www.armiarma.eus
idazleak eta idazlanak Herri literatura TESTUAK Corpus arakatzailea Klasikoen Gordailuari buruz



Kaniko eta Belxitina
Jakes Oihenarte
1848, 1971

      [liburua osorik RTF formatuan]
      [inprimitzeko bertsioa PDFn]

 

Iturria: Kaniko eta Belxitina (ihauterietako pastoral zuberotarra), Jakes Oihenarte (Gabriel Arestiren edizioa). Lur, 1971

 

aurrekoa hurrengoa

ÜNDAR SATANERIA

 

                (Satanak jalkhi.)

 

        Satan

 

Jaunak, egin tit ene beithan

errefletzioniak seriuski,

zien soldaten phakatzeko

diharüz jeneruski.

 

Denbora iragan horietako

eman nahi deizüt ardit bat,

eta zerbütxatüren naiziela

hebentik aitzina orobat.

 

Orai ez deiziet eman nahi

gal dezazien beldürrez,

gero has beitzindaizte

haurrak bezala nigarrez.

 

        Buljifer

 

Bet diable! Zer soldata

bi mithilen phakatzeko!

Ezkütük gaixki izanen

taharnetan ebilteko.

 

Hik nahi düzü, Jupiter,

zerbütxatü Satan.

Beldür nük eztian

ardit bat ere sakolan.

 

        Jupiter

 

Jauna, ezkütüzü haboro

entertenitüren gezürrez.

Eia! Ikher azü sakola

batere badügünez.

 

        Satan

 

Ale, ziraien bezalako

enpertinent xarrak!

Errege bati erraiteko

horik direia disküsak?

 

Ale, infame paria;

ziek zertarako zütiet?

Sabre-kolpü hünez

büriak idoki nahi deitziet.

 

                (Batailla. Mithilak ezkapa.)

 

        Satan

 

Jente hünak, tradizione bat

behar düt egin zieki;

ziek eztüzie deüsere

ixilik egoitia baizi.

 

Jiant handi hüra

nahi nüke atzaman,

eta gero ezarri

iferniaren zolan.

 

Hebexe behar düt

lekhü bat preparatü,

eta pholbora-meta bat

gero barreiatü.

 

Gero konposatüren düt,

behar den bezala,

hüra hüna deneko

bere mailliarekila.

 

Lehen maillü-kolpian

beitü sü jauz-eraziren,

otso phütz bezala

da zapartatüren.

 

Ni orai banua hebenti,

ez othoi aberti;

bestela erra-eraziren zütiet

oro algarreki.

 

                (Konposa eta erretira.

                Ferragus jalkhi eta mintza.)

 

        Ferragus

 

Zeitera zirie, kanailla saldua?

Zer disküs dütüzie nitaz?

Zuiñ ziradie hardita

mintzatü ziradeiana ene erhaitiaz?

 

Ha miserable ükhatiak!

Zer phentsatzen düzie jitez hüna,

mündü hüntan egoitez,

hain debeiatü zinandiena?

 

Solamente eni so egiteko

bihotzak ikhara dütüzie.

Lürrian barna fünditzen zütiet,

khentzen ezpazirie.

 

Eztüzieia ikhüsten zihaurek?

Üñürri eli bat zirie ene althian,

hartzen bazütiet aztaparretan,

osorik iresten zütiet eztarrian.

 

                (Maza-ükhaldü eman;

                tiro bat thira triate-pian.

                Ferragus eror hilik.

                Satan jalkhi eta mintza.)

 

        Satan

 

Ha! Zer plazera!

Egün beitüt ikhüsten

ene partida handia

hilik edireiten.

 

Othian eztüka erran nahi

nürk erho haian?

Üste nia etzela izanen

hire parerik mündian.

 

Hanitxetan lasterkatü naik

hire maillü handiareki;

egün ifernüko kapitxale-gei

nahi ait ezarri.

 

                (Alxa amiñi bat.)

 

Ale, animal handia,

eta horren phezü intzana!

Ago, ago, airian ezpada

eramanen hait therresta.

 

                (Thira amiñi bat.)

 

Nün dira oithian

orai ene mithilak?

Ni aldiz ürratürik

ezin eginez lanak.

 

                (Bi mithilak jalkhi.)

 

        Buljifer

 

Aiei eta, zer da hau

müstro ikharagarria?

Eta nüla phentsatzen düzie

hünen eramaitia?

 

Ez, ez, enüzü beldür,

bagina ere azkarrago,

ez eta jinik ere

ifernüko debriak oro.

 

Abil, ua, Jupiter,

bertan zotüka adi;

soka pare bat hünik

ekharrak nüntipaiti.

 

                (Ekhar sokak.)

 

        Jupiter

 

Egürü, jaunak, behar dügü

zankhuetarik estekatü;

ostrailla bat bezala therresta

gero eramanen dügü.

 

                (Esteka eta thira.)

 

Hots, hots, orai, jaunak.

higitzen dügü halere.

Dügün eraman bertan,

phausatzera ützi gabe.

 

Orai behar diagü, Baljifer,

gük untsa libertitü,

güre soldaten khostüz

alagaraki plazer hartü.

 

Diharü frango badiagü

orai irabazirik;

eztiagü segürki

gaiski izateko biderik.

 

        Buljifer

 

Bai, hala dük, Jupiter,

orai dük denoria;

beharko dik largatü

bere mültsa haundia.

 

Edo bestela ikhüsi

bera sarri ützülirik;

eztik ükhenen profeitürik

zonbait gezür phentsatürik.

 

        Satan

 

Zer ikhüsten düt nik,

edo ziek zer zirie?

Badüzieia aire hünik,

ala ene mithilak zirie?

 

Enezaziela trübla-erazi

ene phentsamentian,

eta ene mithilak bazirie,

mintza zitie bertan.

 

        Buljifer

 

Ezkütüzia ezagützen

züre mithilak girela?

Arauz büria nahasi zeizü,

ala, aments, hordi zira.

 

        Jupiter

 

Nabasiki ütsütü zira

eta zentzia galdü.

Nahi düzia ene larga-bixta?

Hünez ikhüsiren düzü.

 

                (Jeiki eta eman makhilaz.)

 

        Satan

 

Enük orano ütsü ez hordi,

ez eta galdü zentzia;

etxek ezazie present hau,

fripü ahalke gabia.

 

        Buljifer

 

Hau hil gabe eztiat nik, eztiat,

ükhenen deskantsürik.

Alo, Jupiter, dezagün erho

edo ezar laurdenkatürik.

 

                (Batailla. Jupiter ezkapa.)

 

Vient icy, Jupiter.

Üzten naika nihaur?

Tu es un grand cobart,

ezpanaik lagüntzen gaur.

 

        Jupiter (Jalkhirik.)

 

Quesquilia de faire,

moncher Buljifer?

Il faooooot que nous murrons

le Roi de l_Enfer.

 

        Satan

 

Que dit-tu, foutut bougre,

grand pendart Jupiter?

Tu viens en colere,

determine deme tuer.

 

Bena hots orai, aren,

prend l_epee a la main,

eta segürtatzen ait nik

tu ne sera en vie demain.

 

        Jupiter

 

Heben nük orai, Buljifer,

biziaren arrixkatzeko;

nik phausuak ükheitekoz,

behar diagü Satan erho.

 

Gero tranquil gütükek

paseiatzeko gure gisa.

Behaiñ phakürik hune ganik

eztikeiagü seküla.

 

        Buljifer

 

Zer phakü nahi dük

ükhen dezagün hune ganik?

Hünek eztik besteik deüsere

gezür baizik.

 

        Satan

 

Ale, pandart koki,

müthür ahalke-gabiak!

Orai nahi deitziet

bier idoki biziak.

 

                (Batailla. Bi aldetarik mithilak.

                Satan ezkapa.)

 

        Jupiter

 

Buljifer, oraiko aldian

garhaitü diagü Satan,

bena güre soldatak

eraman tik berekilan.

 

        Buljifer

 

Ho! Maradikatia hüra!

Ez dük gaixki trüfatzen.

Bena behar dik phakatü,

ezpagütü phakatzen.

 

        Jupiter

 

Adio, jente hunak.

Gü baguatza hebentik.

Ziek ere jin zitie

nahi bazide gureki.

 

        Buljifer

 

Jente hünak, orai

adio deiziegü erraiten,

eta plazer düzienak oro

dantzala khümitatzen.

 

aurrekoa hurrengoa