LENENGO ATALA

BILBOKO ARDAUTEGI BATEN

Agura bat Bizkaiko baserritarren jantzijaz kapela biribill berantz begirakua buruan, makillia esku baten, da bestian lurrezko pipia daukazala.

I. AGERRALDIJA

MUITIZ ZAARRA; GEROTXUAGO TXOMIÑ DA ANTON

MUITIZ: (Barruko atera begira). Tira Txomiñ.

(Illenti isioriko bat eskuan daukala sartu bei Txomiñ, da Muitiz beraz pipiari su emoten dagonartian agertu bei Anton).

ANTON: Eztakit ezeren barririk, Kosepantoniñ esakeriaz esan daidan. Uste oso osuan etorri gara, Aita; baiña, Hjuuum!! Eztot nik neuk an bertan aaa usaiñ onik artu.

MUITIZ: Gero ta gero be eruan biar ete dauskue ba! Ai neure Txomiñtxu laztana!

ANTON: Txakurra ixan banintz be... Modu onian berba egin dautset ba nik ba. Goixeko zazpi ta erdi erdijetan ots egin dot Diputau orren etxian. Neskatilla gazte euskaldun batek atia zabaldu daust. Euskalduna naixana, berbetan asi-orduko igarri ei dau: nik eztakit nun; da arako zetara noian esan dautsadanian, purrustadaka, ta algaraka abija da. (Txomiñ beijua).

MUITIZ: Neska gangarreil bat ixan ixango da ori.

ANTON: Neuk be orixe uste ixan dot, baiña ez. Goixegi ixan dalako barre egiñ dabela esan daust; eta beste ordu bi igarota be eztala Don Kulian edo Borrego edo ori ikusteko moduan egongo. Zetarako da ezetz ezatia? Ondo artu nau Diputauaneko otseiñ orrek, ondo, biar danez. Eleuke euskaldunak ixan biar!!

MUITIZ: Da zer geijago?

ANTON: Itxaron egin biar ixan dot. Beste ordu bitan zer egiteko?

MUITIZ: Da?

ANTON: Noian or ziar nora edo nora (esan dot neure artian), beiñ Bilbora etorriezkero ikusi daigun zer edo zer.

MUITIZ: Da?

ANTON: Da da, beti da? Atzera ta aurrera, ibilli ta ibilli, begiratu ona ta begiratu orra, ikusi au ta ikusi ori: onelantse igaro jat ija goix-erdija. Da, alegija! Ikusi barik gelditu enaixanian!

(Oraiñ jagi bei Anion da oratu beijo esku bijakaz garri edo gerrijari).

        Begiratu, Aita, nire garri oni.

MUITIZ: Da zer? (Urten bei oraiñ Txomiñek).

ANTON: Onen lodijerako ankaak euki dabez guzurrik esan barik nik ikusiriko zaldi batzuk. (Jezarri beite oraiñ). Eurak ikustiarren baiño ixan ezik be pozik etorri leike Bilbora.

MUITIZ: Itxi eixak, Anton, barri orrek etxe-aldera goiazaneko.Txomiñen ganian, neure Txomiñ ederran arazuagaitik zer esan dausk Diputauak?

ANTON: Esango dogu ori be. Alako zaldirik! Eneban siñiztuko iñok esan baleust; ezta... Pla pla pla ibilten ixan dira (au esaeran besoketan geldi geldi iardu bei Antonek zaldi lodi-erara). Bauke arek iñdarra baiño eztana. Pla pla pla (emen be bardiñ): onetaraxe, Aita. Burdijak be gero euren ezterijakuak edo gaiñakuak dandarrez eruaten dabez: gela au baiño andijaguak ete dirian nago. Zemat zorrokada gari uste dozu, Aita, sartu leikezala burditzar aretan?

MUITIZ: Beti Aita ta beti barriketia? Anton oooo.

ANTON: Txomiñen gora-bera onek ondo urtengo baleuskit, alakoxe zaldi mardo mamiñtsu andi eder bat erosiko neuke.

MUITIZ: Ene San Antonio ta mutilla! Galduak gara, guriak egiñ dau, Anton. Ardantegiren baten sartu aix i, ikusgura barritsu ori. Alperrik ixango dok ukatutia: jota ago i, jota. Erija-egunetako katua daukak ik, zirimara buru-ariñ orrek.

ANTON: Orrenbezte bezte... be ez, baiña...

MUITIZ: Alper dala ukatutia.

ANTON: Ona ba: ibilli ta ibilli azpertu naixanian da denda bateko arraiñ erre-usaiña suurretan ziar sartu jatanian... edonok egingo leukiena nik be.

MUITIZ: Banaijekijan nik. Mizke asiriko umia edonun agiri. Amen jeuan ire Aita zaar au orretariko asmo andi barik. Goixeko ixarretarako jagiarren, barua ausi baiño besterik etxuat egiñ, gosalduteko naijagok ondiño. Ai geure gaztetasuna ta geure mentasuna! Arek zirian urtiak! Gaurko gaztiok jan-edanerako, or da emen ibilteko ta oskilkerijetarako baiño eztozue balijo.

ANTON: Gixonak aaaa. Beiñ Bilbora etorri ezkero...

MUITIZ: Bilbon naijagok neu be.

ANTON: Arrain usain gozo estija artu dodanian, barru guztija zabal zabal zabal egiñ jat.

MUITIZ: Bai e?

ANTON: Alakorik! Arranua! Ondo begiratu dot neuk barrura, andiki-tokija eritsi dautsat, eta karutxu ixango dala be otu jat, baiña... «aurra!! gaztiagotan eztok egingo, Anton; beiñgua gorabera ixango al gozak, gajoiazan barrura». Auxe esan dot neure artian, da beti bertako bezerua ixan banintz lakoxe lautasunaz «egun on» esan dautset, «egun on» erantzun dauste; ta euskeraz, gixona, euskeraz Bilbon. Ondo artu nabe, Aita.

MUITIZ: Madari madarija! baiña ni beti lenera. Da Txomiñen ganeko kintako arazua?

ANTON: Egon beiñ, ezkaroiaz urak be ta. Ondo artu nabe, sekula iñor ondo artua ixan bada. Larrosia lakoxe arpegi ederrekua da ugazaba-andria, arrautza-perretxikua berberbera. Jaungoikuak urte on askotan gorde daijola bizija! Kosepantoni neure emaztia be mardua ta galanta dot, baiña a be...

MUITIZ: Madari ma...! Esango neukez esapide gogorrak. Gixon onen barritsua ta ganora bakua! Neu beste beiñ eugaz iñora etorri? Uuuut.

ANTON: Ori esanarren eeee.

MUITIZ: Tira tira amaitu daigun autu au. Errial zidarren bat itxi biar ixango dok, ezete?

ANTON: Egija esateko, errial bi ta erdi kendu daustez, baina zelako gosarija?

MUITIZ: Errial bi ta erdi! Aitaren, Semiaren (emen Aitaren-eko kurutze bat egin bei). Lotsa be ez aix lotsa be? Ondiño geijago entzungo dot. Errial bi ta erdi, dirauste, errial bi ta erdi. (Urrengo berbaak entzuteko moduan esanarren beren buruari bakarrik esanikuak lakoak ixan biar dabe). Muitiz, Muitiz zaarra: erruki aut gixagaixo ori. Ekiñ ekiñ urrenguan be laijetan da zimaurgiñen da aitzurketan da bedarra ebaten. Gorde gorde lauzuriko-laumarikuak. Kosepantoni Muitizko, neure erran berakatz-atala: eguzkijaz batera juan ai goixian goixian urira ortuarijak saltzeko arduriaz. Bai, Kosepantoni, atara ixerdija lodi, aurrerantzian be soiñeko zaarren magaletan dindirri ta brijal da pistiñak agiri ixango jakuz guri. Kutxa-onduan zurikorik badago, nok urundu bago. Gagozan gu gaurrarte legez begijak txikortu arte biarrian, Anton basto trabenarik trabena ibilli daiñ.

(Muitizek onetan diarduan artian, Antonek lau edo bost bidar Muitizi berbia atzeratu nairik baiña... baiña... esan biar dau. Jagi beite atzenez Anton da irausteko dagola, sartu bei Txomiñ.

TXOMIÑ: Egun on.

ANTON: Ordu onian ator, Txomiñ; belarrijak be miñberatuta jaukadazak. Onako txirritolarik! Nik entzun dodaz entzutekuak! Ardau-tanta bigaitik orrenbezte...

MUITIZ: (Bizkor bizkortxu). Tira ixillik, gaztien aurrian ezta olakorik aitatu biar da.

ANTON: Beiñ edo beiñ ixildu garianian!

MUITIZ: Zeiñ ordu ixan dok, Anton, Diputau ori ikusi dauanian?

ANTON: Diputaua ikusi? Bai ta zera be! Barriketa asko geijegi egiten dauskuez olako andikijak boto-billa jatorkuzanian.

MUITIZ: Orduan aaaa.

ANTON: Zotza lakoxe gixon txakill zimel katu-bixardun kaltza-estu batek burua erakutsi daust, Diputauan ixenian datorrela-ta.

MUITIZ: Euk uuuu zelako adibidiak edo agerketaak edo autuak erabilli dozak eure gogua gixontsu orri adierazoteko?

ANTON: Al ixan dodan argijen da zietzen erakutsi ta azaldu dautsat geure gurarija.

MUITIZ: Erderaz egin badok ooo, ik erderaz ederto dakik nik etxakijat baiña.

ANTON: Bai, erderaz erderaz.

MUITIZ: Abadian papera emon ixango dautsak.

ANTON: Bai, emon ez, txapel-barruan euki ta? Txakillak alakuak txapela janzteko be esan ez! Jantziko ezpaneban be, besterik ezarren esan? Zer galduko ete eban niri ori esanda? Aunakoxia da. (Au esaerau eskerreko atz biaz estutu bei matrailllak). Txijorik be badago ak baiño zolijago txio txio egiten dabenik. Berantz natorrela ta berak ez entzuteko moduan «eztok ik gaur arte arto-zati andirik jan, koitadu orrek», esan dot neure barrurako.

MUITIZ: Agertu ete dautsa gero berak Diputauari abadian papera?

ANTON: Baietz esan dau.

MUITIZ: Esan ete dautsa inutill au bakarra dogula, geu zaarrak gagozala, etxia zutunik euki gura bada, mutill au geugaz biar dogula?

ANTON: Baiedo... batek badaki.

MUITIZ: Orretan gagoz?

ANTON: Ordu bete barru onaxe geugana etorriko dala esan daust, eta ementxe adierazoko dauskula Diputauan eritxija.

MUITIZ: Ezta agiri ba ta... Ondo esan dautsak gero euk geu nun gagozan?

ANTON: Bai orixe: «Calle de Sómera, Trábena de Canton», esan dautsat.

MUITIZ: Orduan laster ixango da.

ANTON: Erdaldun artian gabilz da eztakit. Txomiñ neure seme maite au or ziar soldau baleroiaskue, Arranua! ni Bilbora bigarrenez etorri orduko urtiak igaroko dira. Diputauagaz berba bi egitiarren beste zer barik etorri, ta eziñ lortu? Zaldi anka-lodijak: okerrik gertako balitzakit, enozue beingo beinguan ikusiko.

(Kintuen gitarra-otsa entzun bei).

MUITIZ: Zaratia dantzut.

ANTON: Bai, bazkaldutera datozan mutillak dira.

2. AGERRALDIJA

LENGUAK ETA KINTO-ALDRA BAT

(Aurretik Teles deritxon mutill gazte bat, beren atzetik errenkada bitan anmasei edo amazortzi kinto, batzuk gitarra-joten, erezten bestiak. Lau edo bostek txapelian inkata paper zurijak dakarrez, da paperetan kintako zenbakija iratsita. Telesek beren txapelian 2 andi bat erakutsi bei).

EREZIJA

           Urra labiru labiru

        labiru labiru lena.

        Urra labiru labiru

        labiru labiru lon. (Birritan)

           Urra labiru lena, lena!

        Urra labiru lena, lena!

        Urra labiru labiru

        labiru labiru lon (Birritan)

           Trula trula trula trula

        trula trula trulalai

        trula trula trula

        trula trula trulalai.

           Trabara trabara trabara trabara

        trabara trabara trulalai

        trabara trabara trabara trabara

        trula trulalai.

(Bigarrenez guztija erezi bei ta gero Gitarrak joten diarduen artian kintoren batek zantzo andi batzuk egin beiz, gero Telesek):

TELES: Biba los quintos.

GUZTIJAK: Biba.

TELES: Biba Sagasta.

GUZTIJAK: Biba.

TELES: Biba Cánovas.

GUZTIJAK: Biba.

TELES: Biba los Fueros.

GUZTIJAK: Biba.

TELES: Biba Sorrilla.

GUZTIJAK: Biba.

TELES: Biba abuelo. (Leporatu beijo besua Muitizi Telesek).

GUZTIJAK: Bibaaa.

(Irugarrenez erezi beije Urra labiru, trula trularaiño elduarte).

IRAUTXIJA

TELES: Corneta: venga usté aquí. Toca á baillar.

(Telesek berak ukabilla ezpanetan ipiñita adarra joten legez Taratatiiii zoli zoli didar egiñ bei. Gero gitarrak barriro joten asitakuan, Teles da laguna dantzan asi beiz, bestiak urrengo berbaak erezten diarduen artian).

EREZIJA

BATZUK:

                   I

        Arrantzaliak barua ausi ta

        kanpora doiaz zintzorik

        betoz guztijak osasunagaz

        eta iñor bere ez gaixorik.

GUZTIJAK:

                Otzaratxu bat

                otzaratxu bi

                arraiña dator

                portura beti

        besigu lebatz sardina ta atun

        eta beste asko ganeti.

BATZUK:

                   II

        Errira datoz ipar-aldeti

        belak betian ontzijak

        ondo dirudi egun argitan

        belan dabillen ontzijak.

GUZTIJAK:

                Otzaratxu bat...

BATZUK:

                   III

        Betoz otzarak, betoz arratzak

        Arraiña dator ugari

        gaurko itxasuak poztuko dautsa

        begija mandazaiñari.

GUZTIJAK:

                Otzaratxu bat...

BATZUK:

                   IV

        Txalupa andijak berrogei arratz

        besigu dakaz eginak

        ogeta amar bat txikarrak eta

        larogei lebatz potiñak.

GUZTIJAK:

                Otzaratxu bat

                otzaratxu bi

                arraiña dator

                portura beti

        besigu lebatz sardina ta atun

        eta beste asko ganeti.

3. AGERRALDIJA

LENGUAK, ETA BEATO

(Erezi-dantzia amaitu aurretxuan agertu beite señor Beato erdalduna, dotore jantzita, zaldun makilla ta betaurreko ta guzti: andikerijaz da latz latz berba egin bei).

BEATO: Cállense ustedes.

(Guztijak bat batera ixildu ta gero urreratu bekijo Teles Beatori, berba onek erezijaz):

TELES:

        Arraiña dator

        portura beti...

BEATO: Cállate, estúpido; y si has de hablar habla en cristiano. (Alde guztijetara begira) ¿No está aquí... ¡ah! vamos (Antoni) véngase por aquí, buen hombre. (Mutillai) Vosotros largo, largo. A ladrar en vascuence se va á otra parte: á la cuadra. (Kintu guztijak sartu dirianez urten beije urra labiru erezten).

ANTON: Txomiñ: ator ona i, gelditu ai geugaz, da entzun daijogun txepetx oni zer dakarren. (Urreratu bekijoz Beatori Anton Muitiz da Txomiñ). (Beatori). Gauza onik egiñgo ete dogu adiskidia?

BEATO: Hable V. en cristiano. Ya me revientan ustedes con sus ladridos.

ANTON: Pues... pues... yo bien no saberr y...

BEATO: Pues aprenda V. á hablar, pedazo de alcornoque; y deje usted ese dialecto que ni el diablo lo entiende.

ANTON: ¿Qué dise el Borrego pues?

BEATO: El borrego y el macho será V.; que mi principal, para que V. lo sepa, se llama don Julián de Borrego y Encino. ¡Con el animal! Si quiere nombrarle llámele V. don Julián ó señor Borrego. ¿Me entiende V. pe-da-zo de a-cé-

ANTON: ¿Eh?

BEATO: De acémila, y me quedo corto. ¿Me entiende V.?

ANTON: Así, así, pues.

MUITIZ: Zer diño gixontxu onek, Anton?

ANTON: Neuk baneki!

BEATO: ¿Qué demonio hablan ustedes ahí? Y á V., buen viejo, ¿quién le ha dado vela en este entierro?

MUITIZ: Yo... enterro enterro... (Antoni) Enterro ill da lurpetutia ezta?

ANTON: Bai, ausa.

MUITIZ: (Beatori). Yo enterro no vivir.

BEATO: (Irri-barrezka). Quiero decir que á V. quién le ha llamado.

ANTON: Nok dei egin dautsun diño.

MUITIZ: Yo (Antoni begira) padre; yo (Txomiñi begira) padre padre, dos padre; y... no entender... nara nara.

BEATO: Pues oiga V. padre padre: su hijo hijo soldado ser.

MUITIZ: (Atsakabe andijaz) Soldao, soldao! Banekijan nik eta... Anton: agur gu. Ene billoba bijotzekua, neu barik iñun egon bakua, norako aix? zer ikusteko gagoz? Txomiñtxu neuria. (Txomiñi beren albuan jezarri eragiñaz). Oneiarako ekarri nabe ona aingeruak?

(Muitiz Anton da Txomiñ bera begira atsekabezko negarra euki eziñik dagozan artian, Beatok alde guztijak begijakaz aratuten da vamos vamos noizian beiñ esaten iarduko dau).

MUITIZ: (Zutunik, Beatori begira). ¡Soldao, soldao! Y... (Antoni urrengo berbaak). Esan eijok oni, Anton abadian papera nun daben, da neu lakuak balitzatekez euskaldun guztijak, elitzatekezala erdaldun oskillok gure artian ogeta lau ordutan egongo, Arraijua!! (Au esaeran orpuaz beiari ots andi bat emon beijo).

BEATO: Vamos, calma, viejecillo de vinagre; que otros más guapos también van. Y además que á éste no le vendrá mal la garlopa. Que le lleven á civilizarle un poco, que ya habrá necesidad. (Txomiñi). ¿Verdad V? (Antoni). Antonio, Anton ó como le llamen.

ANTON: ¿Papel de cura dónde?

BEATO: Aquello no vale nada. Acabemos pronto, que no tengo tiempo para perder viendo mojigangas. Yo vengo de parte de don Julián á decirle á usted que ha hecho todo lo posible, pero que no hay remedio.

ANTON: ¿Erremedio no estar? Si yo rico ser, erremedio sí estar. Yo probe aldiano y á probes no caso don Kulian ó Borrego ó ese.

BEATO: (Besuak batuta) ¿Habrase visto pedazo de...? ¡Si digo yo que este país...! Conque lo saben ustedes ya. Eh, padre padre, abur.

4. AGERRALDIJA

SR. BEATO BARIK LENGUAK

MUITIZ: (Naibagez beterik) Au dogu lorra! Au dot atsekabia! Ez eustan ba euk esan, Anton, ez euskuela geure mutill au matasa onetan nastauko? Zarraak giñiala ta zutunik; egon al ixateko biar gendualako? Legezko zera zala? Abadiak be baietz uste ebala?

TXOMIÑ: Aitita: urte bitarako baiño ezta ixango ta ez larritu orrenbesteraiño.

MUITIZ: (Bizitasunaz) Zer dogu au? Lenagoko euskaldunak euren buruen jaube zirian, gaurkuak gure umien jaube be ezkara. Nik onako juan-etorrijetan eztakit ezer baiña zetarako zaituez gobernu txarrijak eulijak ilteko edo ixan ezik? Euron semiak eruango baleutsez, laster kenduko leukiez onetariko lege diabruzkuak. Zer diñodan be ija eztakit. Kesus maitia, au dogu lorra! au dot atsekabia!

ANTON: (Bera begira, luzarotxu egon da gero). Aita: burutasun bat daukat. Egija ez ete da? Guri, euskaldunoi gorroto ta iguiñ andija dauskue olako txakill ezereztxu orrek.

MUITIZ: Zeiñ dok burutasun ori?

ANTON: Len etorri jakun erdalduntxu ori, benetan ete dabill?

MUITIZ: Bai, ibilli ez ostera?

ANTON: Egingo neuke tema Diputauri eztautsala nire arazo onen barririk jakiñ eragiñ.

MUITIZ: Ori egiñ ete jok ba!

ANTON: Nik neuk uuuu, berandutuko ezpalitzakit iiii...

MUITIZ: Bakit urrian zeiñ dan ire asmu ori, baiña ik eztok balijo. Txomiñ laguntzat artu ta neu juango nakijo Diputau orri. (Jagijaz) Txomiñ, tira, erderaz egin biar ixango dok, eta esatekuok gero zuzen da argi argi azaldu gero.

ANTON: Aita: guk ibilli ta ibilli semia geugaz etxeratuko dogu. Ona gero: ez aaztu dinodana. Neuri esan daust Abadiak: «Diputauak nai ixanezkero, eztok buruko minik ixango».

MUITIZ: Ai ori balitz! Urkiolara juango nintzateke neure Txomiñtsu onegaz.

ANTON: Bai ta neu be.

MUITIZ: Orretarako bai obiak gozak gu.

ANTON: Pozik egon ba ta laster agertu. Geutzat ixango da seme au. (Muitiz ta Txomiñ daiazala, Anton euren jarrai doia). Aita, Aita: gero gose ixanez kero...

MUITIZ: Ez nik, ni ez. Ezeik euk bigarrenez gosaldu.

ANTON: Nik bitartian zer edo zertxu ereziko dot.

(Muitiz da Txomiñ kanpora).

5. AGERRALDIJA

ANTON BAKARRIK, GEROTXUAGO DURANGARRA

(Anton bakarrik gelditu daiñeko Pianuak jo bei zortzikuan asieria).

EREZIJA

ANTON:

        Ene seme laztantxua

        Amagandik nora ua?

        Beste magal epelago

        bat erbestian eztago.

        Ene Txomiñ laztantxua

        Amagandik nora ua?

DURANGARRA: (Sartuta batera)

        Ene gixon tximurtxua

        on dok gose-soiñua.

ANTON: Non billa ator ona?

DURANGARRA: Jaki-billa.

ANTON: Zeiñ erritakua aix?

DURANGARRA: Durangarra.

ANTON:

        Durango-aldian

        goiko kalian

        izeko zaartxu bat...

DURANGARRA: Neu jaijo nintzan kalian.

ANTON: Ill edo bixi jat.

DURANGARRA: Nor dok ixeko zaar ori?

ANTON: Maiñatxu Muitizko?

DURANGARRA: Neure Ama.

ANTON: Bixi da, ondiño?

DURANGARRA: Itsu dago. (Bijok batera).

ANTON:

        An dagolako

        Urkiolako

                                DURANGARRA:

                                        Aidientzako

ANTON:

        igan-alditxuan

                                DURANGARRA:

                                        maitetasuntxua

ANTON:

        nai ixango dot juan

                                DURANGARRA:

                                        da beren gogua.

(Bijok batera ta bardin)

ANTON da DURANGARRA:

        Baserriko bizitza

        zorijonekua

        ibaiko urak legez

        ziriñ ziriñ dua.

        Bilbotarrentzat Bilbo

        mendi-goijak nitzat

        ats onen ordez betor

        lora-usaiñ gozo bat.

        Baserriko bizitza

        zorijonekua

        ibaiko urak legez

        ziriñ ziriñ dua.

IRAUTSIJA

ANTON: Zelan dok euk ixeña?

DURANGARRA: Nik Donato.

ANTON: Eskonduta ago?

DURANGARRA: Alargunduta aspaldijon be.

ANTON: Orixe txarra.

DURANGARRA: Eta ganera Ama zaar itsutua zaindu edo jagoteko biar neban seme ona kintu eruan biar ei dauste.

ANTON: Madarikatuak ixan daixala katai onek ezarri dauskuezan legegiñak.

6. AGERRALDIJA

LENGUAK ETA ERROPAILL

URANGARRA: (Antoni, Erropaill eurakanantz datorrela). Amen berau. Auxe dot semia. (Erropailli) Zer dakak?

ERROPAILL: Txomiñen Aititak mandatari bat biraldu dau, atian dago ta eztau sartu nai.

ANTON: Nire billa ete dator?

ERROPAILL: Baietz diño. (Kintuen zaratia).

ANTON: Gaijo iazan ba. Aur orrek be. Geroarte, Donata. Geroarte, txotxo. (Anton kanpora).

DURANGARRA eta ERROPAILL: Geroarte.

7. AGERRALDIJA

DURANGAR AITA-SEMIAK ETA KINTUAK

(Bigarren agerraldijan legetxez datoz kintuak erezten. Geruago Txiñel bat agertuko da).

EREZIJA

        Ai Petratxu etzaiuez gorritu

        neskatilla pollita zara zu

        Aita datorrenian nian

        Ama datorrenian nian

        etxetik kanpora

        botako zaitu. (Birritan).

(Telesek ukabilla ezpanetan daukala adar-ots modura Taratatiiii lenago legez egiñ bei).

IRAUTSIJA

TELES: (Didarrez). Patrona: rancho.

        Biba los quintos de este añoooo.

GUZTIJAK: Bibaaa!

TELES: Biba la republicaaa.

GUZTIJAK: Bibaaa!

TELES: Biba Doña Margaritaaa.

GUZTIJAK: Bibaaa!

(Bigarrenez Ai Petratxu erezi beije, ta amaitu orduko agertu bei geldi geldi Txiñel bat. Ixildu beitez guztijak au ikusita).

TXIÑELA: ¿Quién ha gritado Viva la República?

TELES: (Eskuaz buruari ikutuaz gerlari edo soldauak agur egiten daben antzera). Mi coronel: yo en groma señor.

TXIÑELA: (Atara bei paper-moltsua ta lapiz bat miñian ondo bustita gero diño). ¿Cómo te llamas?

TELES: Teles. (Txiñelak belaunian paperak ipiñi ta ixen au iratsi bei).

TXIÑELA: Pues mira: debéis tener respeto á la autoridaz: eso es. Y en esta ocasión, en la ocasión presente yo soy la autoridaz: eso es.

TELES: Mutillak (ikutu beijo sorbaldan Txiñelari): este la autoridazzz: eso es. Y... errespetar la autoridazzz: eso es.

TXIÑELA: Mira que te pego.

TELES: Biba los chineles.

GUZTIJAK: Bibaaa!

TELES: Biba mi coronel.

GUZTIJAK: Bibaaal

TXIÑELA: Si dais otro grito, os voy á llevar á la cárcel: eso es.

TELES: (Bigarrenez egiñ beijo Txiñelari soldaukijen agurra). Oiga usté, Sanchez. ¿En la cársel ya está pi-ano ó... orgáno ó... así?

TXIÑELA: ¿Para qué lo quieres, mastuerzo?

TELES: Para bailar tú y los dos: eso es.

(Guztijak algaraka zarata andi bat egiñ beije. Bitartian Txiñelak didarrez da eurai bultzaka á la cárcel bi edo iru bidar esan bei).

TELES: Biba la cársel.

GUZTIJAK: Bibaaa!

TELES: Ia mutillak: jo kitarria ran ran ran.

(Ots egiñ beije gitarrak, erezi beije urra labiru, Txiñelak «á la cárcel» batzuetan esanaz eratzi bei Estalkija).