www.armiarma.eus
idazleak eta idazlanak Herri literatura TESTUAK Corpus arakatzailea Klasikoen Gordailuari buruz



Uhaineri nausi
Xabier Iratzeder
1958 -1971

      [liburua osorik RTF formatuan]
      [Literaturaren Zubitegia]

 

Iturria: Biziaren olerkia, Iratzeder. Gero, 1983

 

 

aurrekoa hurrengoa

                        Burdin-bideko orenen luzea!...

                        Zer egin? zenbeit pertsu,

                        atzo hil den batez.

 

 

OLABERRIKO

 

Olaberriko zolan da Leizarraundia,

Bertze gizaldietan zena iduria.

Ezin dute nihundik ezin iretsia

Besaingo lantegiek euskal-baserria.

 

Egun ari omen da hiltzen Leizarraundi

Gizon bakezaleen zeruan sar bedi!

Lanetik azkenean gaur dadila geldi,

Gozatuz gain hartan den zinezko Euzkadi.

 

                        * * *

 

Leizarraundiz pertsutan hasterat nindoan,

Bakearen ederraz leloen leloan,

Ikasi dudalarik bere bihotzean

Gaztetik hiltzeraino zer guduak zauzkan.

 

Lur-lantzaile gogorra, ez gizon goxoa;

Izan zuen halere ezkondu gogoa.

Aditurik fraide bat (fraide arraioa!),

Emaztegaia kolpez serortzerat doa.

 

Beltz eta dena ximixt luzaz gelditu zen;

Gero bertze batekin hasi zen ibiltzen.

Egun batzuz etxerat hartu omen zuen:

Ea zer etxekandre izango zitaken.

 

Eskatu zion gero, entzunik eztulka,

Mirikurrat joateko: ez zenez «ftisika».

Poz-pozik itzuli zen ele-xirripaka

«Ezkontzeak hortarik trabarik ez dauka».

 

Biharamun goizetik joan zen Luziano,

Miriku mintzatzerat Donostiaraino.

Poz pozik itzulirik, neskatxari dio:

«Egiazkoak ziren hik esanak oro».

 

«Zer! hori baitut hori ni baitan fidantza?

Zer izanen duk gero, egin-ta ezkontza?»

Mutilzar il izan da gizon malurosa,

Hamabi haurren ama lehengo neskatxa.

 

                        * * *

 

Goiz-arrats Leizarraundi lanean zabilan,

Bere minen hezteko beti lan eta lan.

Hogoi ta hamaseian «merkatu beltz» gerlan

Sos frango sartu zuen bere moltsa zolan.

 

Abertzale handi bat zitzaion etorri,

«Euskal-baserritarrak» handiesten ari.

Euzkadi zaintzaleen indar altxagarri,

Aintzinatu zezala zaukan diru hori.

 

Joan diruen berriik nehoiz ez du jakin:

Kanpotar, herritarrak etsai zauzkan berdin.

Ari zen langileak bezein bihotz samin:

«Ikusiko diagu bai, Rusianoekin».

 

                        * * *

 

Adinez, lanez, minez arrunt izendua,

Baserri sasituan utzi du mundua.

Azken gauan hartu du olio saindua:

Bakean egina du azkengo gudua.

 

Hila da Leizarraundi eta ehortzia;

Gizonak hiltzen dire, bizi da bizia.

Goiz edo berant balitz jana baserria,

Nork erran litakela hil Euskal-Herria?

 

Burdin lantegietan kasken errabia!...

Lantegien hertzetan, sar, Leizarraundia:

Lehengo euskaldungoaz pitz mende berria

Goiko bakerat doan gaur ere bizia.

 

18-8-70

 

aurrekoa hurrengoa