www.armiarma.eus
idazleak eta idazlanak Herri literatura TESTUAK Corpus arakatzailea Klasikoen Gordailuari buruz



Koplak
Joakin Lizarraga
1793-1821, 1983

      [liburua osorik RTF formatuan]
      [inprimitzeko bertsioa PDFn]
      [Literaturaren Zubitegia]

 

Iturria: Koplak, Joakin Lizarraga (Juan Apecechea Perurenaren edizioa). Euskaltzaindia, 1983

 

 

aurrekoa hurrengoa

Elizaren Ama gelditzeas

 

 

                «Ona ama zurea»

 

Nola ama propia

zego mantenitzen

eliza aur txipia

esnes, eta azitzen

fede ta grazia,

ta gero ofrezitzen

gloria eta on guzia.

 

Amaren direnak

egitentu beti

Jesusena denak

aieki gureki,

baitaki beraren

gu odolareki

erosiak nola garen.

 

Au zure semea,

noiz ere erran zuen,

bere ama maitea

gure utzi zuen

Sanduan Jaun onak;

artan baizituen

kontatu berze gizonak.

 

Ona ama zurea,

berak agindurik,

ia nola berea

Sanduak arturik,

guziok humeak

gauzki kontaturik

bere gure ama maiteak.

 

Hume onak sines

san Juan, san Tiago,

san Pedro, san Andres,

san Pablo, san Marko,

martirak, birjinak,

eta berze franko

sandu ta sanda eginak.

 

Bere esneareki

guziok azitu

ama gonek, ezi

nola mantenitu

nion kristio onik,

eztare bizitu

nior amore eztionik?

 

Amak lan berbera

egiten du beti,

beti biotz bera

gureki ta aieki;

nola aiek, gu ala

bagina amareki,

o! ginazke nai bekala.

 

Jesus despeiturik,

konsolu bazuten

aiek, gelditurik

ama gau baizuten,

ikusten, aditzen,

konbersatzen zuten:

Aman semea ageri zen.

 

Triste zirelarik,

zitue alegratzen;

heri zeudelarik,

zitue sendatzen;

bear guzietan

erremediatzen,

aumentatzen onkietan.

 

O nola zen onei

amoltsu mintzatzen!

Ta sazerdoteei

humil humillatzen!

Ta san Pedro bera

zue beneratzen,

kurtus burua lurrera.

 

Ta bekatariak

nola tu tratatzen

gure ama Mariak?

Ote tu botatzen

bereganik, nola

berek oinpetatzen

bere Jesusen odola?

 

Ez ez alakorik,

ezpaitu Mariak

ira ta odiorik,

bai bekatariak

bere tu kontatzen

humetto heriak,

ta ama bekala kuratzen.

 

Nola ama amantea,

noiz aita sutzen den

nai zurratu humea,

erdira atratzen den,

aita berazten den,

ura libratzen den,

ta amak porfia on daien.

 

Amak semearen

jenio bera du,

bekatariaren

ona berez nai du;

semeak ala len;

amak ikasi du,

mundua ala salba daien.

 

Ez naiz ez justoen

billa etorri ni,

zio, bai gaixtoen,

zeren ezi gaizki

daudenek nai dute

mediku, baña ongi

daudenek bear eztute.

 

Jesus onegias

zute murmuratzen,

iras ta inbidias

trabeska beiratzen:

Bekatarieki

onek die tratatzen,

ta aiek barkatzen oneki.

 

Eztu nai ukatu

Jaunak ala dela,

baizik deklaratu,

ongi naituela,

aien ones bera

billa jautsi dela,

ta galduen salbatzera.

 

Amak imitatzen

du Jesus onean,

berex du mostratzen

konpasionean

bekatarieki,

bere manto-pean

guardatus salbo bereki.

 

 

                Amaren fabores

 

Oh! izanen ziren

ia kondenatuak

anitz, ezpaziren

izan guardatuak

amaren fabores,

eta salbatuak

semeak dion amores.

 

Ama, zu ortako

zinduzan autatu:

Bear ziren asko

izan kondenatu

bere justizias,

dezkizun salbatu

zuk amores ta grazias.

 

Ez dezala aipatu

zure biotz bera,

norbaitek eskatu

badizu onera,

bear duelarik,

eta logratzera

izan ezpadu ditxarik

 

O Maria, oroitu,

sekulan eztela

beñerez aditu,

bat berere dela

zuregana joanik,

gaizki itzuli dela

despeitua zureganik.

 

Abogatu-buru

Aitaren aurreko,

Jesus ona dugu,

ala barkatzeko

bekatu gureak,

eta logratzeko

an goratik faboreak.

 

Alzineko bada

salbazalearen,

alako abogada

pensa non dateken,

nola ama berea,

zeintan beti duen

bere gusto ta amorea.

 

Semeak Aitari

llagak presentatzen,

amak semeari

bularrak mostratzen:

Prenda alakoeki

guziek obratzen

on den guzia gureki.

 

Bien konpañian,

Jesus ta Maria,

dut nik alegrian

esperanza andia,

nautela grazian,

naiz bekataria,

ni artuko ta glorian.

 

 

                Zein ongi aziak

 

Zein ongi aziak

kristio berriak!

Azitu guziak

ama onegiak

bere esneareki,

baizire erosiak

Jesusen odolareki.

 

Iten du oroat

orai bereeki,

tiratus onerat

amoreareki,

lenean doaiela

bere exenplueki,

nola ama amatzentuela.

 

Bere kondizioak

tiote apegatzen,

bere orazioak

baitare aplikatzen

Jesusen oneki,

ta santifikatzen

exenplu ta doktrineki.

 

Delaik birjin ama,

nior ez bekala,

lenean baitama

garbiaren gala,

garbi naitu humeak,

zeren plazer ala

berak baitu ta semeak.

 

Nola ama garbiak,

baititu garbitzen

aur bere txipiak,

eta mantenitzen

garbi ta luzitu,

Mariak luzitzen

bereak obeki ditu.

 

Da kastidadea

tesoro andia,

bai, ta humildadea

du aren guardia;

nola den humila,

ala da garbia,

humilen billa dabila.

 

 

                Magnificat

 

Ene espiritua

nere Jaun onean

dela alegratua,

zeren amorean

tu bere begiak

ni bere probean

paratu, dio Mariak.

 

Ta beti Jaunaren

miserikordia

da jende denaren

humil beldurtia:

Suberrik nai eztu,

aien jendakia

bereganik botatzen du.

 

Beren antustetik

suberrak botatu,

ta beren autsetik

humilak goratu,

probeak beterik

ones tu paratu,

ta aberatsak gabeturik.

 

Suberbiarena

da erxtea ataria

seme ta amarena,

bear den grazia

ezin logratzeko,

ta zen guzia

bai galtzera botatzeko.

 

Humilak du berriz

biei quadratzea,

ta biek bera agitz

agitz amatzea,

ain nola aur txipia

biek guardatzea,

nola begien ninia.

 

Humila da Jesus,

humila Maria;

eznaike ni rehus

ta bekataria

izan bano suber,

nola alzindaria

suberboena Luzifer.

 

Amak Jaunaganik

ongi ikasi baitu,

humil gu len lenik

humeok nai gaitu;

humil ezpazara,

ezauntzen etzaitu

hume beraren gisara.

 

 

                Emanes amore

 

Karidadea du

esnerik obena,

oneki azitzen du

jende nobleena,

emanes amore

Jangoikoarena,

ta proximoen fabore.

 

Amatzen duenak

Maria, amatzen du

Jauna, ta duenak

amore gau, badu

bai proximoena,

eta ala prenda du

bere salbazioarena.

 

Amak du mostratu,

Jangoikoa lenik

bear dela amatu

guzien gañetik,

gero gure anaiak

Aitaren atzetik

nola geurok, naiz etsaiak.

 

Trabaju pasatu

Jangoikoagatik,

eta trabajatu

bai anaiengatik,

ines dezakena,

logra daiengatik

Jesus onak in zuena.

 

Da sufrimentua

beti bear dena:

Oh! Zer exenplua

den eman duena

amak sufritzean

erran eztaikena,

semeak padezitzean!

 

Au guganik nai du,

guri ongi naies,

zeren gara galdu

bai irur anaies:

Batzuk andinaies,

batzuk gukota naies

ta guziok aisa naies.

 

Amak beretako

bear etzuelaik,

hume gaiendako

zen guzia zelaik,

o zenbat trabaju

zuen, naizuelaik

Jesusen lana protxatu!

 

O ama amorosa,

zenbat egin zuen!

Eliza animosa

eden azi zuen,

fede ta legea

edarazi zuen,

gaindus pena ta nekea.

 

 

                Ama gelditurik

 

Forma paraturik,

Jesus zerura ze,

ama gelditurik,

falta suplitu ze;

aren ausenzian,

eliza altxatu ze

bai amaren presenzian.

 

Amak kuidatzentu

ardi ta axuriak,

berak kidatzentu

artzai kidariak,

ta berak argitzen

ebanjelariak,

eta guziak azitzen.

 

Martirak tu sutzen,

ta aien baloreak:

Osoki sandutzen

tu Konfesoreak:

Eder mantenitzen

Birjinen loreak;

eztirenak tu garbitzen.

 

Ama zutenean,

ongi bizi zire,

amaren menean

on guziak zire,

heriak sendatzen,

ilak bizten zire,

ta guziak konsolatzen.

 

Etze Jangoikoa

Maria, baña bai

Jaunaren gogoa

ze, nola berak nai;

ilen ta bizien

esku zio berai

eman, ta gauza guzien.

 

Noiz ellegatu zen

san Dionisio

ikustera ama, zen

guzia arrizio:

Au Jangoiko ote da?

Baña berla zio:

Jangoiko bat baizik ezta.

 

Baña, Jangoikoa

salbo, oben obena

aren gogokoa

persona zukena

berak sollik egin,

da bere ama dena,

ta neurritu niork ezin.

 

Ama ain onareki

zego ongi mundua,

baña ia bereki

zego bai zerua

izan naiez bera,

ia zelaik ordua

ermateko gozatzera.

 

aurrekoa hurrengoa