ITXAS-ERTZIAN
I
Zeru zabala goibela dago,
odeiak duaz aidean,
aizea gogor ate ta leio
oyuska irriñartean,
arbolak oker, eta orriak
igesi ekaitz aurrean,
andrak negarrez itxas aldera
eziñ egonik etxean....
Txalopak dira itxasoan ta
galerna dago gañean.
II
Neguko arratsalde otz ta laburrean
eztozu ikusi eskale zarra
burua makurrik, oñak arrastaka
ta eziñ jasorik gorputz argala?
Ikusi eztozue, penaz beterikan,
ume zurtzik iñoiz, jaberik bage,
burutsik, oñutsik, ugarrez betea,
ta buruaren duiñ, kalerik kale?
Bada, or daguan aldra orretatik
unetxo batean gelditu leikez
agura eskaleak eta ume zurtzak,
alargun tristeak beti negarrez.
—Ara bat!... Bestea!... Ba-datoz?... diñue.
Iziarko Ama, erruki zaitez;
Itxasoko Izar argitsua zara,
gugana ekarri egizuz arren!
Eztator geiago! Alperrik egozan
begiak botiaz itxaso aldera
agiri ete zan bisutsen artetik
txalopa aztarrenik gora edo bera.
Alperrik! Lanbroa, lañoa ta bitsa
zan bakar bakarrik ikusten zana,
ekaitz indartsua aize eguetan
erraz menderatzen itxaso dana.
Ixil egozala, ixil ta bildurrez,
kanpai danbadatxo ill bat entzuten,
biotza ebela larri ta saltoka,
begiak negarrez, t'ara nun daben
Oñaztarri bizi bildurgarri batek
Odei zeruko bat urratu oso
eta bat-batera, itxaronik bage,
trumoi gogorraren burrunbada jo.
Ondorean barriz asten, da txingorra
t'euria gogotik zaparradan,
ta uluaz, txilioz, saltoka igesi
jendia guztia banakatu zan.
Dana ez! Bakarrik aitzaren gañean
gelditu da oraindik emakume bat.
Aize-euri tartean zeñ gogorra dagon!
Nork artuko ez leuke arri zatitzat?
Begira egizue: aizeak aidean
bere soiñ illuna pli-pla darabill;
obiratz bateko dirudi bandera,
aitzian sartua, gorputza makill.
Aize soñuaren tartean itua
diadar mintsu bat dator beria...
Eztozue entzun?... Ixo, danok ixo...
diadarrak diño: «Neure semia!»
Jausi da andrea zentzuna galduta
aitzaren gañean oso-osorik;
arri gogor ta ezemaguriak
beregan artu dau errukiturik.
O! seme bat eukan, seme bat kutuna!
Zelan ez zatitu aman biotza!
Olatuak bultzau legorrera badau
bere semearen gorputz illotza!
III
Jaungoiko itzala! Zure egintza da gauza guztia,
zuk puztu dozu ikaragarri ekaitz sendua,
zuk dozu indartzen, zuk aidatuten dozu olatua,
zuk dozu sortzen aize, euri, txingor t'edur zuria.
Odei zeruko baltz izugarri keinatzallean
egun sentiko eguzki errañu gozuan legez,
lur barruetan gordeta dagon sutokarian,
gau baketsuan, zenu urdiñeko izarren bidez,
beti ikusten da toki danetan zure besua,
au erakusten zein zaran andi ta zeiñ altsua.
Zergatik, bada, gure Egillea, añ ona izanik
ipinten dozu Isate orren alisatea
negar, zispiro, malko samiña ta naigabea
ereiten sarri mundu onetan? Jauna, zergatik?...
Baña, zer diñot? Parkatu egizu galde arrua.
Mundu neurtuko gauzen barririk ezpadot baldin,
egintza zure sakonen barri zelan nik jakin?
Gu gara egiñak auts pizkategaz: zu Jaungoikoa!
Parkatu, Jauna, parkatu egizu nire galdea;
beti egin bedi guregan zure borondatea.
«Euskal Festak donostian. Oroimengarria». Donostia, [1891], 37-40. orr.;
Euskal Erria 25 (1891) 562-565;
Ondarrak, 115-118;
Ondarroa (1989) 88 [Zat.].
|