectus, necesse est vt pereat, ita omnis ad te conuersus & à te respectus, impossibile est vt pereat. Ama birjina sakratia, hala nola zuganik apartatzen denak, eta zuzaz abandonatu denak, behar baitu peritu, eta damnatu, hala hala zugana konuertitzen dena, eta zuzatz maitatu dena, inposible da gal dadin, eta damna dadin.

        Beharrak sokhorri, eta aiuta itzazu, zure honetarik egiezu parte, hongi egiezu, amoinak hiltzendu bekhatia, hala nola urak sua. Sicut aqua extinguit ignem, ita elemosina extinguit peccatum. Gutien uste dukunian zure honak oro utzirik ioanen zira, eta eztuzu deus eramanen zurekilà, zure obrak baizi, edo honak, edo gaixtoak, Opera illorum sequuntur illos. Obra honek emanen drauzie hiltze hona, gaixtoek hiltze gaixtoa, honek iagoitikoz Paradusia; gaixtoek iagoitikoz ifernua. Obra honik egitekoz, Memento mori.

        Alexandre handiak egunbatez manatu zian Appelles pintazale famatu hura, konpazpe ederra, eta bere gortian zian maitena figura lizazon, eta pinta bere eskuz ahalik hobekiena, eta ederkiena, zer egindu Appelles pintazaliak, andere eder haren moldiaren egiten zela bere lumaz, haren edermenek halako gizaz haren bihotza xarmatu zuten, non bertan harzatz amuroz gertaturik, amorioak itsutu baitzian, haren luma eskuan ikharatu, eta haren huna burian nahasi, eta kordokatu: Alexandre Prinze jenerosak, ikhusirik gizon haren phena, eta amorio handia, pietate harzatz harturik, eman zaukon andere eder hura emazte, eta pribatu bere buria, mundian zian kreaturarik ederrenaz, eta maitenaz, gizon amuroz hari plazer, eta gogara egin zekan. Plinak dio, Prinze hark bere korajiaren handitarzuna erakhusi ziala, aktione hartan hobeki eziez biktoria handibat etsaien kontre irabazi ukhen balu.

        Neure adeskidia, Ienkoak hala plazer balu, nahi nuke harribatez egin bi kolpu, nahi nuke ezarri zure bihotzaren erdian, eta neurian, herioaren beldurra, eta amorioa, herioaren oritmena, eta memoria, biak harzatz gerta gindian amuroz, eta ezkontze saindubat eginik herioaren, eta gure arimaren artian, ezkendezan iagoiti gure Ienkoa ofensa mortalki, sainduki bizirik, eta sainduki hilik, Secula seculorum zeluko resuma eternalian, phausian, eta bakian, aingurien, eta arima hurosen konpañian, gehiago herioaren beldur gaberik bizi gintian.

        Ienkoak benediktione saindu hori, bere gratiaz, eta bere miserikordiaz eman baleza, ene tribaillu mendriari, eta appurrari, rekonpensu handiagorik enuke desiratzen lurrian, zeren esparanza handibat bainuke zelian, ene orena, eta zuria jin dadinian, handiagorik ardiaz gindirioila, zoin baita loria eternala.

        Neure adeskidia, konklusionia dugun eman nik herioaz, zure, eta euskaldun ororen amorekatik egin dudan libru pobriari, beldurniz enuiatu ere bazirela, ene sobera luze izanez, suiet triste baten gaiñian.

        Konsidera ezazu mortal zirela, eta mundu hontarik landan, badela bertze mundubat, zointan iagoitikoz gure arimak izan behar baitu edo Paradusian jinkoarekin huros: edo ifernian deabruareki malhuros.

        Konsidera ezazu bekhatu mortalian, herioak eman badizazu bere kolpu mortala, zuriak egin diala. Hartan ezitzan atrapa, bide hon haur xerka ezazu, hilziaz orhitzite, Memento mori, zaude presto, eta bijilant, zeren ezpaitakizu eguna, ez orena. Estote parati, vigilate, quia nescitis diem, neque horam.

        Egizu Seneka handiaren mania onsa hilzeko, Incertum est quo te loco mors expectat, itaque tu illam omni loco expecta. Nehork eztaki herioa non dagoen zure aiduru, eta beha egonzite, sentinelan, zure goardian.

        Egizu Karolus Magnus, alemaniako Enperadore eta Franziako Errege saindu handi hark egin zian bezala, haren orena jin zenian mundu hontarik bertzialat partitzeko, galdo egin zeraukoten, zer debisa, edo epitafio plazer zian, haren tonbaren gaiñian, hura hilez geroz, ezar lezaten errapuesta eman zian, ezar dazie herioa, mors, hura da ene gehiena, hark ni, ene koroa, ene biktoria, trionfak oro, garaitu gutu, bizian ukhen dut haren orhitzia, eta haren beldurra, bego, ni hilez geroz ere, haren izena nitan gaiñen, bizian edukidut bihotzian haren beldurra, ene ezurrek, eta ene erhautsek, ene tonbak, ekhar bezate, ni hilez geroz haren izena bere gaiñian.

        Neure adeskidia, edukazu bizian, eta hilzian, herioa zure gogoan, goizian ohetik ialkitian, errazu, agian, arratsa gabe hilenitz; haur da bide hona, zelurat ioaiteko, haur da bide hona, onsa hilzeko, herioaz orhitzia.

        Bide saindu hontan makhur etzitan, enuia etzitian, eta Ienkoak eman dizazun dohaiña, eta gratia perseberatzeko, eta hon edukiteko, zeren ezpaita moienik salba gitian, ezpadezagu persebera obra honian, erran dian bezala gure Iaunak, Qui perseuerauerit vsque in finem hic saluus erit, Nork ere perseberatuko baitu azken finera drano, halakoa salbatu izanenda. Errazu Ienkoari, David Erregiak erraiten zian bezala, Domine notam fac mihi viam in qua ambulem. jinko handia, eta miserikordiosa, mundiak, bekhatiak, itsutu nute, eta gorthu, non nabilan eztakit, ez zer ari nizan, zuk Iauna, othoi erakhus nezazu zoin bidetarik ibili behardudan, eta zer egin behar dudan, zu zira bidia, eta portalia, gida nezazu zure bidera, zure portalian sar nadin egun batez, ideki itzazu ene begiak, eta ene beharriak, enzun dezadan zure botza, eta sobat eginik lurrari, konsidera dezadan neure miseria, eta neure herioa, eta harkatz orhiturik, neure obrak oro, erranak, eginak, eta pensamendiak, bertutiaren bidian, zure aiutiaren eta gratiaren moienez, onsa regla, reji, eta goberna ditzadan, bizi ahal nadin lurrian bekaturik egin gabe, zutan, zureki, eta zugati, zu nitan, ni zutan, eta zutan hilik, ene orena jin dadinian, zurekin bizi nadin iagoitikoz zure loria eternalian. Neure adeskidia, hara, othoi, gida, eta eraman gitzala aitak, semiak, eta spiritu saindiak. Amen.