www.armiarma.eus
idazleak eta idazlanak Herri literatura TESTUAK Corpus arakatzailea Klasikoen Gordailuari buruz



Ipuinak
Agustin Paskual Iturriaga
1842

      [liburua osorik RTF formatuan]
      [inprimitzeko bertsioa PDFn]
      [Literaturaren Zubitegia]

 

Iturria: Ipuinak, Agustin Iturriaga (Antonio Zavalaren edizioa). Auspoa, 1967

 

aurrekoa hurrengoa

GIPUZKOARRAK

 

Oraintxe sei eun urte,

gutxi gora bera,

gipuztarrak joan giñan

Gaztel aldera;

artean Nafarroak,

Gipuzkoak gañera,

egiñ izandu zuten

erreiño bat bera;

orain galdeera

zoaz egitera:

zeren billatzera

gipuztarrak joan giñan

Gaztel aldera?

 

Gaztelako erregek

zeukan Bitoria

tropaz inguraturik

zana guztia;

gipuztarrak, ikusiz

galdutzen auzia

nafarren erregea

eta nagusia,

zien Donostia

ta Ondarrabia

eta probintzia

Gaztelako erregeri

eman guztia.

 

Baña onetarako

juramentu egin

zuen lenaz erregek

gipuztarrakin:

aekin bezelaxe

ondorengoakin

fueroak goardatzeko

fede onarekin;

geroztik orrekin

egin degu alegin

Gaztelabarekin

gu ere izateko

leial eta fiñ.

 

Fueroak esan nai du

gure errietan

ez zaigula sartuko

iñor ezertan;

aita ta seme beti

gure fronteretan

armatuko gerala

diraden gerretan;

gañerakoetan

guk gure Juntetan

okasioetan

aginduko degula

geren gauzetan.

 

Fuero onen konforme

kontribuziorik

ez degu eman bear

gure aldetik;

ez gerran, ez pakean

ez degu kintarik,

ez paper sillaturik

ez aduanarik;

baña orregatik

ez da erregerik

guk utzi degunik

eman gabe, danean

estutasunik.

 

Baña gure ematea

borondatezkoa

izan oi da, danean

okasioa;

eta deitzen diogu

guk donatiboa,

zergatik onek ez du

autsitzen fueroa;

da erregaloa

beti onelakoa

erakustekoa

errege serbitzeko

degun gogoa.

 

Euskaldunak euskaldun

geran denboratik,

ez degu izan beste

bizi-modurik;

erregiñak eman nai

ez du izan itzik

ez zaigula iñolaz

kenduko fuerorik;

guk gure aldetik

ez degu iñondik

obligaziorik

aren obendiente

gelditzekorik.

 

Nola kontratuari

bait-zion faltatu,

geren buruen jabe

gera gelditu;

gero nai izan degu

Don Karlos billatu,

eta oni diogu

juramentu artu:

fueroak guardatu

eta anparatu,

ongi gobernatu

bear duela eta

zentzuz portatu.

 

Baña gaurdaño eman

dizkigun fueroak

dira miseria ta

makillazoak;

gure itzak ez dira,

ez, onelakoak,

eta Karlosen kontra

jo gaitu gogoak;

gaur gure asmoak

dira alakoak

non gelditzekoak

libre, baldin nai badu

gure Jainkoak.

 

Karlosek jo-arazo

digu guri lurra,

sinista-arazoaz

beti gezurra;

baña gezurrak oi du

zaña txit laburra,

eta ifiñi digu

azkenik beldurra

isteko zintzurra,

artuaz egurra,

eta lepezurra

austeko, joaz ala

nola zakurra.

 

Egin bear deguna

da gaur euskaldunak

guztiok juntatzea

gogo degunak;

ta Muñagorrigana

bildu al degunak,

an topatuko dira

beste aren lagunak;

dira ezagunak,

maite ditugunak,

lenengo egunak

emango dizkiguten

nagusi jaunak.

 

Gizon prestu guztiok

elkar ondo arturik

ez degu iñoren zer

izan beldurrik;

geren batzarre eta

Juntetan bildurik

ez da ezer egingo

fuero gabetanik;

geren jabe egiñik,

ez da erregiñik,

ez ere erregerik,

gu gabe ezer egin

dezakeenik.

 

Baña ez dezaguke

iñoiz ezer egin,

ez bagera unitzen

gu elkarrekin;

beltzak eta zuriak

Muñagorrirekin

geldituko gerade

bandera batekin;

gero naiz onekin

edo naiz arekin,

nai degunarekin,

geldituko gerade

gu fueroakin.

 

Ez da sekulan izan,

ez, okasiorik,

orain datorkiguna

bezelakorik;

ez bagerade jausi

guztiok burutik,

aprobetxatu bear

degu guk bertatik;

ez det ikusten nik

erremediorik

au ez bada baizik,

libratzeko erriak

galtze penatik.

 

Geldituko dirade

euskaldun erriak

soldadurikan gabe

diran guztiak;

gu berriz gure jabe

eta nagusiak,

utzirikan alde bat

ditugun auziak;

euskaldun guztiak,

morroi-nagusiak,

beltz eta zuriak,

batuko gaitu bizi-

-modu berriak.

 

Nai dizagula Jaunak

egun au ekarri,

barkatzen diogula

ziñez elkarri;

ikusi genezake

egun au guk sarri,

laztan gogoz emanaz

batak besteari;

ez fia iñori

fuero-kontu ori;

gure buruari,

ikusiak ikusi,

fia gauz ori.

 

aurrekoa hurrengoa