Ipuin barregarriak

        Ezkontza bearrezkoa

        Etxe onetako alabea zan, baiña arrokeritxo lar eukan. Alako neskatilla bati ez jagokon ondo «onenbeste daukot» esaten ibiltea. Mariparen berbak! Diruduna bazan, diruduna agertu jakon. Errota Baltzeko Erramonek be dirutxoak eukozan.

        Asi ziran gure gazteok. Leenengoetan lotsaz, gero trankiltxoago. Baiña ezkonduteko asmorik ez eukeela irudian. Eskerrak Mariparen amari. Au zan erremintea!

        —Alabatxo, ba dakin zer pentsau joadan? Maiatzerako ezkondu bear aunat.

        —Ez dozu alakorik egingo. Oindikarren gaztea naz ba ta.

        —Ez ana! Ogeta iru urte daukazan. Ganera etxeko beiak eta jagotoko nonor bear joguna.

        Egunean egunean olantxe ebiltzan. Ama ba ez zan makala. Ondo ekian alabea gaztetan saldu bear dala, osterantzean santuak jantziteko geratuko dala.

        Baiña ama-alabek ezeze, Errota Baltzekoak be beste orren beste erabillen. Dirudunen entzutea euken, baiña txartotxo ebiltzan bai? eta Maripagaz ezkondu ezkeroan, arka zaarrak betetuko ebezalakoan egozan.

        —Seme —amak iñotsan—, zaar bere ba naz eta ezkondu zaite. Olan etxeko lanetan nor lagundu eukiko dot eta.

        —Baiña ama, zelan ezkonduko naz ba. Maripanekoak diru askotxo dauke, geuk ostera, orrenbesterik ez daukagu.

        —Zu ezkondu zaite bai? eta diru kontuak itxi egizuz alde batera.

        Amen asanai jaramon egiñaz, geure gazteok igande arratsalde baten alkartu ziran. Erromeria amaitu zanean, etxerantza abiau ziran. Iñoiz baiño ixillako etozan. Zer ete euken?

        —Illuntze ederra, Maripa, mutillak esan eutson.

        —Bai, ederra dago.

        Beste ordu erdian ixillik joan ziran. Izerditan etorzan biak. Albotik pasaten ziranak, ostera, barreka ta zantzoka ebiltzan.

        —Zu, Maripa, zenbat urte daukozuz?

        —Ori da preguntea. Ez dakizu ala?

        —Bai, ba dakit —erantzun eutson Erramon gaixoak. Koloreak be gorritu jakozan. Zergaitik itaundu ete eutsan alako lelokeria? Mariparen urteak ogetairu ez ziran ba? Aintziñatik ekian! Tripili-trapala, aurrea jaiazan. Ia etxe ondoraiño eldu ziran.

        Maripa gizajeak bere kolkorako iñoan «Gaur ez jat eskapauko ba».

        —Erramon —esan eutson—, solte dabillen idia amarretan ba dakizu?

        —Ez dot jakingo ba! Amaikatxo bidar lotu dodaz etxeko idi ta beiak.

        Neskatilla liraina larri egoan. Baserriko gazte bati ori preguntauko eutsan ba! «Solte dabillen idia amarretan ete ekian». Jesus milla bidar! Burutik egoan bera.

        Baiña zelan edo alan esan bear eutson ezkontza kontua. Olako baten Maripa orrek esan eutsan:

        —Zer esango zeunzkio neskato bati ezkondu aurrean?

        —Nik? Ba auxe: Geurera etorri gura zara?

        —Eta ezetz erantzungo baleutsu?

        —Beste bategana joan ta kito.

        Ene bada, laster zan ordua! Neska-mutillok larri egozan. Etxe aurreko soloetara eldu ziranean, Maripak esan eutson belarrira.

        —Neuri esango zeunskit?

        —Zer esan?

        —Zeuen etxera joateko!, gorri-gorri eginda erantzun eutson neska gaixoak.

        Mutillaren biotza tapaudaka asi izan. Zer erantzun? Azkenean albora begiratu ta esan eutson:

        —Maripa, etorriko zintzakez geure etxera?

        Bai! esan eta karraderan sartu zan etxean. Alako lotsarik!

        Sukaldean zan ama. Begi zorrotzakaz begiratu eutsan alabeari ta burruntziaz errautsa mobiduten eban artean itaundu eutsan:

        —Eta ezer esan deutsozu?

        Negarrari emon eutson neskeak! Baiña amak laster kontsolau eban. Eta olan geratu ziran gauzok. Neska-mutillak ezetan sartu bearrik ez eben euki, ama biak egin ebelako guztia.

        Deierak joan ziran eta kontratua egin bear zan. Larunbat edo zapatu goiz baten eldu ziran notarioaren etxera. Jezarri ziran gela nagusian. Arein larritasunak!

        Agertu zan notarioa. Betaurreko edo antioju andiak eukozan. Bigotea bere bai. Eskuan artu eban lumea ta asi zan:

        —Ia, zer emoten deutsozue zuek alaba orri? Mariparen amak erantzun eban: Amar milla erreal, ogei oillo pare, oe bi, suteko tresnak, izarak, oe azalak, erloju bat, komadea, erropa zuria.

        Baiña Erramonen amari gitxitxo eritxi jakon.

        —Ori baiño ez? —esan eutsan garratz.

        —Gitxi deritzazu, gitxi? Zeuk zer emoten deutsozu, ba?

        —Nik etxalde osoa, idi bi, bei bat, kortako gauzak, burdia eta milla erreal.

        An izan ziran aztrapalak! Batak besteak baiño geiago emoten eutsela, ez eutsela, ez ziran konpondu. Asarre bizian urten ziran notarioaren etxetik zorioneko ezkontza apurtuta.

        Gazteok negarrez banandu ziran. Olako baten, arratsaldeko seirak inguru ziran eta non datorren Mariparen amea. Errota Baltzen sartu zan.

        —Arratsalde on.

        —Baita zeuri be —erantzun eutsen barrukoak.

        —Emen nator ba. Goizean asarratu gara, baiña bakeak egin bearko doguz.

        —Ori zeuk ikusiko dozu.

        —Bai, ezkontza au galtzeak kalte andiak ekarriko deuskuz eta.

        —Zer ba?

        —Gastu andiak eginda gagoz. Biar bodea izango zalakoan ainbeste gauza erosi dodaz.

        —Zeuk esango dozu.

        —Ara ba, pistolak be sopea egiteko artuta neukozan.

        —Ene bada, olako gastuak eginda zagoze! Orduan pare bat milla erreal gora bera, ezkontza ori egin daigun.

        Esan eta egin, geure amok konpondu ziran eta gazteak ezkonduta geratu ziran. Pistola batzukaitik ezkondu be gero! Olakorik!

1934-VII-15