www.armiarma.eus
idazleak eta idazlanak Herri literatura TESTUAK Corpus arakatzailea Klasikoen Gordailuari buruz



Elizara erabiltzeko liburua
Joanes Etxeberri, «Etxeberri Ziburukoa»
1636, 1665

      [liburua osorik RTF formatuan]
      [inprimitzeko bertsioa PDFn]
      [faksimilea]
      [Literaturaren Zubitegia]

 

Bertsio elektroniko honen egilea: Josu Landa Ijurko.

Iturria: Eliçara erabiltçeko liburua, Ioannes Etcheberri. Mongiron Milanges, 1665.

 

 

aurrekoa hurrengoa

V. ARALDEA

 

Elizan gerthatzen diren gauza batzuetako othoitzez

 

 

I. burua

Predikuetako othoitzak

 

        Prediku aetzineko othoitzak

 

Iauna, prepara ezazu

Arren ene bihotza,

Errezibitzeko behar

Legez zure hitzkuntza.

 

Ene usantza gaixtoak

Khentzatzu errotarik,

Nabarrak nola berroak

Alhor zainhoetarik.

 

Fiñean aphain nazazu

Zeure solaz eztiko,

Laborari arthatsuak

Nola landa bihiko.

 

        Predika ondoko othoitza

 

Iauna ezazula agin

Predikuen hazia,

Ene bihotz agorrera

Alfer den egotzia.

 

Aitzitik eragiotzu

Ene baithan erroak,

Gloria merezi duten

Fruitu ekhartzekoak.

 

Hartarakotz haiza zazu

Sala ifernukoa,

Galarazi eztezan hain

Hazi baliosoa.

 

        Ogi bedinkatua hartzean

 

Zure gorputz sainduaren

Ez naiz digne hartzeko,

Ogi bedinkatuaren

Ez eta ukitzeko.

 

Badarik ausartatzen naiz

Mana haren lekhuan,

Othuruntza egitera

Ogi bedinkatuan.

 

Arren ene arimari

Zuk emozu hazkuntza,

Garaitzeko etsaiaren

Atherkunde herosa.

 

        Eskumikua aiphatzen denean, othoitza

 

O Iongoiko, batasuna

Desiratzen duzuna,

Eta berezkoa bihotz

Guztiz higuñ zaitzuna.

 

Eztezazula permeti

Ni naizen elizatik,

Egotzia nola menbro

Buztel bat gorputzetik.

 

Hartarakotz othoi guarda

Nazazu bekhatutik,

Eskumiku odolsura

Egotz nazakenetik.

 

 

II. burua

Konfesioko othoitzak

 

Eta lehenik konfesiora preparatzeko

 

        Othoitza

 

Iauna aithor dut ofensatu

Zaitudala itsuski,

Zertzaz baitu bihotz guztiz

Dolu eta urriki.

 

Halaber dut ez sekulan

Itzultzeko gogoa,

Baita neure falta obra

Onez purgatzekoa.

 

Arren hetzaz orhoitzeko

Indatzitzu graziak,

Aphezari kondatzeko

Egin tudan guztiak.

 

Konfesio aitzineko othoitza

 

        Konfesio jenerala

 

Konfesatzen natzaitzu Iaun,

Ahal guztitakoa,

Bai zuri ere Birjina

Ama gloriosoa.

 

Bai zuri ere, Iaun doni

Mixel Arkanjelua,

bai zuri, iaun doni Iauni

Baptista dohatsua.

 

Baita zuei, Petri, eta

Paule apostoluak,

Fiñean zuei zeruan

Zareten dohatsuak.

 

Hekien lekhuan zuri

Aita espirituala

Zergatik egin dunan hutz

Ezin konda ahala.

 

Edo obraz edo gogoz

Edo dela mihiaz,

Neure falta, neure falta

Neure falta handiaz.

 

Erratzitzu hemen zure bekhatuak eta gero errazu:

 

Hartarakotzat zu zaitu

Birjina ama othoizten,

Zu Migel Arkanjelua

Halaber suplikatzen.

 

Zu ere Iaun doni, Iauni

Baptista dohatsua,

Baita zu iaun doni Petri

Bai zu Paule saindua.

 

Fiñean zeruetako

Sainduen araldea,

Bai aita espiritual

Zu halaber neurea.

 

Iainko handia enetzat

Suplika dezazoen,

Neure falten barkhamendu

Osoa didan arren.

 

Konfesio ondoko othoitza

 

O Iongoiko amulsua

Ene kofesioa,

Ontzat errezibi zazu

Eskaz handitakoa.

 

Aphezak hutsak barkhatzen

Darozkidan bazala,

Zuk othoi dietzadatzu

Zeruan barkha hala.

 

Gehiago egidazu

O Iongoiko handia,

Ez gehiago hetara

Itzultzeko grazia.

 

 

III. burua

Penitenzia konplizeko othoitzak

 

        Penitenzia konplitzerakoan othoitza

 

Iaun handia, neure falten

Satisfakzionetan,

Emen penitenzia dut

Konplitzen ordañetan.

 

Arren errezibi zazu

Begitarte emeaz,

Gauza aphur eskañia

Borondate hobeaz,

 

Eta obra on egiteko

Zuk indazu grazia,

Errekonpensatzekotzat

Leheneko bizia.

 

        Penitenzia konplitu ondoko othoitza

 

O hutsen doieko obra

Dagotzun Iaun estia,

Obretara athera dut

Eman penitenzia.

 

Ene hitzak eta obrak

Deus eztire ordean,

Zure kontra egin tudan

Bekhatuen aldean,

 

Hartarakotz Iesus Kristen

Merezi fin gabeak,

Ordañetan har etzatzu

Bai sainduen nekeak.

 

 

IV. burua

Gorputz saindua errezibitzeko othoitzak

 

        Gorputz saindua arrezibitzerakoan

 

Iesus Kristo, ez naiz batre

Baso zeure lohia,

Errezibitzeko ostian

Zein baita estalia.

 

Guztiarekien zeren

Baizaitutzu manatzen,

Errezibi dezagula

Hargatik naiz ausartzen.

 

Arren zeure ontasunaz

Egidazu grazia,

Digneki errezibitzeko

Hain saindu ianharia.

 

        Errezibitu ondoan

 

Milla esker ditutzula

O Iongoiko handia,

Zeren eman darotazun

Aingeruen ogia.

 

Kausarazi diotzotzu

Ene bai han fruituak,

Ungi errezibituko

Dutenei aginduak.

 

Gertha eztakidan neure

Arimaren kaltean,

Bañan aitzitik probetxu

Eta ontasun handitan.

 

 

V. burua

Bezperetako othoitzak

 

        Igande bezperetako othoitza

 

O Iaun bezperetan ere

Ohore dagotzuna,

Errezibi zazu aphur

Guri darotzuguna.

 

Eta haren orde iguzu

Liberalki grazia,

Zer ere behar baitugu

Arren hura guztia.

 

        Bestetako bezperetako othoitza

 

O saindu, Iaun handiaren

Zeña egin graziaz,

Ohortua baitzare

Ohore bereziaz.

 

Zuri darotzagun ohore

Aphurreren aldera,

Iaunagana hurbill zaite

Guretzat othoitztera.

 

Abisua

Baldin othoitz hauk labur bazaikitzu, erratziketzu arrosarioan bihi guztietan besperek dirauteño.

 

 

VI. burua

Emaste ezkonduen othoitzak

 

        Emazte izorren othoitza

 

O Iongoiko kreaturak

Formatzen ditutzuna,

Dazun urrikari ene

Auhen suspiraduna.

 

Eta begira nazazu

Othoi perilletarik,

Naizen estatu flakoan

Har nazakenetarik.

 

Bana egidazu grazia

O Iainko bihotz bera,

Dohatsuki hurbilltzeko

Heldu behar ephera.

 

        Erditzeko othoitza

 

O Iongoko aita Adan

Trabailluz punitua,

Eta Eba erditzeko

Miñez gastigatua.

 

Arren nauzun urrikari

Dolore handietan,

Libraratzitzen nauzu

Ephe laburrenetan.

 

Elizan diezazudan

Itzul esker handia,

Halako darokedazun

Zeren egin grazia.

 

        Elizan sartzeko othoitza

 

O Iongoiko araitziña

Manua ezarria,

Esker itzultzera ethor

Zekizula erdia.

 

Hala ethortzen natzaitzu

Arren bada eneak,

Borondatez errezibi

Tzatzu esker sinpleak.

 

Gehiago egidazu

Iainko ona donua,

Zure zerbitzoko neure

Hastekotza fruitua.

 

 

VII. burua

Erietako othoitzak

 

        Eriak berezat

 

O Iongoiko, Esekias

Erregeri bizia,

Lehenetarik hamabortz

Urthez luzarazia.

 

Orobat luza ezazu

Arren ene ephea,

Baldin eta hala bada

Arimaren hobea.

 

Bizi behar dudan neure

Mende gañerakoan,

Hobeki nadintzat zure

Enplega zerbitzoan.

 

        Eriarentzat berze bisitanzen dutenek

 

O Iesus Krist hillen ere

Bitzarazitzalllea,

Gorputzari idokozu

Eritasun tristea.

 

Eta sendatu zinduen

Leges emazte erbala,

Zeren ugita zerotzun

Arroparen pertala.

 

Arren huni ere emozu

Osasuna maitea,

Zeren zure baithan duen

Itzatu sinhetstea.

 

        Sakramentua errezibitzerakoan eriak berak

 

Ianko handi mana dulzez

Iudutarrak hazia,

Harik ardiatsi zuten

Zuk agindu herria.

 

Mana hura baño hobez

Haz nazazu gaxoa,

Zure semearen gorputz

Sainduaz ohekoa.

 

Eta baldin zure bada

Iauna borondatea,

Ene bizitzeak duen

Bere azken ephea.

 

Haren ungi fiñatzeko

Egidazu grazia,

Bizi hunez gabetzeaz

Estudan urrikia.

 

        Eriak sakramentua errezibitzean berzek

 

O Iongoiko Eliasi

Belea egorria,

Bai Daniel profetari

Abakusek ogia.

 

Goseak zaramatzanak

Muga gabe hilltzera,

Orhoitzen ziñela hekin

Bien faboratzera.

 

Eriaren arimari

Emozu konfortua,

Indar onez etsaiaren

Kontra den borthiztua.

 

        Alunzio errezibitzen eriak berak

 

O erregeen monarka

Ezta kontent zurea,

Ungi baten egiteaz

Xollki berondatea.

 

Bañan bazkatu ninduzu

Legez gorputz sainduaz,

Hala orain gogortzen nauzu

Alunzio sainduaz.

 

Arren bada egidazu

Iainko ona grazia,

Etsaiaren kontra nadin

Arma hunez balia.

 

        Eriak alunzio errezibitzean, berzek

 

Iauna, othoi fabora zazu

Premian dagoena,

Eta bere etsaien sarri

Atakatuko dena.

 

Arma zazu arma sainduz

Presenteko eria,

Hala nola zonbateko

Soldadu billuzia.

 

Eta egiozu etsaien

Benzutzeko grazia,

Biktoriaz diezazun

Itzul esker handia.

 

        Hilltzerakoan eri hurrenak berak

 

Zure eskuetan dut neure

Gomendatzen arima,

Iainko ona ikhuzazu

Arren ene lastima.

 

Aldetik diezadazu

Arren haiza etsaia,

Ene gañean eraman

Hak eztezan garaia.

 

O Birjina herioan

Asko faboratua,

Orain da niri fabore

Egiteko ordua.

 

Arren bada ertxa zazu

Zeure seme maitea,

Libra diezadan zeru

Goretako bidea.

 

Eta zuk ene aingeru

Begiraille leiala,

Ziñez enplega ezazu

Zeure egin ahala.

 

Ez nazazula othoi utz

Harik bere tronuan,

Iaun onari niozozun

Presenta arraitsuan,

 

Finean zuek zeruko

O saindu dohatsuak,

Eta egitera noan

Bidea pasatuak.

 

Zuek gida nazazue

Har xidor meharrean

Esker diezuzuedan

Itzul zeru gañean.

 

        Eria hilltzerakoan berzek

 

O Iongoiko pietatez

Parerik eztuzuna

Arren urrikal bekizu

Hatsean den presuna.

 

Haiza diozozu arren

Bele ifernukoa,

Traba eztiozon bide

Zeru goretakoa.

 

O Birjina saindu eta

Zeruko dohatsuak

Halaber zuek aingeru

Eta arkanjeluak.

 

Ikhus ezazue arren,

Ondikozko premia,

Eta zakizkote Iainko

Onagaña balia.

 

Zeruan dietzatzuen

Itzul esker handiak,

Zeren baliatu zaizkon

Zuen othoitz garbiak.

 

        Ezin hillez dagoenean

 

O Iongoiko penetarik

Gure libratzaillea,

Presenteko eriaren

Ikhuzazu nekea.

 

Eta sarri partitzeko

Egiozu grazia,

Zure begitarte ikhus

Dezan miragarrria.

 

Dohain hura egiozu

O Iainko bihotz bera,

Zeruetan diezazun

Bozik itzul eskerra.

 

        Arimak egin bezain sarri, hillarentzat othoitza

 

Iainko ona, arren othoi

Illkhi zaite bidera,

Orain doi doia partitu

Den arimarenera.

 

Begitartez errezibi

Zazu zeure kortean,

Eta lekhu hautu eman

Dohatsuen artean.

 

Purgatorioetara

Ezazula desterra,

Aitzitik erakutz zeure

Begitarte ederra.

 

Zuek ere o dohatsu

Mundutik partituak,

Bai eta zuek aingeru

Eta arkanjeluak.

 

Arima izituaren

Zatozte aitziñera,

Eta gidak zazue

Zeruko portalera.

 

Egiozue fabore

Hura o dohatsuak,

Itzul dietzakitzuen

Mila eskerren kantuak.

 

 

VIII. burua

Hilletako othoitza

 

        Hill ezkilletan

 

O Iainko zeñak baituzu

Bat bedera manatzen,

Heriotze tristearen

Orhoitzapena duen.

 

Harentzat entzun zezatzu

Gure othoitz humillak,

Zeñen othoitzapenetan

Baitaruntsa ezkillak.

 

        Ahukura hilltzean

 

O Iainko handi, zeñaren

Baita manamendua,

Biziak ohora dezan

Mundutik partitua.

 

Ahukura gare haren

Ohoratzeko billtzen,

Miserikordia duzun

Haren arimaz arren.

 

        Gorputza elizaratzean

 

O Iongoiko Ejiptutik

Iuduak libratua,

Eta emana hekien

Aitei lur agindua.

 

Arren haran penatsutik

Libratu duzunari,

Errapausua emozu

Glorian arimari.

 

        Gorputza insensatzean

 

Iainko puxant zeñen nahia

Baitirade gorputzak,

Insensatzen zeren diren

Arrimekin egoitzak.

 

Arren othoi arimari

Zuk emozu gloria,

Zeñen insensatzen baita

Hill ohean lohia.

 

        Gorputza ehorztean

 

O Iongoiko, aita Adan

Lurretik formatua,

Arren adizazu gure

Presenteko plañua.

 

Eta arima ezazu

Gida hedoi gañera,

Zeñen gorputza irauzten

Baita hobi belzera.

 

        Hill gunean

 

O Iongoiko zeñen baita

Bihotza guztiz bera,

Duzun othoi egun ioan dek.

Arimaren aldera.

 

Hartarakotz mana zazu

Migel arkanjeluak,

Parabisuan diozon

Eman lekhu hautua.

 

        Bederatzi urrenean

 

Iainko ona zu othoizten

Zaitugu arimentzat,

Bederatzi urrena egun

Egiten denarentzat.

 

Isur diozozu zeure

Graziaren ihintza,

Zeruetan diezazun

Itzul esker hanitza.

 

        Urthaburuan

 

O Iongoiko urrikaltzen

Ama usatua,

Urrikal begizu zeñen

Baita urthaburua.

 

Errepausuzko emozu

Zeruetan alkhia,

Zuri itzulzeko zordun

Den eske berezia.

 

        Edozein orduz

 

O Iongoiko, arima eta

Gorputzaren iabea,

Urrikal begizu auhen

Arimaren tristea.

 

Arren labur diozozu

Sofritu behar pena,

Iraungitzen diozula

Khar su borthitzarena.

 

aurrekoa hurrengoa