www.armiarma.eus
idazleak eta idazlanak Herri literatura TESTUAK Corpus arakatzailea Klasikoen Gordailuari buruz



Bordel bertsularia
Juan Etxamendi, «Bordel»
XIX. mendea

      [liburua osorik RTF formatuan]
      [inprimitzeko bertsioa PDFn]
      [Literaturaren Zubitegia]

 

Iturria: Bordel bertsularia, Bordel (Jose Mari Satrustegiren edizioa). Auspoa, 1965

 

aurrekoa hurrengoa

LIMITEN GAINIAN

        (1865)

 

Emeretzi siglotan

eztu falta anitz,

iru dozena urte

tronpatzen ezpaniz;

suieten publikatzen

orai asia niz

oroitzen eztirenak

adbertitu nahiz,

xefen obeditzera

obligatu bainiz.

 

Bortz ehun urte konpli

fronteran kimera

bi nazionetako

auzuak minbera;

oraino segi laite

inbidia bera,

sumetitik beharko

odren arabera;

anitzek ez dirote

ori konsidera.

 

Odriak eman tuzte

ordenariuan,

fronteran egon diten

nor bere graduan;

arrangura aundiak

dituzte ahuan,

promenatu nahiak

dira Nafarruan,

bertze pentsamendurik

eztute ahuan.

 

Nafarruak galtzen du

bere terminotik

iru legua kanpo,

ori gutienik;

aski atzeman dute

arabez engoitik!

Aingeru bat ezpalitz

agertu nunbaitik,

urrikalmendu guti

orien aldetik.

 

Fronterizo oriek

naturalak dira,

balute libertate

ikusiak tira;

nausi ahal balite

nekez erretira

guzien protxatzeko

entregu baitira:

xinurriak bezala

irakinak dira.

 

Lehen ibili dira

disputa bilatzen,

indarren medioz

ziren baliatzen;

bortizki ari ziren

gurian manatzen;

ala sofritzia're

osoki pena zen;

orai erran bezate

eia norena zen.

 

Nola portatu dira

españolekilan?

beren numeruaren

indarrekilan;

menturaz ezpaitute

pentsatu sekulan,

brenuak bazirela

gure peninsulan,

obrak agertzen dira

denborarekilan.

 

Zernahi pasatu da

iran denboretan,

akzione tristiak

beti fronteretan;

goberniak eztiki

gure faboretan,

bake terriblia da

potentzia otan,

estimatzeko luke

zeinek bere baitan.

 

Beldur izan behar du

gerlate aundier,

etan eztitzen dira

zenbait gizon fier;

biotzez emaniro

konseilu guzier,

penarik ez desira

auzoko errier.

Yaunak barkatu zuen

bere hiltzalier.

 

Badute inbidia

eta yoleskua,

sostengatu nahiak

arrazoin flakua;

eztezatela uka

gauza publikua:

Nafarruak galtzen du

iru lau legua;

bistan eremaiteko

ori zer pikua!

 

Nafarruak auzuan

ezagutzen dina:

beti bere aldera

nazione fina;

ederki zabilaten

beren ofizina,

siglotikan siglora

limitak aitzina,

españolak abiltzen

asi ez bagina.

 

Limiten gainetikan

ardura disputa,

milaka desafio

armak artu eta,

kontrariorik gabe

ek ezin sujeta;

inprimerian daukat

orduko suieta,

ahatziko direla

inposible baita.

 

Auzo hunarendako

esenplu ederra!

Lege huna dutela

hori gauza klara;

azienden mantenuko

bahutela beharra,

gozatu nahi zuten

español belarra;

gisa hortan badute

sekulako erra.

 

Españako belarraz

da diferentzia,

guk ere desiratzen

defendiatzia;

Frantziakua zela

zer aparentzia!

Iretsi nahi zuten

gure Probintzia,

zuzenian eztute

mila prudentzia.

 

Gure Probintzia da

Españako lurra,

fronterizo oriek

beti arrangura!

Okupazionia

bazuten ardura,

hunak edo gaistuak

emanik burura,

kexa presentatzia

gobernamendura.

 

Gobernutik gizonak

manatzen zituzten,

konpostura asi ta

lehen bezala uzten;

guarek ez duguia

garbiki ikusten?

Lekuko abitantek

nahasten zituzten,

titulu errestorik

nehon ezpaitzuten.

 

Gobernietan ere

ezagutu zuten

gizon intresatiek

zer egiten zuten,

nahi zutena baizik

etzutela entzuten:

nazione guzia

ilusitzen zuten.

Ordian sekulako,

disputa bazuten.

 

Opinionia da

bi gobernietan

gauza hunik eztela

intresatietan;

gizon inpartzialak

arturikan listan,

nehon ibili gabe

limiten bisitan,

ek arrañatu dira

dokumenten bistan.

 

Urruneko sabantak

jitearekilan,

(inbidia zutenek

bazuten aski lan),

bi gobernietako

ordenarekilan,

bertzek pretentsionerik

etzuten ekilan;

justifikatu zuten

Baionako salan.

 

Arrañamendu horrek

zortzi urte ditu,

anitzek errain dute

eztutela aditu;

gure solasa ezta

prisaka finitu.

Nork bere uñaziak

beharko sofritu

zerbait erremedioz

kentzen ezpaditu.

 

Iruretan ogoi ta

emeretzi urte

tratamendu oriek

asirik badute;

geroztik termino bat

guria an dute,

gu afrontu guzien

korrespondiente;

errebañak baitugu

orai konpon bite.

 

Karlos kinto izan da

enperadoria,

preziski españolen

gobernadoria;

hantik hunat ardura

disputa gorria,

guzien garbitzeko

jin da tenoria,

konserbatu baitute

beren ohoria.

 

Irugarren Napoleon

jarri zen Frantzian,

enperadore eta

noble puxantzian;

fronterak ezarri tu

oro deskansian,

Jaunak plaza baleza

bere saetsian!

Borondate ori da

ene biotzian.

 

Españako erregina

Isabel segunda,

aren fama noblia

milaka urrun da;

bere arrazoinaren

segitzeko hun da;

orai haren pareko

printziperik nun da?

Gizon abilek ere

ez dirote konda.

 

Gure doña Isabel

Napoleoneki,

tratamendu eder bat

ein dute nobleki,

fronterako disputak

ikusteareki;

etziroketen obra

kristauek obeki,

separatu dituzte

nor beriareki.

 

Orien erregelak

oraino zer dion

Real Decreto bati

begiratu nion;

manifestatu gabe

ez naiteke egon,

holako monarkarik

ez ahal da nehon.

Biba Isabel eta

biba Napoleon!

 

aurrekoa hurrengoa